Varyant yayılıyor, dünya teyakkuzda

İLK olarak 9 Kasım’da keşfedilen ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından önceki gün “Omicron” olarak adlandırılan koronavirüsün yeni varyantı dünya çapında tedirginliğe yol açıyor. Türkiye dahil çok sayıda ülke Afrika’nın güneyi için peş peşe uçuş iptalleri açıklarken, tıpkı pandeminin başında olduğu gibi bazı önemli etkinliklerin ertelendiği haberleri de geldi. Ancak uzmanlar varyantın çoktan dünyaya yayılmış olabileceğinden endişe ediyor.

UÇUŞLAR VE ETKİNLİKLER İPTAL

Aşılara karşı direnci ve bulaşıcılık seviyesi henüz inceleme konusu olan Omicron varyantı nedeniyle Afrika’nın güneyine uçuşları durduran ülkeler listesine Avustralya, Brezilya ve Suudi Arabistan eklendi. Önceki gün Avrupa Birliği, İngiltere, İsrail, Kanada ve Türkiye benzer yönde karar açıklamıştı. Dünya Ticaret Örgütü de dört yıl aradan sonra Cenevre’de yapılması planlanan bakanlar konferansını iptal etti. İngiltere’de iki Omicron vakasının görülmesi üzerine Başbakan Boris Johnson, kapalı mekânlarda maske takma zorunluluğunun geri geldiğini ve aşı durumlarına bakılmaksızın ülkeye giren herkesin varışlarından iki gün sonra PCR testi yaptırması gerekeceğini duyurdu.

İKİ UÇAKTAN 61 VAKA ÇIKTI

İki yıl öncesini hatırlatan tedbirlere başvurulsa da varyant Avrupa’da yayılmaya başlamış olabilir. Cuma günü Güney Afrika’dan Hollanda’ya yaklaşık 600 yolcu taşıyan iki uçak ülkede paniğe neden oldu. Hollanda Sağlık Bakanlığı, yolculardan 61’inin korona testinin pozitif çıktığını bildirdi. Yetkililer ciddi bir şüphe olduğunu belirtirken, bu kişilerin Omicron varyantı taşıyıp taşımadıkları henüz netlik kazanmadı. Almanya, İtalya ve Çekya’da da Omicron vakaları görüldü. Önceki gün Belçika, 11 Kasım’da Mısır’dan Türkiye aktarmalı gelen bir kişide yeni varyanta rastlandığını bildirmişti.

YAYILMA RİSKİ ÇOK YÜKSEK

Avrupa Birliği sağlık yetkilileri, varyantın kıtada yayılma riskinin “yüksek ila çok yüksek” olduğu açıklamasını yaptı. Omicron teşhisi konan kişilerde virüs yükünün çok yüksek olduğuna işaret ederken, Dünya Tabibler Birliği Başkanı Frank Ulrich Montgomery en büyük endişesinin “Delta kadar bulaşıcı, Ebola kadar tehlikeli” bir varyantının ortaya çıkması olduğunu söyleyerek risklere dikkat çekti.

NEDEN ‘NU’ DEĞİL OMICRON

VARYANTLARIN ilk görüldüğü ülkeye göre adlandırılması ırkçı tepkilere neden olunca DSÖ, Yunan alfabesindeki harflere göre isimlendirme yoluna gitmişti. Bilimsel adı “B.1.1.529” olan varyantın ‘Nu’ şeklinde isimlendirilmesi bekleniyordu, ancak DSÖ iki harf atlayarak ‘Omicron’da karar kıldı. New York Post gazetesinin haberine göre, İngilizce ‘new’ (yeni) kelimesi ile karıştırılmaması için Nu adlandırmasından kaçınıldı. Bundan bir sonraki harf olan ‘Xi’den ise Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in (Xi Jinping) adını çağrıştırdığı için vazgeçildi.

DSÖ’NÜN KORKTUĞU BAŞINA GELDİ

OMICRON varyantı yoksul ülkelerdeki düşük aşılama oranının neden olabileceği risklere örnek oldu. Dünya nüfusunun yüzde 42’si tam aşılanmışken Afrika’da bu oran sadece yüzde 7 seviyesinde. DSÖ aşının bulunmasından beri zengin ulusları, özellikle Afrika ve Asya’daki ülkelere daha fazla aşı sağlamaları yönünde uyarıyordu. Hatta örgüt, üçüncü doz aşılamaya başlamakta acele edilmemesini, bunun yerine aşıların yoksul ülkelere gönderilmesini istemişti. Ancak bu çağrılar şu ana kadar yeterli karşılık bulmadı. 206 milyon ile Afrika’nın en kalabalık ülkesi Nijerya’da tam aşılıların oranı yüzde 2’nin altında kalırken bu oranın Avrupa ve ABD’de sırasıyla yüzde 67 ve yüzde 58 olması bu konudaki başarısızlığı özetler nitelikte.

YENİ AŞI HAFTALAR İÇİNDE ÜRETİLEBİLİR

ORİJİNAL virüse göre en fazla başkalaşım gösteren varyant olan Omicron, aşıların hedef aldığı başak proteininde görülen 30’dan fazla mutasyon nedeniyle bilim insanlarını endişelendiriyor. Aşı üreticisi şirketlerden de peş peşe açıklamalar geldi. Pfizer/Biontech yaklaşık 100 gün içinde varyanta özel aşı üretebileceklerini söyledi. AstraZeneca ile aşı geliştiren Oxford Üniversitesi’nden Profesör Andrew Pollard da ihtiyaç olması halinde yeni aşının “çok hızlı” geliştirilebileceğini ifade etti.

KORONA İLACI BEKLENENİ VERMEDİ

ABD’li ilaç şirketi Merck’in ilacı koronavirüse karşı etkili oldu, ancak başarısı ilk tahminleri yakalayamadı. COVID-19’a özel geliştirilen ilacın, yüksek risk grubundaki hastalarda hastaneye yatış ve ölüm olasılığını yüzde 30 azalttığı tespit edildi. Klinik çalışmaların erken aşamasında bu oran yüzde 50 olarak belirtilmişti. Düşük etkinlik seviyesine karşın Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), “Molnupiravir” adlı ilaca kullanım izni verilmesini görüşmek üzere salı günü toplanacak.