4. Sınıf Fen Bilimleri Maddenin Halleri konu anlatımı

Solduğumuz hava maddenin gaz haline örnektir. Çaya kattığımız şeker ilk etapta katı iken çay içerisinde çözülür. Katı, sıvı ve gaz halinde olabilen maddeler, değişimler yaşayabilir. Ders konusu olarak bakıldığında tek tek bu madde hallerinin özellikleri nelerdir? Maddeler nasıl değişim yaşar?

 Maddenin Halleri

 Madde dört halde bulunur. Bunlar:

 * katı

 * sıvı

 * gaz

 * plazma olmaktadır.

 Katı Maddeler

 Madde tanecikleri arasındaki boşluğun en az olduğu maddeler katı maddelerdir. Katı halde olan maddelerin belirli bir şekli vardır. Buz, peynir, ekmek, masa, sıra maddelerin katı haline örnek gösterilebilir. Bazı katı maddeler ince tanelidir. Bu da bulundukları kabın şeklini almalarını sağlar. Bunlar mısır, mercimek, tuz, toz gibi sıralanabilir.

 Katı maddelerin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

 * Belirli bir şekilleri vardır.

 * Dışarıdan bir etki olmazsa şekilleri bozulmaz.

 * Sıkıştırılmaları mümkün değildir.

 * Akışkanlık özellikleri yoktur.

 Katı Madde Örnekleri

 - odun, kalem, masa, şişe, dosya, kağıt, çanta, dolap

 - kitap, kapı, kiremit, telefon, taş, makineler, bardaklar

 Sıvı Maddeler

 Madde tanecikleri arasındaki boşluklar katı maddelere kıyasla daha çoktur. Akışkan olan maddeler sıvı haldedir. Belirli bir şekilde değillerdir. Su, çay, yağ maddeleri sıvı halde bulunur.

 Sıvı Maddelerin Özelliklerini Şu şekilde sıralayabiliriz:

 * Akışkan halde bulunurlar.

 * Konuldukları kabın şeklini alabilirler.

 * Belirli bir şekilleri bulunmaz.

 * Sıkıştırılmaları mümkün değildir.

 Sıvı Maddelere Örnekler

 - Sıcak çikolata, su, ayran, pekmez, kolonya, çay, gazoz

 - portakal suyu, deniz, kola, süt, kahve,

 Gaz Maddeler

 Madde tanecikleri arasındaki boşluklar sıvı ve katı maddelere kıyasla çok daha fazladır. Buhar, uçan balon içindeki hava, yelpazeyi salladığınızda yüzünüze çarpan hava gaz maddelere örnektir. Bulundukları ortama yayılan gazlar, ortaya yayıldığında uzaktan hissedilebilir. Örneğin limon kolonyası döktüğünüzde aynı ortamdaki insanlar kokuyu algılayabilir. Balon içindeki havanın dışarı çıkabilmesi bu maddelerin akışkan olduğunu gösterir. Sıvı maddelere gazlar daha çok akışkandır.

 Gaz maddelerin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

 * Gaz maddeler akıcıdır.

 * Maddenin en düzensiz hali gaz halidir.

 * Belirli bir hacimleri ve şekilleri yoktur.

 * Sıkıştırılmaları mümkündür.

 * Küçük gözenekler var ise bu alanlara kaçabilirler.

 * Bulundukları ortama çok hızlı bir şekilde yayılırlar.

 Gaz Maddelere Örnekler

 - Oksijen, azot, karbondioksit, helyum

 - Hava, kokular, parfümler, sprey, LPG, buhar

 Plazma

 Sıkça adını duymasanız da evrenin pek çok yerinde maddeler plazma halde bulunur. Bir gazın enerji verilerek iyonlaştırılması plazma halidir. Normal şartlarda elektronlar atomlarda atom çekirdeğine bağlı olarak bulunur. Bir bütün halinde hareket eden atomlarda yaşanan iyonlaştırma atom ile çekirdek arasındaki bağı koparır.

 Plazma Halinin Özellikleri:

 * Belirli bir şekilleri yoktur.

 * Belirli bir hacme sahip değillerdir.

 Plazma Maddelere Örnekler

 - Güneşte tüm yıldızlar gibi maddenin plazma haline örnektir.

 - Ay, gezegenler

 Katı, Sıvı ve Gaz Özelliklerinin Karşılaştıralım

 * Katı ve sıvı halde olan maddeler sıkıştırılamaz. Gaz maddeler sıkıştırılabilir.

 * Katı maddelerin belirli bir şekli vardır. Sıvı ve gaz maddelerin yoktur.

 * Katı maddeler akışkan değildir. Sıvı ve gaz maddelerin akışkanlık özellikleri vardır.

 Maddenin bu dört hali arasında geçişlerde mümkündür. Su sıvı haldedir. Donduğunda katı olur. Kaynatıldığında buharlaşır gaz olur.