Güncelleme Tarihi:
İsrail ile Hamas arasında Gazze’de ateşkes ve esir takası konusunda anlaşmaya varıldığının duyurulmasının ardından Filistinliler, 15 aylık yıkıcı savaşa ara verilecek olmasını kutlamalarla karşıladı. Gazzeliler için sevinç, sevdiklerinin ölümünü yaşamış olmanın verdiği keder ve 19 Ocak’ta yürürlüğe girecek olan ateşkesin bozulmasından duyulan korkuyla karışıyor.
KARMAŞIK DUYGULAR
İsrail, Gazze’ye saldırıları sırasında sistematik olarak okulları, hastaneleri ve yerinden edilmiş kişilerin kamplarını bombaladı; neredeyse tüm temel hizmetleri ve yapıları yok etti. Birleşmiş Milletler, Eylül 2024’te Gazze Şeridi’ndeki tüm yapıların yüzde 66’sının İsrail saldırıları nedeniyle hasar gördüğünü veya yok edildiğini açıkladı. Ayrıca savaşın başında Gazze’ye uyguladığı mevcut ablukayı sıkılaştırarak kitlesel açlığa neden oldu. Katar merkezli TV kanalı El Cezire’ye konuşan 47 yaşındaki sağlık görevlisi Mohamed Abu Rai, “Karmaşık duygularım var. Ama kendimizi güvensiz hissetmeden normal hayatımıza dönebilmemiz için dua ediyorum” dedi.
EVİMİZE DÖNECEĞİZ
Çok sayıda Filistinli, İsrail saldırıları ve “tahliye emirleri” nedeniyle yerlerinden edildiklerini, fırsat buldukları anda evlerine geri dönmeyi planladıklarını söyledi. Ancak farklı düşünenler de var. 52 yaşındaki Mahmud Saada, beklenen ateşkese rağmen İsrail-Filistin çatışmasına kalıcı bir çözüm olacağına inanmadığını belirterek Mısır’a geçiş açılırsa çocuklarını alıp Gazze’den ayrılacağını anlattı. Ailesiyle birlikte küçük bir çadırda kalan Saada, “Gazze’ye geri dönmeyeceğim. Çok yorgunum ve bıktım” diye konuştu.
SALDIRIYA DEVAM
Gazzeliler, 19 Ocak’a kadar İsrail ordusunun hava saldırılarıyla geçecek saatlerden endişe duyarken, dün erken saatlerden itibaren, İsrail insansız hava araçlarının ve savaş uçaklarının bombardımanı devam etti. Anlaşmaya varıldığının duyurulmasının ardından, Gazze Şeridi’nin kuzeyine ve Gazze kentine düzenlenen hava saldırılarında en az 20’si çocuk, 25’i kadın, 73 Filistinli hayatını kaybetti, en az 230 kişi yaralandı.
‘SON DAKİKA PÜRÜZÜ DE AŞILDI’
Anlaşmaya onay vermek üzere dün sabah İsrail meclisi Knesset’in toplanması beklenirken, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada Hamas’ın anlaşma maddelerinden bazılarında pürüz çıkarmaya çalıştığı iddia edildi. Açıklamada “Hamas sözünden dönüyor ve anlaşmayı engelleyen son dakika krizi yaratıyor” denilerek Knesset’in toplanmasının ertelendiği duyuruldu. ‘Son dakika krizinin’ rehinelere karşılık serbest bırakılması planlanan Filistinli tutuklularının kimlikleriyle ilgili olduğu iddia edildi. Hamas ise iddiaları yalanlayarak “Netanyahu’nun iddialarının hiçbir temeli yok. Arabulucular tarafından duyurulan ateşkes anlaşmasına bağlıyız” açıklamasında bulundu. Dün akşam İsrail medyasında çıkan haberlerde ise pürüzlerin aşıldığı ve Knesset’in anlaşmayı bu sabah oylayacağı bilgisi yer aldı.
HAMAS: DİRENİŞİMİZİN MEYVESİ
Gazze’de 468 gün sonra gelen ateşkes anlaşması dünyanın birçok yerinde memnuniyetle karşılandı:
- Hamas: Ateşkes büyük Filistin halkının efsanevi kararlılığının ve Gazze Şeridi’ndeki yiğit direnişimizin bir sonucu.
- İran: Dünya, Gazze halkının sabrının ve Filistin direnişinin duruşunun Siyonist rejimi geri çekilmeye zorladığını anlamıştır.
- Birleşmiş Milletler: Ateşkes anlaşması memnuniyet verici, şimdi savaşın yaralarının sarılmasına odaklanılmalı.
- Avrupa Birliği: Her iki taraf da anlaşmayı eksiksiz şekilde uygulamalıdır. Gazze’ye 2025 içinde 120 milyon Euro’luk yardım göndereceğiz.
- Çin: Ortadoğu’da barış ve istikrarı teşvik etmek için aralıksız çaba gösterme sözü veriyoruz.
- Rusya: Anlaşmanın uygulanmasının, Gazze’deki durumun sürdürülebilir istikrara kavuşturulmasına katkı sağlayacağını umuyoruz.
- Mısır: Filistin halkının meşru haklarını savunmaya devam edeceğiz.
- Suudi Arabistan: Anlaşmaya bağlı kalınmalı ve İsrail Gazze’ye yönelik saldırılarını durdurmalı.
- Birleşik Arap Emirlikleri: Uluslararası toplum, Ortadoğu’da barış sürecini yeniden canlandırmaya ve iki devletli çözüme yönelik tüm çabaları desteklemeli.
KATLİAMIN BİLANÇOSU
- Gazze’de 18 bini çocuk, en az 46 bin 788 kişi öldürüldü. Sayının gerçekte çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor.
- En az 110 bin kişi yaralandı, yaklaşık 11 bin kişi ise kayıp.
- Açlık, ilaç eksikliği, bulaşıcı hastalıkların hızla yayılması ve sağlık sisteminin çökmesi yüzünden ölenlerin toplam sayısı henüz bilinmiyor.
- Yaklaşık 1,9 milyon kişi, yani nüfusun %90’ı yerinden edildi.
- Evlerin neredeyse tamamı, ticari tesislerin yüzde 80’i, okul binalarının yüzde 88’i, sağlık tesislerinin yüzde 50’si, yolların ve tarlaların ise yüzde 68’i ağır zarar gördü.
ANLAŞMA KİMİN ESERİ: BİDEN MI TRUMP MI
Gazze’de ateşkes ve rehine takasını içeren anlaşmanın duyurulmasının ardından, uzlaşının ABD’nin mevcut başkanı Joe Biden’ın mı yoksa seçilmiş başkan Donald Trump’ın mı zaferi olduğu tartışılıyor. Başkan Biden, Gazze’de sağlanan ateşkes anlaşmasının itibarının kendisine mi yoksa Trump’a mı ait olacağı sorusuna “Bu şaka mı” yanıtını verirken anlaşmanın kendi yönetimi altında geliştirildiğini, Trump’ın yeni ekibine de bilgi verildiğini söyledi. Trump ise Beyaz Saray’ın önceki geceki açıklamasını beklemeden Gazze’deki ateşkesi sosyal medya hesabından duyurmuş, “Bu anlaşma, yalnızca kasım ayında kazandığımız tarihi zaferin bir sonucu olarak gerçekleşebilirdi” yorumunu yapmıştı. Dün yaptığı açıklamada da “Rehinelerin serbest bırakılması uzun süre mümkün değildi ancak biz müdahale ettik ve müzakerelerin seyrini değiştirdik. Biden hiçbirşey yapmadı” dedi.
TEHDİT ETMİŞTİ
Trump, geçtiğimiz haftalarda İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya kendisi göreve başlamadan bölgede ateşkesin sağlanması gerektiğini söyleyerek 20 Ocak’taki yemin töreninden önce rehinelerin serbest bırakılmaması halinde Ortadoğu’nun cehenneme döneceği uyarısında bulundu. Trump’ın Ortadoğu temsilcisi Steve Witkoff, Doha’daki müzakerelere doğrudan dahil olarak “İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu anlaşmaya ikna eden kişi” olarak gösterildi.
Her biri 42 günlük 3 aşama
19 Ocak Pazar günü yürürlüğe girecek anlaşma taslak metinlerine göre her biri 42 gün sürecek 3 aşama ile ilerleyecek.
- “İnsani aşama” olarak da anılan ilk aşamada, İsrailli yaşlı, kadın, çocuk ve sivil yaralılardan oluşan 33 esirin canlı veya ölü olarak teslim edilmesini öngörülüyor. Bu aşamada İsrail ordusu, Gazze Şeridi’nde girdiği çoğu bölgeden çekilecek. İsrailli her yaşlı kadın ve erkek vatandaşa karşı Filistinli 30 esir serbest kalacak.
- Bir hafta sonra, İsrailli esirlerin ilk grubu salıverilecek. Her esir askere karşı 30’u müebbet hapis cezasına çarptırılmış olmak üzere 50 Filistinli tutuklu serbest kalacak.
- On altıncı günde Gazze’de tutulan İsrailli tüm esirlerin salıverilmesine dair kapsamlı bir anlaşma görüşmelerine geçilecek.
- Anlaşmanın üçüncü ve son aşaması ise Gazze Şeridi’nin yeniden imarını içerecek.
GÜNLÜK 600 TIR
Anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ilk gününden itibaren İsrail ordusu, yerleşim bölgelerinin dışına çekilecek. İsrail’in insansız hava araçlarının (İHA) uçuşları da günlük 10 saat; esir takasının olduğu günlerde ise 12 saat duracak. 19 Ocak’tan itibaren Gazze Şeridi’ne günlük insani yardım yüklü 600 tırın girişine izin verilecek, 50’si yakıt yüklü olacak.