8. Sınıf Türkçe Birleşik Sözcüklerin Yazımı konu anlatımı

Bazı kelimeler Türkçede bir araya gelerek anlamlı başka kelimeler oluşturur. Aynı zamanda birleşik kelimeler gündelik yaşam içerisinde bize çok daha kolaylık sağlar. Daha rahat cümle kurarız ve kolayca anlatmak istediğimizi aktarabiliriz.

 Birleşik Sözcüklerin Yazımı

 Dil bilgisi kurallarına bağlı olarak farklı kelimeler duruma göre bir araya gelmektedir. Şimdi bunları sırası ile ele alalım ve birleşik sözcük oluşumunu öğrenelim.

 - Ünlü düşmesi ile ortaya çıkan sözcükler bulunmaktadır.

 Pazar + ertesi = Pazartesi

 Biri + biri = Birbiri

 Ne + için = Niçin

 - Ünlü düşmesi ya da ünsüz türemesi ile oluşmuş sözcükler bulunmaktadır.

 Keşif + Etmek = Keşfetmek

 Emir + etmek = Emretmek

 Sabır + etmek = Sabretmek

 Kayıp + etmek = Kaybetmek

 - Kurallı birleşik fiiller birleşik halde yazılır.

 Gidedurmak

 Yazadurmak

 Yazıvermek

 Koşuvermek

 Düşmeyegör

 Öleyazmak,

 - Bazı sıfat-fiiller ek alarak kalıplaşmak suretiyle birleşik hale gelir.

 Ağaçkakan

 Çöpçatan

 Bilgisayar

 Barışsever

 Gökdelen

 Hayırsever

 Yurtsever

 - Kelimelerden birinin ya da ikisinin emir kipiyle oluşması ile bir araya gelen sözcükler.

 Sıkboğaz

 Kapkaç

 Çekyat

 Yapboz

 - Birleşik olarak kelimelerinden bir ya da ikisi çekimli fiil olan birleşik sözcükler.

 Okuryazar

 Dedikodu

 Uyurgezer

 Yanardöner

 Hünkarbeğendi

 - Sıfat tamlaması ya da belirtisiz isim tamlaması şeklinde oluşan semt bilgili köy ya da şehir ve mahalle gibi daha birçok birleşik sözcükler.

 Eskişehir

 Yenişehir

 Batıkent

 Uludağ

 Kocatepe

 Kızılırmak

 Akdeniz

 Karadeniz

 - Kişi isimleri ve unvanların birleşmesi ile oluşan birleşik sözcükler.

 Necatibey

 Bayrampaşa

 Ertuğrulgazi

 - Üzeri ya da alt ve üst gibi kelimeler ile birleşen ve somut bir yeri anlatmayan birleşik sözcükler.

 Akşamüzeri

 Ayaküstü

 Olağanüstü

 Suçüstü

 Yeraltı

 - ‘Ev’ sözcüğü kullanılarak gerçekleştirilen birleşik sözcükler.

 Basımevi

Yayınevi

 Öğretmenevi

 Gözlemevi

 - Kanunlar çerçevesinde bitişik geçen birleşik sözcüklerin yazımı.

 Dışişleri

 İçişleri

 Ortaöğretim

 Genelkurmay

 Yükseköğretim

 - ‘’Hane, name ve zade’ gibi sözcüklerin kullanılması ile ortaya çıkarılan birleşik sözcükler.

 Kahvehane

 Yazıhane

 Dershane

 Seyahatname

 Haramzade

 Bu şekilde daha birçok farklı örnek vermek mümkün. Birleşik sözcüklerle ilgili Türkçede oldukça fazla ve yaygın kullanılan sayısız kelime bulunmaktadır. Bu kelimeler arasından örnekleri siz de incelemek için kendiniz de bazı örnekler bulabilirsiniz.

 Not: İlk başlarda, ‘pastahane, hastahane ve postahane’ şeklinde yazılan bu ve benzeri kelimeler, okunuşu ve yazılışı açısından zor olduğu için zaman içerisinde değişiklik gösterdiği. Bu değişiklik ile beraber kelimeler günümüzde şu şeklini aldı;

 Pastane

 Hastane

 Eczane

 Postane

 Gördüğümüz gibi yaşanan değişiklik, ‘h’ harfinin düşmesi ile gerçekleşmiş durumda. Böylece okunurken ve yazılırken çok daha kolay biçimde söyleme şansı elde edilebilmektedir. Türkçemizde bulunan bütün farklı bileşik kuralları iyi öğrenmeli ve buna uygun şekilde kullanmalıyız.

 Aynı zamanda birleşik kelimeleri kullanırken hangi kurala bağlı olarak ve neden ele alındığını öğrenmemiz çok önemlidir. Böylece dil bilgisi açısından çok önemli olan bileşik konusuna iyi anlamış ve idrak etmiş oluruz.

 Bu konuda çevrenizde gördüğünüz farklı birleşik kelimeleri bir araya getirebilir ve örnekler yapabilirsiniz. Birleşik sözcükleri farklı cümlelerde kullanabilir ve nasıl kullanıldığını daha iyi şekilde idrak edebilirsiniz.

 Not: Türkçede Arapça ve Farsça kelimeler kullanılarak da farklı birleşik sözcükler yapılmakta.

 Darülaceze

 Şeyhülislam

 Fevkalâde

 Gayrimenkul

 Hüsnükuruntu

 Hangi sözcüklerin birleşik hangi sözcüklerin ayrı yazıldığını çok iyi öğrenmeniz gerekmektedir. Çünkü Türkçede Bitişik yazılan sözcükler ile beraber aynı zamanda ayrık yazılan sözcükler de bulunmaktadır.