Bilgisayar oyunlarının öğrenmeye etkileri

Günümüzün öğrencileri eskiye göre oldukça farklı bir ortamda büyüyorlar. Onlar teknolojinin ve özellikle bilgisayarın yoğun olarak kullanıldığı bir zamana doğdular. Hiçbir zaman çevirmeli telefon kullanmadılar, müziğin dijital olmadığı ve televizyonun olmadığı zamanları yaşamadılar. En önemlisi günümüz öğrencileri bilgisayarsız, internetsiz ve bilgisayar oyunsuz bir dünyanın nasıl bir yer olduğunu hiç bilmiyorlar.

Geçtiğimiz 30 yılda çocukların bilgisayar oyunlarına harcadıkları süre oldukça arttı. 1980’lerin ortasında çocuklar evde ve atari salonlarında haftada ortalama 4 saat geçirirken günümüzde ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinde kızlar haftada 5,5 saat oyuna ayırırken, bu süre erkeklerde haftada 13 saati buluyor. (Christakis, Ebel, Rivara, & Zimmerman, 2004). Çocukların bu derece hoşlarına giden ve bıkmadan usanmadan oynadıkları bilgisayar oyunlarının eğitimde kullanılması üzerinde durulması gereken önemli bir konu. Bu şekilde geleneksel sınıf ortamlarının sıkıcılığı aşılarak, eğitim süreci eğlenceli ve çocuklar için cazip bir hale getirilebilir. Eğitim ve teknoloji ayrı kavramlar olmasına rağmen, her ikisinin birlikte kullanılması ile yeni bir disiplini, eğitim teknolojisini ortaya çıkardı.

OYUN, DİJİTAL OYUN DEMEK DEĞİL
Eğitim teknolojisi sayesinde öğrenme ve öğretme faaliyetleri zevkli bir hale geliyor. Öğrenciler, bu ortamlarda isteyerek, oynayarak ve severek öğreniyor (İşman, 2005). Çocukların çevrelerinde merak ettikleri ve aradıkları cevapları bulmaları için en iyi uygulamanın oyunlar olduğu biliniyor. ‘Oyun’ terimi günümüzde dijital oyunlarla eş anlamlı hale geldi. Ancak oyunun kökü çok eskilere dayanıyor. Hayatta olmanın hayati bileşenleri olarak oyunların önemsiz arayışlar olmadığı yüzyıllar boyunca belirtiliyor. Ayrıca oyunlar, insan sosyal etkileşiminin en eski biçimlerinden biridir ve tüm kültürlerin önemli bir parçası.

Çünkü oyunlar, eğlendirirken stratejik düşünme becerilerini öğretmek gibi faydalı bir işleve de hizmet ediyorlar. İnsanlar uzun süre ya izleyerek ya da oynayarak oyunların bir parçası olmak istemişlerdir. Oyunların, çocukların bilişsel gelişimi üzerine etkileri ve kuramsal yaklaşımlar konusunda alanyazında birçok çalışma yapıldı. Bu konudaki en önemli çalışmalar Piaget ve Vygotsky tarafından yapıldı. Bu çalışmalar daha sonraki çalışmaların referans noktası oldu. Bilgisayar destekli eğitimin bir uygulaması da eğitsel bilgisayar oyunları. Eğitsel bilgisayar oyunları, bilgisayar oyunlarının motive edici ve eğlendirici özelliklerini barındırıyor ve öğretimsel ya da eğitsel amaçlı olarak diğer öğretim yöntemlerinin alternatifi, tamamlayıcısı ve zenginleştiricisi olarak kullanılabilirler. Bilgisayar oyunları aracılığıyla öğrencilerin stratejik düşünme, eleştirel düşünme, problem çözme ve arkadaşlarıyla birlikte oynarken işbirlikçi öğrenme becerilerinin geliştiğini belirtebiliriz.

YABANCI Dİl ÖĞRENİMİNİ KOLAYLAŞTIRIYOR
Somut örneklerle konuya açıklık getirecek olursak bilgisayar oyunlarının önemli bir katkısının da yabancı dil öğrenimi üzerinde olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle ortaöğretim düzeyinde gençler arasında çok revaçta olan bazı oyunlar aracılığıyla öğrencilerin İngilizce kelime dağarcıklarını ciddi anlamda arttırabiliyor. Örneğin yabancı dil derslerinde çok kullanılan popüler dijital oyun platformlarından “KAHOOT” gibi oyunların öğrencinin derse karşı ilgisini arttırdığını, kelime dağarcığını geliştirdiğini ve yabancı dil öğrenimini daha kolay ve eğlenceli hale getirerek öğrenmeye olumlu etki ettiğini gözlemlenebilir.

Strateji oyunları aracılığıyla öğrenciler, edindikleri stratejik düşünme becerilerini gündelik hayatlarına ve gerçek yaşam ortamlarına ve özellikle okul ortamına taşıyabilmektedir. Ayrıca, toplum yanlısı unsurları içeren oyunların, saldırgan düşünce, duygu ve davranışları azalttığı, iş birliğini, paylaşımı, empatiyi ve toplum yanlısı davranışları artırdığını gösterdi. Sınıfta toplu bir organizasyon veya etkinlik planlaması yapıldığında öğrencilerin arkadaşlarına liderlik edebildiği ve planlama becerilerini ortaya koyabildiğini gözlemleniyor. Aslında bu durumun bilgisayar oyunlarının okul dışı öğrenmelere pozitif yönde katkı sağladığını söylemek mümkün. Strateji oyunlarının çocukların hafızasını da canlı tuttuğunu ve oyunda öğrendiklerini uzun süreli belleğe aktardığından kalıcı öğrenmeler sağlıyor.

ÇOK OYUN OYNAYAN OLUMSUZ ETKİLENİYOR
Diğer yandan bilgisayar oyunlarının başında uzun vakit geçiren öğrencilerin geç yattıkları için ertesi gün okula uykusuz gelmeleri, bu durumun da sınıf ortamında öğrenmelerini olumsuz etkiliyor. Bağımlılık düzeyinde bilgisayar oyunlarına düşkün olan öğrencilerin gözlemlenen durumlardan bazıları da sınıf ortamında derslere odaklanma problemleri yaşadıkları, dikkatlerinin çabuk dağıldığı, dikkatlerini uzun süre bir etkinlik üzerinde toplayamadıkları ve içlerine kapanarak sosyal ortamlardan kendilerini soyutlayabiliyorlar. Ayrıca teorik ağırlıklı derslerde diğer öğrencilere kıyasla daha hızlı derslerden koptukları ve çabuk sıkılıyorlar. Bununla birlikte şiddet içerikli silahlı bilgisayar oyunları oynayan çocukların akranlarına zorbalık ve şiddet uyguladıklarına tanıklık ediliyor. Bu tür oyunların öğrencinin bilinçaltına olumsuz davranışları yerleştirerek negatif öğrenmelere yol açtığı gözleniyor. Ayrıca silahlı ve şiddet içeren bu tür oyunlarda geçen İngilizce argo kelimelerin de çocuklarda olumsuz öğrenmelere yol açtığı görüldü.

Özetle bilgisayar oyunlarının öğrenmelere hem olumsuz hem de olumlu etkilerinin olduğunu söyleyebiliriz. Çoğu öğrenci velisi ve yetişkinin olumsuz düşüncelerinin aksine öğrenmeye olumlu etkilerinin de olduğunu, kimi zaman oyunlar aracılığıyla gerçek yaşamlarıyla bağ kurmalarını sağladığını, stratejik düşünme ve arkadaşlarıyla işbirliği becerilerini geliştirdiğini, empati kurmayı öğrendiklerini, yabancı dilde yeni kelimeler öğrenerek kelime dağarcıklarını geliştirdiklerini ve yabancı dilde cümle kurma ve yeni yeni konuşma kalıpları öğrenerek konuşma becerilerini geliştirmelerine olumlu katkı sağladığını söylemek yanlış olmaz. Diğer yandan bağımlılık yaratan bilgisayar oyunlarının, öğrencilerin okul içi öğrenme süreçlerinde dikkat eksikliği ve öğrenme süreçlerine odaklanamama ve sosyalleşememe gibi negatif durum ve öğrenmeler yarattığını da eklemek yerinde olacaktır.

PROF. DR. SABRİ ÇELİK KİMDİR?
Mersin’in Silifke İlçesinde doğdu. İlk, orta ve Lise öğrenimini Mersin’in Mut İlçesinde yaptı. Lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesinde tamamladı, Yüksek Lisans ve Doktora eğitimlerini de Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi alanında yaptı. Evli ve iki kız çocuğu vardır. 1994 yılında başladığı Gazi Üniversitesindeki görevine, Gazi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümünde öğretim üyesi olarak devam etmektedir.