5. Sınıf Fen Bilimleri Tam Gölge konu anlatımı

Işık kaynağından gelen ışın saydam olmayan yani opak bir maddeye çarptığı zaman bu maddenin içerisinden geçemez. Bu nedenle de cismin arkası karanlık görünür. İşte bu karanlık tam gölge ismini almaktadır. Tam gölge şekli ışığı yansıtamayan opak cismin şekli ile aynı olmaktadır.

 Tam Gölge

 Tam gölge ışıkların doğrusal bir şekilde yayıldığını kanıtlar niteliktedir. Tam gölge elde edebilmek için bir ışık kaynağı ile opak bir nesne olması yeterlidir.

 Opak cismin ön kısmında tam gölge şu şekilde çizilerek oluşur;

İlk önce ışık kaynağından ve cismin köşelerine gelen ışınlar çizilir.

Bu ışınların perde de çakıştığı kısımlar belirlenir.

Daha sonra perde de çakışan kısımlar birleştirilir.

Oluşan görüntü siyaha boyanır ve gölge oluşturulmuş olur.

Perde üzerinde oluşmuş olan gölgenin boyutları gelen ışığın miktarına, nesnenin perdeden olan uzaklığına, ışık kaynağından gelen ışının açısına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

 Eğer perde üzerinde oluşan gölgenin daha büyük görünmesini istiyorsanız;

Nesneyi ışık kaynağına yaklaştırabilirsiniz.

Perdeyi nesneden uzaklaştırabilirsiniz.

Işık kaynağını nesneye daha çok yaklaştırabilirsiniz.

Eğer perde üzerinde oluşan gölgenin daha küçük görünmesini istiyorsanız;

Nesneyi ışık kaynağından uzaklaştırabilirsiniz.

Perdeyi nesneye daha yakın bir yere konumlandırabilirsiniz.

Işık kaynağını nesneden daha uzak bir noktaya koyabilirsiniz.

Güneş Tutulması Olayı

 Güneş tutulmasının gerçekleştiği anda Ay, Güneş ve Dünya aynı doğrultu üzerinde durmaktadır. Bu durumda Dünyamızın uydusu olan Ay Güneş ile Dünya'nın arasına girmektedir. Bu şekilde Güneşten gelen ışınların Dünyaya ulaşmasını engeller. Böylece Ay'ın gölgesi Dünyamızın üzerine düşecektir.

 Dünya'da Ay'ın gölgesinin düştüğü bölgeler Güneş ışınlarını alamaz. Bu kısımlardan bir müddet Güneş görünmeyecektir. İşte bu olayın ismi Güneş Tutulmasıdır. Burada Güneş ışık kaynağıdır, Ay ise opak (saydam olmayan) maddedir.

 Güneş tutulması gerçekleşirken Güneş'e çıplak gözle bakılmaması gerekir. Eğer çıplak göz ile bakılır ise Güneş ışınları göze zarar verecektir. Bunun için Güneş tutulması olduğu sırada koruyucu gözlük kullanmak oldukça önemli bir konudur.

 Ay Tutulması Olayı

 Ay tutulması sırasında da tıpkı Güneş tutulmasında olduğu gibi Ay, Dünya ve Güneş aynı doğrultuda bulunur. Bu olay gerçekleşirken Dünya, Ay ile Güneş arasına geçecektir. Dünya'nın gölgesi Ay tutulması esnasında Ay'ın üzerine düşer. Bu olay gerçekleşirken Ay görünmez ve böylece Ay tutulması gerçekleşmiş olur.

 Güneş tutulması ile Ay tutulması ışık ışınlarının doğrusal yayılması sonucu oluşan tabiat olaylarıdır. 

 Yarı Gölge Nedir?

 İki ya da daha fazla ışık kaynağı bulunan yerlerde nesne birinden ışık alıp diğerinden almıyor ise böyle durumlarda yarı gölge oluşur. Örnek verecek olursak; gece oynanan futbol maçlarında futbolcuların çok fazla yarı gölgeleri oluşmaktadır.

 Gölgenin Kullanıldığı Yerler

 Gölgeler eğlence amaçlı kullanılabilmektedir.

Gölge oyunlarını bilmeyen yoktur. Çok eski zamanlardan beri ülkemizin kültürel bir mirası olmaktadır. Gölge oyunlarını pek çok insan sevmektedir.

Ellerimiz ile değişik şekiller yaparak duvarda hayvan figürleri oluşturmak mümkündür.

Gölge oyunlarından ve ışıklardan faydalanarak pek çok sanatsal gösteriler yapılmaktadır.

Bunların dışında gün içerisinde gölgelerin boyutlarını takip ederek zaman kavramı konusunda bilgi sahibi olmak da mümkündür. Sabahları Güneş'in ilk doğum anında nesnelerin gölgeleri batı tarafındadır ve gölge boyları da uzun olmaktadır. Öğlen olduğu zaman gölgelerin boylarında kısalma olmaktadır. Türkiye için öğle zamanı gölge kuzey tarafında olmaktadır. Güneş'in batmasına yakın gölge boyunda tekrar bir uzama görülmektedir. Gölgenin yönü ise doğu kısmına kaymaktadır.