Mars'ta su izleri

Pathfinder uzay aracının Mars'a inmesinin ardından kızıl gezegenin esrarı çözülüyor. Mars'ta eski zamanlarda çok büyük ölçüde su bulunduğu yolunda izler tesbit edildi. Yaşamın suyla başladığına işaret eden bilim adamlarına göre, gezegende ‘‘küçük yeşil adamlar'' yok ama, mikroorganizma düzeyinde de olsa bir zamanlar yaşam var olmuş olabilir.

Güneş sisteminin dördüncü gezegeni Mars'ta keşiflere başlayan Sojourner (Tanrı Misafiri) adlı uzay robotu çok önceleri gezegende büyük miktarda su bulunduğu yolunda izler buldu. Suyun yaşamın başlangıcı olduğuna dikkat çeken bilimadamları, mikroorganizma düzeyde de olsa gezegende bir zamanlar yaşamın varolmuş olabileceğine dikkat çekiyorlar.

Sojourner'in yolladığı fotoğrafları değerlendiren bilimadamları, kızıl gezegende şiddetli su akıntılarının ve sel sularının yol açtığı izler bulunduğunu belirtiyorlar. Mars operasyonunda görev alan Arizona Üniversitesi coğrafyacılarından Ron Greeley'e göre, kızıl ve kahverengi tonların hakim olduğu gezegende eski zamanlarda çok büyük ölçüde su bulunduğu yolunda izler var. Fotoğraflarda görülen ‘‘İkiz Tepeler''in üzerindeki kayak pistlerini andıran beyaz oluşumlar ve oyuklar, geçmişteki su etkinliklerine işaret ediyor.

Bir tepenin üstünde bulunan açık renkli dikey çizginin çığların yol açtığı bir oyuk, diğer tepede belirlenen yatay çizgiler de şiddetli su akıntılarının oluşturduğu setler olduğu sanılıyor. Ayrıca Pathfinder'ın indiği Arris Vallis bölgesinde tesbit edilen çok sayıda yuvarlak taşın da suyla sürüklenme sonucunda bu hale geldiği tahmin ediliyor. Yıllarca önce gezegende bulunan büyük miktardaki suyun buharlaşarak atmosfere karıştığı ya da halen Mars'ın soğuk yüzeyinin altında veya kutuplarda saklı olabileceği tahmin ediliyor. Projede görev alan bilimadamlarından Matthew Golombek, ‘‘Mars'ta dünyadan daha fazla su bulunuyor olabilir. Bunu gerçekten bilmiyoruz'' dedi.

20 Temmuz 1969 tarihinde Ay'a ilk ayak basan Neil Armstrong gibi tarihi bir görev üstlenen Sojourner uzay aracı dün de incelemelerini sürdürdü. Üç boyutlu bir kamera ve bir alfa proton spektroskopu bulunan Sojourner ilk hamlesini adını bir Amerikan şarkısından alan ‘‘Barnacle Bill'' kayasına doğru yaptı. Saat yönünün 90 derece aksine hareket eden Sojourner, 30 santimetre geri giderek spektroskopla üzerinde deniz kabuklarını andıran izler bulunan ‘‘Barnacle Bill'' kayasını incelemeye başladı.

NASA yöneticilerinden Daniel Goldin, Mars robotunun bilimkurgu romanlarında resmedilen ‘‘küçük yeşil adamlar veya kadınlarla'' karşılaşmasının imkan dahilinde olmadığını ancak bir zamanlar mikroorganizma düzeyinde yaşam olabileceği yolunda kanıtlar bulunduğunu söyledi.

Uzay robotu, önümüzdeki günlerde bulunduğu yerden daha uzaklara gidecek ve önemli araştırmalarına devam edecek. Başlangıçta görev süresi 1 hafta olarak belirlenen Sojourner'in daha fazla da çalışabileceği bildiriliyor.

Mars robotunun bundan sonraki hedefi, çizgi film kahramanı ayı ‘‘Yogi''nin adının verildiği kaya parçası olacak. Daha sonra Sojourner, sevimli hayalet ‘‘Casper''ın adını taşıyan bir başka kaya parçasına yönelecek. Uzaktan kumandalı Sojourner'a, dünyadan verilen bir komut, ışık hızına yakın bir hızla (saniyede 299 bin km) 10 dakikada ulaşıyor. Mars robotunun gönderdiği mesajın da dünyaya ulaşması 10 dakika sürüyor.

Internet'te Mars rekoru

MARS'ın yüzeyine inen uzay aracı Pathfinder'ın bu gizemli gezegenden gönderdiği ilk fotoğraf ve filmler, Internet'teki NASA Pathfinder sayfasının rekor kırmasına neden oldu. Mars macerasını meraklılarını canlı olarak izlettiren safya, Pathfinder'ın gezegene indiği 4 Temmuz tarihinden bu yana 100 milyon kez ziyaret edildi. Bundan önceki rekor 18 milyonla Irak'ın bombalanması sırasında kaydedilmişti. Halen Mars'ta bulunan uzay aracının gönderdiği izlenimleri görmek isteyen Internet meraklıları, adresine başvurabilirler.

Mir'e yardım ulaştı

MİR uzay istasyonuna yardım amacıyla gönderilen Progress-M35 adlı yük gemisi dün sabah istasyonla kenetlendi. Otomatik pilotla idare edilen Progress-M35, 25 Haziran'da yaşanan ciddi kazadan sonra 12 gün boyunca belirsizlik içinde Düny etrafında dönen iki Rus kozmonot ve bir ABD'li astronot ve istasyonu kurtaracak. Kazakistan'ın Baykonur üssünden fırlatılan yük gemisi Progres-M35 dü sabah Mir'e ulaştı. Yetkililer, 1986'dan beri uzayda olan Mir'de birçok arızalı ünitenin bulunmasına rağmen, kenetlenme operasyonunun altı dakikada, sorunsuz bir şekilde gerçekleştiğini bildirdiler.