Suudi-İsrail yakınlaşması

VELİAHT Prens Muhammed bin Selman (32), ABD gezisinin sürdüğü sırada The Atlantic dergisine verdiği söyleşide, “Yahudilerin tarihi vatanlarının en azından bir kısmında kurulu, kendilerine ait bir ülkede ulus-devlet olarak yaşama hakkı olduğunu düşünüp düşünmediği” yolundaki soruya şu yanıtı verdi: “Filistinliler ve İsraillilerin kendi topraklarına sahip olma hakkı bulunduğuna inanıyorum. Ancak hepsinin istikrarını ve normal ilişkileri sağlamak için bir barış anlaşması gerekiyor... Kudüs’teki kutsal cami (Mescid-i Aksa) ve Filistin halkının hakları konusunda endişelerimiz var. Hepsi bu. Başka halklara karşı herhangi bir itirazımız yok.”

RESMEN TANIMIYOR

Aslında Suudi Arabistan, İsrail’i ülke olarak tanımıyor, ilişkilerin normalleşmesi için ise İsrail’in 1967 yılındaki savaşta ele geçirdiği Filistin topraklarını geri vermesini talep ediyor. Ancak Prens’in son açıklaması, son dönemde perde arkasında bazı Arap ülkeleri ve İsrail arasında atılan adımların bir yenisi olarak nitelendirilebilir.

YAKINLAŞMA ADIMLARI

Geçen günlerde İsrail’de Haaretz gazetesinde yayınlanan bir analizde mart ayı sonunda havacılıkta yaşanan iki gelişmenin önemli olduğu, ancak yeterince dikkat çekmediğine vurgu yapıldı. Riyad, ilk kez Hindistan’ın Air India yolcu uçağının Suudi Arabistan üzerinden uçarak İsrail’e gitmesine izin verdi. Bu Oslo barış sürecinin zirveye ulaştığı dönemde bile Suudilerin izin vermediği bir şeydi. Diğer gelişme ise yine mart ayı sonunda Yunan hava sahasında yapılan tatbikat sırasında yaşandı. Birleşik Arap Emirlikleri’nin bir Mirage savaş uçağı, İsrail Hava Kuvvetleri’nden F-16’larla birlikte uçtu. Mart ayı sonlarında Beyaz Saray da ilginç bir toplantıya ev sahipliği yaptı. S. Arabistan, BAE, Katar ve Umman’dan yetkililer, İsrailli temsilcilerle Gazze’deki durumu ele aldılar. Kasım ayında da İsrail Genelkurmay Başkanı ilk kez bir Suudi gazetesine konuşmuş ve istihbarat işbirliği önermişti.

PRENSİN ŞARTI

Riyad ile Tahran arasında son yıllarda gerilimin artmasıyla birlikte, Suudi Arabistan’ın ortak çıkarlar doğrultusunda İran’ı tehdit olarak gören İsrail ile işbirliğine gidebileceği şeklinde spekülasyonlar çıkmıştı. Prens Muhammed, “İsrail ile paylaştığımız birçok çıkar var. Barış sağlanırsa İsrail ile Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri arasında (paylaşılan) pek çok çıkar olur” dedi.

KRAL SELMAN’DAN İNCE AYAR

SUUDİ Veliaht Prensi Selman’ın ‘İsraillilerin kendi topraklarına sahip olma hakkı bulunduğuna inanıyorum’ sözleri üzerine Suudi Kralı Selman’dan ince ayar geldi. Buna göre Suudi Kralı, önceki gün ABD Başkanı Trump ile bir telefon görüşmesi yaptı. Suudi resmi ajansı SPA’ya göre Kral Selman, Suudi Arabistan’ın Filistin meselesine yönelik ve Filistin halkının başkenti Kudüs olan bağımsız bir devlet kurma hakkıyla ilgili sağlam pozisyonunu yineledi. Kral Selman, geçen hafta Gazze’de 18 Filistinli göstericinin İsrailli güvenlik güçleri tarafından öldürülmesinin ardından gerçekleşen telefon görüşmesinde barış görüşmelerinde ilerleme sağlanmasının ihtiyacına da vurgu yaptı.