5. Sınıf Fen Bilimleri Işığın Yayılması konu anlatımı

Basitçe söylenmek istenirse, ışık, insanların ve diğer canlıların görmesini sağlar. Işık olmadan görme olayı gerçekleşmemektedir.

 Işık, çevreyi aydınlatıp cisimlerin görülmesini sağlayan bir enerji çeşididir. Gündüz cisimlerin görülmesini sağlayan ışık Güneş’ten gelirken gece ise başka ışık kaynakları kullanılmaktadır. Işık enerjisi başka enerji türlerine dönüştürülebilmektedir.

 Işığın Yayılması

 Bir ışık kaynağından çıkan ışık ışını herhangi bir engelle karşılaşmadığı sürece her yönde doğrusal bir yol izleyerek yayılmaktadır. Işık; katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılır. Yine de ışığın yayılması için maddesel bir çevreye ihtiyaç duyulmamaktadır.

 Işığın Yansıması

 Yansıma, ışığın bir nesnenin yüzeyine çarpması ve daha sonra ışığın gözlere yol almasıdır. Bu sayede canlılar görebilmektedirler. Masa ve sandalye gibi nesneler görülebilmek için oldukları nesne görüntüsünü yansıtmaktadırlar. Yani kendi görüntülerini yansıtırlar. Aynalar, su ve bazı metaller gibi pürüzsüz ve parlak yüzeyler de görüntüleri yansıtırlar. Bunun sebebi ışık ışınlarının düz çizgiler halinde yayılmasıdır. Düz aynalarda ışık ışınları geri yansıtılır ve oldukları gibi gösterilir. Tek değişim tersine dönmeleridir.

 Işık Yayılmasına Neden Olan Nedir?

 Bir ışık huzmesi pürüzsüz bir yüzeye çarptığında çoğunlukla bu ışık huzmelerinin büyük bir kısmı geri yansımaktadır. Bu insanlara doğrudan parlak ışık veren aynasal yansımadır. Ayna, aynasal yansımaya neden olan pürüzsüz bir yüzeyin yaygın bir örneğidir. Pürüzlü yüzeylerde düzensizlikler pürüz oluşturmaktadır. Yine de bu durum yansıma yasasını çiğnemez. Her ışın, nesneye vurduğu açı ile farklı bir yönde geri döner.

 Işığın Yayılması Hakkında Özet

 Anlatılanlar kısaca toplanmak istenirse, ışık bir enerjidir. Bir ışık kaynağı ışık ışınlarını her yöne doğru doğrular boyunca yaymaktadır. Yani ışık doğrusal olarak yayılmaktadır. Işık, ışınlar çizilerek ifade edilmektedir ve bu ışınlar önlerine bir engel çıkmadığı sürece doğrusal olarak yollarına devam etmektedirler. Işık hava, su, cam gibi saydam ortamlarda ve boşlukta yayılmaktadır.

 Işığın Doğrusal Yolla Yayıldığı Nasıl Anlaşılmaktadır?

 Yanan bir kibrit çöpüne düz boru ile bakıldığında ışığın görülmesi ve eğri bir boru ile bakıldığında ışığın görülmemesi en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Gölgenin oluşması ise bir başka örnek teşkil etmektedir. Bunlara ek olarak Güneş ve Ay tutulmaları da ışığın doğrusal yayıldığını göstermektedirler.

 Gölgeler Nasıl Oluşur?

 Maddeler üç gruba ayrılırlar bunlar opak (saydam olmayan), yarı saydam ve saydam maddelerdir. Saydam maddeler bir ortamdaki ışığı diğer ortama tamamen geçirirken yarı saydam maddeler ışığın bir kısmını geçirirler.

 Gölgeler, opak (ışık ışınlarını geçirmeyen) bir nesne ışık kaynağının önünü kapattığında oluşmaktadır. Gölgeler, nesnenin ışık kaynağından uzaklığına ve ışık kaynağının konumuna bağlı olarak değişmektedir. Işığın bir nesnenin yüzeyine çarpana kadar düz ışınlar halinde hareket ettiği gözlemlenmektedir.

 Işık Kaynakları Nelerdir?

 Çevresine ışık yayan maddelere ışık kaynakları denilmektedir. Işık kaynakları kendi içlerinde ikiye ayrılmaktadırlar. Bunlar doğal ve yapay ışık kaynaklarıdır. Bazı cisimler ise aydınlatılmadıklarında etrafına ışık yayıyormuş gibi görünürler. Bu cisimlere aydınlatılmış cisim denilir ve bu cisimler ışık üretmezler. Aydınlatılmış cisimlere örnek olarak ay, ayna, trafik işaret lambaları gösterilebilir.

 Doğal Işık Kaynakları: Kendiliğinden ışık verebilen ışık kaynaklarıdır. İnsanlar tarafından üretilmezler. Doğal ışık kaynaklarına örnek olarak Güneş, Ateş böceği, Fener balığı, Lav, Kuzey ışıkları ve Şimşek gösterilebilir.

 Yapay Işık Kaynakları: İnsanlar tarafından üretilmiş ışık kaynaklarıdır. Bu ışık kaynaklarına örnek olarak mum, lamba, el feneri ve gaz lambası verilebilir.