Ege Cansen: Esnek firmanın ömrü uzun olur

Ege CANSEN

İŞ álemi son iki haftadır hop oturuyor, hop kalkıyor. Çalışma mevzuatında düşünülen değişikliklerin, firmaları batıracağından söz ediliyor. Patronlar, gelişmenin son derece vahim olduğunu söylüyor. Hükümete verilen desteğin (ne desteği ise) geri çekilmesinden bile söz ediliyor. Nedir, ne oluyor, bir de benden dinleyin.

1. Başta İş Kanunu olmak üzere, çalışma hayatını tanzim eden yasaların, ILO'nun normlarına uyması gerek. Türkiye bu şartı yıllar önce kabul etmiş. Hükümet, şimdi ‘‘sözde’’ bu uyumu sağlamak için, İş Kanunu ile Toplu Sözleşme Kanunu'nun 13. maddelerinde (tesadüfen iki ayrı kanunda aynı madde numarası) değişiklik yapan bir tasarı hazırlamış. Bunların iki amacı var.

a) İşverenin, işçi çıkarmasını zorlaştırmak,

b) Sendikalaşmayı güvence altına almak.

2. İşte son fırtına bundan koptu. Öncelikle şunu belirteyim: İşverenin çalıştırdığı kişileri ‘‘keyfi’’ olarak işten çıkarmasını ve özellikle bir sendikaya üye oldu diye iş akdini feshetmesini engellemeye dönük maddeler, halen yürürlükte bulunan yasalarda mevcut. Şimdi yapılmak istenen, bu engelleri ve parasal yaptırımları ağırlaştırmak. Özellikle sendikaya üye oldu diye, işçilerin iş akitlerin feshedilmesini önlemek. Ancak tasarı, kanun hükümleri arasında kargaşa çıkaracak şekilde hazırlanmış. Bunu hukukçular tartışacak. Belli ki; maddeleri birbirine karıştırmanın gerisinde bir amaç var. Benim anladığım, hükümet, istikrar programına destek versinler diye ‘‘işçi sendikalarını bu tasarıyla tavlamaya’’ çalışıyor.

3. İş akdi feshi ve kıdem tazminatı maddeleri, işverenler için hayati derecede önemlidir. Çünkü bir işveren için, işlerin sürekli gelişeceğinin bir garantisi yoktur. Rekabet veya konjonktür dolayısıyla, şirketler her an ‘‘küçülme’’ kararı almak mecburiyetinde kalabilirler. Bu durumda çalışanların bir kısmının işini kaybetmesi doğaldır. Buna ‘‘esneklik’’ denir. İstihdamda esneklik varsa, firmalar daha atılgan olur. Daha çok kişiye iş vermekten korkmaz. İkinci önemli husus ‘‘yönetim erki’’dir. İşveren kiminle çalışmak istiyorsa, onunla çalışma özgürlüğüne sahip olmak istemektedir. Bu sebeple, kıdem tazminatı ihtilafları yüzünden, geçmişte çok yorgan yakılmıştır.

4. İşgörenler açısından da ‘‘iş güvencesi’’ çok önemlidir. Onlar da hiç beklemedikleri bir anda işsiz, yani gelirsiz kalmanın kaygısıyla yaşamak istemez. Bunun çaresi olarak da ‘‘işten çıkarılmanın zorlaştırılması’’ maddelerine bel bağlar. İşten çıkarılınca da yüklü bir kıdem tazminatı almayı ister.

5. İşçi meseleleri, kapalı bir ekonomide işverenler için korktukları kadar sorun olmadı. Ücretlere ve istihdam vergilerine gelen zamlar, ürün fiyatı artırılarak halka aktarıldı. Konunun şimdi çok tehlikeli hale gelmesinin sebebi, sanayimizin, ithalat karşısında ve ihracatta içine düştüğü zor durumdur.

SON SÖZ: En emin iş güvencesi, yeni iş bulma imkánıdır.