Ankara'ya yerleştirilecek bir S-400... Bu detayı kimse bilmiyor

1) Hava savunma füzeleri nasıl geliştirildi? 

Verimli çalışan hava savunma sistemleri meselesi Soğuk Savaşın en kritik dönemi 1960’lı yılların başlarına uzanıyor. Süper güç Sovyetler Birliği lideri Nikita Kruşçev askeri kurmaylarıyla her toplantısında masaya yumruğunu vurarak “Şu Amerikalılar 30 kilometre irtifada uçan U-2 casus uçaklarıyla canımı sıkıyor. Siz ise elime bu problemin  üstesinden gelecek hiçbir koz veremiyorsunuz. Adamlar tepemde cirit atıyor” diyordu.�

Gerçekten ABD’nin Pentagon ve CIA ortaklığında kurduğu “10-10” hava birliği ile ayda bir Sovyetler üzerinde yüksek irtifada U-2 casus uçağı ile tur atarak yerde olup biteni mercek altında izliyordu. U-2 stratosfer uçakları genelde Türkiye ve Pakistan’daki askeri üslerden havalanıp casus çekimleri gerçekleştiriyordu.

1 Mayıs 1960 sabahı sıradaki U-2 Amerikan casus uçağı pilot Gary Powers (altta) yönetiminde Pakistan’dan havalanarak, Sovyetlerin Ural dağları bölgesi Sverdlovsk kasabasındaki askeri fabrikaların çekimini yapacaktı. Hedefi üzerine yaklaştığında 29 bin metre irtifada hemen yanında Rus füzesinin patlamasıyla vuruldu. Pilot Powers paraşütle atlayarak sağ kurtulmayı başardı. İşte bu tarihte dünya günümüzde S-400 olarak bilinen füzelerin dedesi S-75 ile tanıştı.

Sovyetler Birliği tarafından canlı ele geçirilen Amerikalı pilot, Moskova’da düzenlenen şatafatlı davada casusluktan yargılanarak 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ancak aradan iki yıl bile geçmeden Moskova ile Washington arasında yapılan gizli anlaşmayla 10 Şubat 1962 tarihinde pilot Gary Powers ABD’de yakalanan Rus ajan Rudolf Abel ile takas edildi.

Sovyetler semalarında düşürülen U-2 olayın ardından 27 Kasım 1962 tarihine Küba krizini tetikleyen ikinci vurulan uçak krizi yaşandı. Küba’ya konuşlanan S-75 füzesi yine Amerikan casus uçağını vurarak düşürdü. Sadece bu sefer pilot Rudolf Anderson hayatını kaybetti. Bu hadiseye “Küba krizinde ilk kan” adı verildi.

2) Füzelerle hamile kadınların ne ilgisi var?

Sovyetler Birliği ve ardından Rusya’da “Almaz Artey” fabrikasında üretilen tüm “S” serisi hava savunma sistemi füzelerinin ilginç başka bir hikayesi daha var. Askeri uzmanların anlatımlarında sıkça dile getirdikleri konuların başında hava savunma sisteminin radarıyla ilgili. Havadaki hedefi vuran her ne kadar füze olsa bile, sistemin asıl kalbi radarında gizli.

Daha 70 yıllarda S-75 (üstte) füzelerinin yerini S-125 (altta) sistemi almaya başladığında fabrikada çalışan hamile bir kadının tel örgüsünü yaptığı radar ızgarasının hedefi en iyi biçimde tespit ettiği gözlenmiş. Aynı kadından bir radar ızgarası daha toplaması istenmiş. Sonuç yine mükemmel çıkınca batıl inanç bile olsa fabrikaya özellikle sistemin radarlarını toplamak için hamile kadınlar işe alınmış.

Rus balistik füzelerinin başarılı olmasının bir başka nedeni de başlığın sürtünmeden yanmamasını sağlayan özel kevlar kaplaması olduğu söyleniyor.

3) S-400 sistemine nasıl gelindi?

Sovyet lideri Nikita Kruşçev ile başlatılan süper güçler arasında havadaki üstünlük yarışı Rusya cephesinde devamlı modernizasyonlarla sürdü. İlk S-25 ve S-75 füze sistemleri yerini sırasıyla S-125, S-200, S-300 (altta) ve son olarak S-400 aldı.

“Triumf” adıyla da bilinen S-400 uzun menzilli hava savunma sistemleri seri üretimine 2007 yılında geçildi. Rusya lideri Putin’in her fırsatta dile getirdiği “ABD’nin kurmakta olduğu füze kalkanına bizim de eş değer yanıtımız olacak” sözleri bu füzeyle hayata geçirilmeye başlandı.

Putin’in “Almaz Antey” askeri fabrikasının önüne koyduğu son hedef ise bir iki yılda uzaydaki hedefleri dahi vurabilen S-500 sisteminin geliştirilmesi.

4) S-400'ün özellikleri neler?

Türkiye’nin Rusya’dan almayı düşündüğü günümüzün son model S-400 sistemi özelliklerine gelince. Rus yapımı tüm sistemlerde olduğu gibi adındaki 400 rakamı yatay düzlemde radarların hedef algılama menzil mesafesini gösteriyor.

* Örnek vermek gerekirse Ankara’ya yerleştirilecek bir S-400 bataryasının radarı neredeyse tüm Türkiye sathını denetim altında tutabilir.

* Rus üretici şirketin iddiasına göre batıdaki muadili “Patriot” ile “Aster” hava savunma sistemlerinden iki katı daha geniş menzilli ve yine iki katı daha yüksek hıza sahip.

* En önemli artılar arasında füzelerin rampalardan dikey olarak ilk önce marş motoru tarafından atılması ve ancak 50 metre yükseklikte ana motorların çalışması. Böylece S-400 bataryası şehir içinde iki bina arasına yerleştirilse bile rahatlıkla atışlarını yapabiliyor.

* Bir S-400 bölüğünde 8 ile 12 bataryadan oluşuyor. Menziline göre her bataryada ise 4 veya 8 füze yerleştirilebiliyor. Bölükteki bataryaların görevini yerine getirmesi için ayrıca radar aracı (altta) ve komuta merkezi aracı da bulunuyor.

* Tüm kompleksin garantili ömrü 20 yıl. Aktif savaş nöbeti tutma süresi 10 bin saat. Bataryalara yerleştirilen füzelerin garanti süresi 2 yıl.

5) S-400’ler nasıl çalışıyor?

Bir batarya uzun menzilli S-400 hava savunma sistemi rampa, radar ve komuta merkezi olmak üzere üç mobil araçtan oluşuyor. Sistem ilk önce radarla çalışmaya başlıyor. Üç boyutlu ızgara tipi radar havadaki hedefin koordinatlarını komuta aracına aktarıyor. Burada hedefin dinamik özellikleri de hesaplanarak rampada bekleyen füzeye aktarılıyor.

Radarın 600 km uzaktaki hedefi algılamasından 400 kilometrelik menzile girişine kadar 3-5 dakika içerisinde tüm hesaplamalar tamamlanarak füze ateşlemeye hazır konuma geliyor. S-400 sisteminde bir önceki nesil S-300’den farklı olarak avcı füze atıldıktan sonra bile radarın tespit ettiği hedef sapmaları anında füzeye ulaştırılıyor. Böylece S-400 sistemi akıllı Tomahawk tipi seyir füzelerini de imha etme kabiliyetine sahip oluyor.

6) S-400’leri nerede üretiliyor?

Türkiye’nin Rusya’dan satın almayı planladığı uzun menzilli S-400 (Triumf) füze sistemleri “Almaz-Antey” (elmas) askeri konsorsiyumu tarafından üretiliyor. Elmas şirketinin merkezi başkent Moskova’da bulunuyor. Ancak sistemin farklı unsurları Rusya’daki 5-6 fabrikada üretilerek son aşamada bir araya toplanıyor. Örneğin füzelerin rampaları Nijgorod şehrindeki fabrikada, füzelerin kendisi ise Moskova’daki “Avangard” fabrikasında. Çekici araçlar ise genelde eski Sovyet cumhuriyeti Belarus’tan ithal ediliyor.

7) Rusya’dan başka S-400’ü olan ülke var mı?

S-400 füze sistemi 2015 yılında Rusya’da kullanılmaya başlamadan önce ilk dış müşterisi Çin oldu. Çin bu füzelerden 4 bölük satın alma anlaşması yaptı. Bir bölükte donatılan füzelerin tipine göre 8 ile 10 arasında rampa yer alıyor.

* Rusya, dış ülkelere satılacak S-400 füze sistemleri fiyatını gizli tutuyor. ABD merkezi “Strategy Page” silah sitesine göre bir divizyon (bölük) S-400 füze sistemi fiyatını 500 milyon dolar olduğuna işaret etmişti. Dolayısıyla Rusya ile Çin arasında yapılan S-400 anlaşması en azından 2 milyar dolar olduğu iddia ediliyor.

* Rusya ile Türkiye arasında görüşmelerin tamamlandığı ve pazarlığın bittiği söylenen taslak anlaşmaya göre 4 füze bölüğü fiyatının 2.5 milyar dolar olacağı yetkililer tarafından dile getirilmişti.