Sutyeni icat eden kadın

Sütyenin evrimini bilmiyorsanız onu bir de icat eden kadının ağzından dinleyin: ‘‘O günlerde (1920'lerde) yaptığımız en ucuz elbise 125 dolardı, ama insanın üzerine bir türlü tam oturmuyordu. Bu nedenle iki cepli bir sutyen yaptık. Öyle çok belirgin bir şey değil tabii. Bu bir gelişmeydi. Ondan sonra bunları daha yuvarlak, daha sivri olarak geliştirdik. Her yeni fikir gibi ilk uçak da bir jet değildi.’’ Bunları söyleyen kadın formunun Wright kardeşleri sayılan İda Rosenthal'dir. Rosenthal'in icadından önce sutyen arkasında çengelleri olan ve altındaki şişkinlikleri ezen bir bez parçasıydı. Rosenthal altlarına destek koydu ve böylece yol Jane Russell filmlerine ve Vargas kızlarına açılmış oldu.

18 YAŞINDA GÖÇ ETTİ

Rosenthal şöyle diyordu: ‘‘Doğa kadını göğüslü yarattığına göre, bunu önemli görmüş olmalı. Doğayla tartışmak benim ne haddimeydi?’’ Rusya'da bir İbrani bilginin kızı olan Rosenthal, 1904'te 18 yaşındayken Amerika'ya tek başına göç etti. New Jersey'de Hoboken'de bir terzi atölyesi açtı ve kısa zamanda başarılı olarak ailesini de getirtebildi. Göçmen olan kocası William'la iş daha da gelişti ve bir süre sonra Manhattan'ın gözde 57. Sokağı'nda bir mağaza açtılar. Rosenthal elbiselerinin vücuda daha iyi oturmasını sağlayan sutyeni burada tasarladı. Rosenthal'ler ilk başlarda sutyenlerini elbiselerini satın alanlara bedava veriyorlardı. Ama kadınlar daha fazla sutyen istemeye başlayınca 1923'te Maiden Form Sütyen Şirketi'ni kurdular. Daha sonra amatör bir heykeltraş olacak olan William tasarımla uğraşıyordu. A, B, C ve D boylarının öncüleri olan standart ölçüleri o yarattı. Sadece bir elli beş boyunda olan İda satışı sağlıyor, ülke içinde sürekli dolaşıyordu ve sonunda bu yeni pazarı bütün dünyaya ulaştırmıştı.

10 YILDA 1 MİLYON

Rosenthal'ler ilk 10 yıl içinde bir milyon sutyen sattılar. Bunun bir nedeni de 1930'lu yılların daha zarif stilleriydi ve bunun da şerefinin bir kısmı İda'ya aitti. Time dergisi şöyle yazıyordu: ‘‘Ida Rosenthal'in Amerikan kadın formu üzerindeki etkisi herhalde Paris'in bütün modaevlerinden daha fazladır.’’ Maiden Form 1940'larda savaş çabasına yardım için bir posta güvercini taşıyacak ‘‘güvercin torbalı yelekler’’ üretti. Rosenthal şirketinin savaş döneminde sutyen şeritleri için lastik sıkıntısı çekmediğini de belirtmiştir. ‘‘Sutyen takan kadınlar diğerlerinden daha az yoruldukları için lastik temininde önceliğimiz vardı.’’

SOYUNUK OLMA HAKKI

Rosenthal'ler 1949'da klasik reklam kampanyalarına başladılar. Sadece sutyen giymiş bir kadın, ‘‘Rüyamda Maiden Form sutyenimle alışverişe çıktığımı gördüm’’ diyordu. Daha sonraki reklamlarda sutyenli kadınlar boğalarla güreşiyorlar, seçimlere giriyorlar, araba yarışlarına katılıyorlar ve boks yapıyorlardı. Bu kampanya 1960'ların kadın özgürlüğü hareketinin pek hoşuna gitmediyse de, İda Rosenthal kendinden emindi. ‘‘Biz bir demokrasiyiz ve bir kadının giyinik ya da soyunuk olmaya hakkı vardır. Ama 35'inden sonra hiçbir kadının hiçbir şey giyemeyeceği bir vücudu yoktur’’ diyordu.

MAIDENFORM 110 ÜLKEDE

Rosenthal 80'ine geldiğinde bile yeni iş alanları yaratmak için dünyayı dolaşmaya devam etti. Sonunda Amerika'da her üç kadından biri ‘‘Maidenform’’ giydi ve kadınların daha önce çıplak dolaştıkları Papua dahil olmak üzere dünyanın 110 ülkesinde ‘‘Maidenform’’ sütyenleri satılmaya başlandı. İda Rosenthal 1973'te 87 yaşında zütarreeden öldü. Halen dünyanın en büyük özel iç çamaşırı şirketi olan şirket şimdi kızı Beatrice Coleman'ın yönetimindedir.