Güncelleme Tarihi:
ABD Başkanı Donald Trump’ın Kuzey Kutbu’ndaki Amerikan varlığını genişletmek için Danimarka’dan Grönland’ı satın almayı önermesi, dünyanın dikkatini bölgeye çekti. Bilim insanlarının gezegenin kalanından 4 kat daha hızlı ısındığını belirttiği Kuzey Kutbu, deniz buzları eridikçe küresel nakliyeye açılıyor. Bölge, sadece ticari rekabetin değil olası bir NATO-Rusya çatışmasının da savaş alanı olma potansiyeline sahip. Ayrıca ABD’nin en büyük ticari rakibi Çin, müttefiki Rusya aracılığıyla bölgedeki askeri ve sivil varlığını artırıyor.
BÖLGENİN HÂKİMİ RUSYA
Wall Street Journal gazetesinin bölgeyle ilgili analizi, Rusya’nın son yıllarda bölgedeki değişimi değerlendirme konusunda ABD’den daha hızlı davrandığına işaret ediyor. Buzların giderek kuzeye çekilmesiyle ticari gemiler için yeni ulaşım hatları ortaya çıkıyor. Örneğin Kuzey Denizi üzerinden Şanghay (Çin) ile Rotterdam (Hollanda) arasındaki yolculuk, Süveyş Kanalı’ndan yapılan yolculuktan yaklaşık iki hafta daha kısa sürüyor ve daha az maliyetli oluyor. Kutup bölgesindeki hâkimiyetini güçlendiren Rusya, 2014 yılında Kuzey Denizi rotasında 631 gemi kullanırken, bu sayının 2024 itibariyle 1300’ün üzerine çıktığı görülüyor. Kanada’nın ‘Kuzeybatı Geçişi’ isimli aynı rotası üzerinden Çin’e giden ticari gemiler ise 2014’te sıfır, 2024’te ise yalnızca 18. ABD’nin bölgede ağır konteyner gemilerine ev sahipliği yapacak derin su limanı da bulunmuyor. Rusya bölgede çoğu nükleer güçle çalışan 30’dan fazla buz kırıcı gemi kullanırken, ABD’nin ise toplamda yalnızca 3 buz kırıcı gemisi bulunuyor.
OLASI ÇATIŞMA BÖLGESİ
Sovyet döneminden kalma Arktik üslerini son yıllarda yeniden açan Rusya, askeri sahada da ABD’nin önünde. 1958’de kıtayı Sovyet saldırısına karşı savunmak için kurulan ortak ABD-Kanada komutanlığı ‘Norad’ güncelliğini yitirmiş durumda. Buna karşın Rusya, Çin’le birlikte bölgeye ABD’nin mevcut sensörlerini altüst edebilecek yeni füzeler konuşlandırıyor. Rusya’nın Kuzey Filosu Komutanı Aleksandr Moiseyev’in “Kutuplar, gelecekte olası çatışmaların yaşanabileceği bir bölgedir” ifadeleri, olası bir Rusya-NATO çatışmasının yeni sahasına işaret ediyor.
DOĞAL KAYNAKLARA ERİŞİM
Trump’ın “Ulusal güvenlik için ihtiyacımız var” dediği Kuzey Kutbu adası Grönland askeri olarak stratejik bir konuma sahip olmasının yanı sıra akıllı telefonlardan savaş uçaklarına kadar pek çok yerde kullanılan ham minerallerin yataklarına ev sahipliği yapıyor. Eriyen deniz buzu, bu kritik minerallere erişimi kolaylaştırıyor. Rusya’nın bölgeden elde ettiği gelir gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYİH) yaklaşık yüzde 10’una katkıda bulunuyor. ABD eyaleti Alaska’nın ülkenin GSYİH’sine katkısı ise yalnızca yüzde 0.2.