Balkan Konferansı'nda uzlaşı formülü

Kosova sorunu nedeniyle tartışmalı geçen Balkan Dışişleri Bakanları Konferansı uzlaşmayla sona erdi.

Kosova sorunu nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanmasından korkulan konferansta Yugoslavya dışlanmadan oluşturulan ara formülle deklarasyon krizi aşıldı. Yugoslavya, Kosova sorununu ‘iç meselesi’ olarak gördüğü için İstanbul Deklarasyonu'nda yer verilmesine karşı çıkınca devreye uzlaşma formülü girdi. Bu formül uyarınca Yugoslavya dışındaki altı Balkan ülkesi ayrı bir belge yayınladı, ancak, Yugoslavya'yı da Balkan diyaloğu dışına itmemeye özen gösterildi. Buna karşılık, Yugoslavya da konferansın ikinci belgesi olan ve Kosova sorununun ele alındığı başkanlık bildirisinde kendisine atıfta bulunulmasına karşı çıkmadı.

PANGALOS ŞAŞIRTTI

Yunanistan Dışişleri Bakanı Theodoros Pangalos konferansta herkesi şaşırtan ilginç bir politika sergiledi. Kapalı kapılar arkasında Pangalos, Kosova'nın tartışılmasını istedi. Hatta, ‘Ben döndüğümde seçmenime Kosova’yı tartışmadığımı söyleyemem' diyerek sorunun gündeme alınmasını destekledi. Ancak, Yugoslavya'nın da dışlanmaması için çaba gösterdi.

Pangalos, konferans oturumları dışında ise Avrupa Birliği (AB) çizgisinde ve Yugoslavya'ya karşı daha sert bir tavır ortaya koyarak Yunanlı gözlemcileri şaşırttı. Pangalos, ‘Göçmen sorunu ve çatışmalar sürerken Yugoslavya Kosova’nın iç meselesi olduğunu savunamaz' dedi. Ancak, yine de tüm bakanların katıldığı ortak basın toplantısında AB'nin bu yöndeki kararına rağmen Yugoslavya'ya ekonomik yaptırımlar uygulanmasına karşı çıktı. Pangalos, ekonomik yaptırımların sadece Yugoslavya'ya değil bütün bölge ülkelerine dolaylı zarar verdiğini savundu.

Konferans sonunda üç ayrı belge yayınlandı. Ortak bildiri niteliğindeki İstanbul Deklarasyonu'nda Balkan ülkeleri arasında ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi için daha fazla çaba harcanacağı vurgulandı. Toplantının en önemli başarılarından biri de Türkiye'nin ‘iyi komşuluk ilişkiler şartı’ önerisinin kabul edilmesi oldu. Bu konudaki hazırlıkların hemen başlaması için harekete geçildi. Bölgede güvenliğe katkıda bulunacak çokuluslu güç oluşturulması çalışmalarının da devamına karar verildi.

İkinci belge olan, Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in hazırladığı başkanlık metninde ise konferansta Kosova sorunu hakkında yapılan tartışmaların dökümü yer aldı. Bu belgede Kosova'daki Arnavutlar'la Belgrad arasında başlayan diyalogun devamı için çağrı yapıldı. Belgede bölgedeki şiddet ve aşırı güç kullanımı ile her türlü terör eylemleri kınandı.

Yugoslavya dışındaki 6 ülke Kosova konusunda ayrı üçüncü bir belge yayınladı.

BAŞARILI FİNAL

İsmail Cem ‘Balkanlarda Kosova krizi nedeniyle bazı çevreler tarafıdan başarı şansı düşük görülen konferansta ortak karar verebileceğimizi gösterdik. Hem dışişleri bakanlarının aklıselim, hem de bakanlara özgü yaratıcı çözüm özelliğimize güvenerek yola çıktık. Çok zor koşullarda dahi yapıcı öneriler konusunda birleşebildik’ dedi.

Sirtaki ve çiftetelli

BALKAN Dışişleri Bakanları, konferansın ilk akşamı Çırağan Sarayı'nda Sirtaki'den Zeybeğe, Çiftetelli'den Katibime uzanan melodiler eşliğinde neşeli bir yemek yediler. Bakanlar, zaman zaman müziğe tempo tutarak eşlik ettiler. Çalınan müziğin hangi ülkeye ait olduğunu anlamak için bakanların yüzlerine bakmak yetiyordu. Her bakan kendi ülke müziğini özel bir ilgiyle dinledi.

Cem ile Pangalos'un konuşması uzayınca, gazeteci kökenli Bakan Cem'in tüm basını atlattığı esprileri yapıldı. Bir yandan da bu konuşmada, Türk-Yunan sorunlarının gündeme gelip gelmediği merak edildi. ‘‘Bütün sorunları çözdünüz galiba’’ diyen gazetecilere Pangalos ‘‘Hepsini çözdük’’ deyip, gülerek cevap verdi.

Bir Türk diplomat, Pangalos'a neşeli Balkan havaları çalarken cesaret edemedikleri için kendisini dansa kaldırmadıklarını söyleyince, Yunan Bakan ‘‘Ben zaten sadece Rock'ın Roll yaparım’’ diyerek kahkahayı patlattı.

Dışişleri Bakanı Cem, Türkiye'nin dönem başkanlığını yaptığı Balkan Konferansı'na 39 derece ateşle yattığı yatağından kalkarak geldi. Cem hastalığına rağmen, Türk konukseverliğini hiç aksatmadı ve uzlaşı formülünün bulunmasında önemli rol oynadı.

Sert çıkışlarıyla tanınan Pangalos'un konferans boyunca neşeli oluşu ve Türkiye ile sorun yaratmayışı dikkat çekti. Hatta Pangalos ortak basın toplantısında da, Türk-Yunan sorunlarının Kosova sorununun gölgesinde kalmasına ilişkin bir soruya da ‘‘Bizim sorunlarımız var ama Kosova'daki gibi çatışmıyoruz’’ diyerek yumuşak bir tutum sergiledi. İsmail Cem de Pangalos'a bu tutumunda destek verdi.