Türkiye belgeseline Türk engeli

Türkiye'nin 2.Dünya Savaşı'nda Museviler'i kurtarmak için çalışan tek ülke olduğunu gösteren belgesel, Dışişleri Bakanlığı'nın onayını almasına rağmen bir türlü çekilemiyor.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi işgalindeki Avrupa'dan kaçan 28 bin Musevi'nin Türkiye üzerinden Filistin'e gitmek için Türk Hükümeti ve Avrupa'daki Türk diplomatlarından nasıl fiili yardım aldıklarını anlatacak olan bir belgesel film projesi artık gerçekleşemiyor. Türkiye'nin ‘dönemin karanlığında Museviler için tek umut ışığı’ olduğunu sergileyecek olan proje, Ankara'da Dışişleri Bakanlığı'ndan onay almış olmasına rağmen, Türkiye'nin Washington Büyükelçiliği'ne takıldığı için bir türlü yaşama geçirilemiyor.

Washington'daki Türk makamları, projenin iyi olmasına rağmen, belgeselin yayınlanacağı konusunda hiçbir garanti bulunmadığını ve devletin parasını çarçur etmek istemediklerini ifade ettiler.

Projenin fikir babası ve yapımcılarından olan Richard Greenberg, Hürriyet'e, 1,5 yıldır oyalanmaktan artık bıktığını belirterek, ‘Davut’un Hilali, Ay'ı ve Yıldızı' adlı bir saatlik belgeseli yapmaktan vazgeçtiğini açıkladı.

Çeşitli gözlemciler, Türkiye-İsrail yakınlaşması sonucu ABD'de Türk çıkarlarına yararlı faaliyetlerde bulunan Amerikan Musevi lobisinin olaydan rahatsızlık duyduğunu ifade ettiler.

PROJE NEDİR?

Belgesel film ile, 1939-45 yılları arasında Hitler zulmünden kaçanlara el uzatan tek ülkenin Türkiye ve Türk diplomatları olduğu, ABD dahil hiçbir ülkenin bu yardımı vermeye cesaret edemediğinin anlatılması planlanıyor. Filmde, Paris ve Masilya'daki Türk diplomatlarının Museviler'e pasaport çıkarmaları ve İstanbul'a giden bu mültecilerin Filistin'e geçişi konu ediliyor.

Greenberg belgeseli, 'Musevi Soykırımı' adlı dokümanteri ile Oscar Ödülü alan Arnold Schwartzman ile birlikte yapacağını ve o dönemde İstanbul'da faaliyetlerde bulunan, daha sonra Kudüs Belediye Başkanı olan 88 yaşındaki Teddy Kolleck'i de ‘ilk kez’ ekranlara getireceğini belirtti.

700 BİN DOLAR ÇOK MU?

Çeşitli Amerikan Musevi kuruluşlarına yakın kaynaklar, söz konusu belgeselin, Türkiye'nin neden önemli bir ülke olduğunun anlatılmasında yararlı olacağını kaydettiler. Bu kaynaklar, belgesel filmin, Türkiye aleyhinde faaliyet gösteren lobilere karşı Ankara'nın savunulmasında önemli bir işlev göreceğini de belirterek, ‘Greenberg tabii ki bir Fellini değil. Ama bu projenin gerçekleşmesiyle genç Amerikan Museviler’i de Türkiye'yi çok daha iyi tanır' diye konuştular. Aynı kaynaklar, filmin, Türkiye'nin imajı için yararlı olacağını da ifade ettiler.

Richard Greenberg, projesini 1,5 yıl önce sunmuştu. Proje, Dışişleri Bakanlığı'nın Tanıtma İşleri Genel Müdürü Solmaz Ünaydın tarafından onaylandı ve film için tahsisat da çıkarıldı.

650-750 bin dolar arasında gerçekleşmesi planlanan proje, hukuksal yönleri de düşünülerek Dışişleri Bakanlığı tarafından daha önce incelendi. Greenberg, Washington'daki Türk Büyükelçisi Baki İlkin'in, stüdyolarını incelemesi için Los Angeles Başkonsolosu Hayret Yalav'ı yollayacağını, ancak Yalav'ın stüdyoya gitmediğini kaydetti.

Richard Greenberg, son olarak Hürriyet'e, artık bekletilmekten ve oyalanmaktan bıktığını ve belgesel projesinden vazgeçtiğini bildirken Türkiye'ye yakın bir gözlemci New York Times'ın tam sayfa ilan için 250 bin dolar aldığını belirterek, ‘650-700 bin dolar herhalde böyle bir film için fazla olmasa gerek’ dedi.