8. Sınıf Türkçe Sözcüklerin Ve Sözcük Gruplarının Anlamı konu anlatımı

Yazılışları aynı anlamları farklı olan sözcüklere eş sesli sözcükler denir. Eş anlamlı sözcüklerin ise yazılışları farklı, manaları aynıdır. Kelimelerin manası aralarındaki anlam ilişkisine göre de değişebilir. Örneğin bir kelime tek başına kullanıldığında farklı, ikileme olarak kullanıldığında farklı anlamlara gelebilir.

 Sözcüklerin ve Sözcük Gruplarının Anlamı

 1- Sözcüklerin Temel ve Yan Anlam:

 Gerçek anlam ve Sözlük anlamı olarak da bilinir. Bir kelimenin gerçek anlamı dışında kullanılmasına ise yan anlam denir. Yan anlamın, mecazdan farkı, günlük yaşamda daha yaygın bir şekilde kullanılmasıdır.

 Örnekler:

 1.A. - Sırtım çok ağrıyor. - Sırt - Temel Anlam

 1.B. - Bolu Dağlarının sırtlarında çok yoğun sis var. - Sırt - Yan Anlam

 1.C.- Bu yıl havalar erken ısındı - Isınmak - Temel Anlam

 1.D - Güzel sözleri karşısında içim ısındı . - Isınmak - Yan Anlam

 1.E.- Saat birde patlama sesi duyuldu. - Patlamak - Temel Anlam

 1.F - Sıkıntıdan patlamak üzereyim. - Patlamak - Yan Anlam

 2- Sözcüklerin ve Sözcük Gruplarının Mecazi Anlamı:

 Mecaz da yan anlam gibi bir kelimenin gerçek anlamından farklı kullanılması demektir. Sözcükler ve sözcük gruplarının mecazi anlamı, daha çok şiir, öykü, roman gibi yazın türlerinde kullanılır.

 Örnekler:

 1.A.- Dün aldığım bardaklardan biri kırıldı. - Kırılmak - Temel Anlam

 1.B.- İki gündür üzerimde bir kırıklık var. - Yan Anlam - Hastalık

 1.C.- Sevda yolunda kalbim kaç kez kırıldı. - Mecazi Anlam - Üzülmek

 Not: Sözcükler gibi sözcük gruplarının da temel ve mecazi anlamı olabilir.

 1.D.- Yine hayal kırıklığına uğradım. - Kırıklık (Sözcük) - Hayal Kırıklığı (Sözcük Grubu)

 3- Sözcüklerin ve Sözcük Gruplarının Deyim Anlamı:

 Sözcükler ve sözcük grupları zaman içerisinde deyimlerin içinde kullanılabilir.

 Örnekler:

 1.A. - Ünlü komedyen yaptığı esprilerle kırdı geçirdi.

 ''Kırıp geçirmek'' deyimi gerçek ve yan anlamda değil mecazi anlamda kullanılmıştır.

 1.B - Masanın diğer ucundan tutar mısın? - Tutmak - Gerçek Anlam

 1.C.- Hakan verdiği sözlerin hiçbirini tutmadı. - Tutmak - Mecazi Anlam

 1.D.- Yemeğin dibi tutmuş. - Yan Anlam

 1.E - Beni otobüs tuttuğu için uçakla seyahat ediyorum.- Mecazi Anlam

 1.F.- Pastanın mumlarını üflemeden önce dilek tuttum. - Mecazi Anlam

 1.G - Selma'nın bir dediği bir dediğini tutmuyor. -

 ''Bir dediği bir dediğini tutmamak'' - Deyim Anlam 

 4- Sözcüklerin ve Sözcük Gruplarının Terim Anlamı:

 Sözcüklerin bilim, felsefe, sanat gibi uzmanlık alanlarında ''kavram'' olarak kullanılmasına ''terim anlam'' denir.

 1.A. Felsefe Terimleri

 Özdek - Temel özelliği yer kaplamak olan varlık

 Analoji - Yeni bir kavramı eski kavramlarla anlatmak.

 Diyalektik - Tez - Antitez - Sentez.

 1.B. - Bilimsel Terimler

 Bazı kavramlar, kelimelerin gerçek anlamından türetilir.

 Kanun:

 Temel Anlamı - İnsanlar arasında adaleti sağlamak ve hüküm vermek için yürürlüğe konan yasa.

 Terim Anlamı - Deney ve gözlemle kanıtlanmış, gerçekliği bilim insanlarının tamamı tarafından kabul edilen teori.

 Not: Sözcük gruplarında yer alan kelimelerden bazıları gerçek bazıları terim anlamında kullanılabilir.

 Örnekler:

 ''Yer Çekimi Kanunu'' -

 Yer ve Çekim - Gerçek Anlam

 Kanun - Terim Anlam

 ''Hareket Kanunu''

 Hareket - Gerçek Anlam

 Kanun - Terim Anlam