Doğan Hızlan: Devlet devlete karşı

Doğan HIZLAN

Yıllardır Devlet Tiyatrosu'nda oynanan Haldun Taner'in Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım oyununu Kozan kaymakamı Osman Ebiloğlu yasaklamış.

Ben olağan karşıladım bu tepkisini. Sanatsever kaymakam (!) daha önce bu oyunu okumuş ya da seyretmiş olabilir, insan kendi karikatürüne tahammül edebilir mi?

Haldun Taner'in bu oyununu ben Ulvi Uraz Tiyatrosu'nda seyretmiştim, tiyatronun büyük ustası Ulvi Uraz, Vicdani rolündeydi.

Metin And, bu oyun hakkında şöyle yazmış:

'Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım'da toplum yapısını, 31 Mart olayından günümüze uzanan genel bir görünüm içinde aynı günde doğmuş biri Fedai'nin oğlu Vicdani, öteki Firuz'un oğlu Efruz'un, biri ezilen öteki ezen; biri olduğu gibi kalan, öteki fırsatlardan yararlanarak yükselen iki eksen kişinin koşutluğunda, toplumun zaman boyunca bir kesiti ile eleştiriyor.' (Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu, Metin And, s.562)

Oyunu Ulvi Uraz'dan sonra da Ali Poyrazoğlu, Devlet Tiyatrosu'nun çeşitli sahneleri, şimdi de Trabzon Devlet Tiyatrosu sahnelemektedir.

Bu oyunda devletin saygınlığı değil, devleti sömürenler ve devlete itaat edenler arasındaki gülünç dengesizlik anlatılır.

Gerçekten de cumhuriyetin, hatta bütün rejimlerin külfetlerini Vicdani'ler çeker, bütün nimetlerinden de Efruz'lar yararlanır.

***

TİYATRO Birikim'in bu oyunu sahneleyebilmesi için Kültür Bakanlığı iki milyar ödenek vermiş.

Seyircilere -bundan sonra oyunu göreceklere- şunu söylemek isterim.

Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım, 35 yıldır bütün tazeliğini koruyan, bizim insan panoramamızı trajikomik biçimde sahneye getiren çok önemli bir oyundur.

Gerçekten de 31 Mart'tan bugüne değişenleri ve değişmeyenleri, hayatımızın statik yanını bu oyunu seyrederken farkedeceksiniz.

Oyunun başarısı, değişmediğimizin göstergesidir büyük ölçüde.

Kaymakamın yasaklama gerekçesini okumanızı isterim: 'Siyasi-adli kurumları, emniyet birimlerini olumsuz yönde etkileyecek özellikler taşıdığı ve argo sözcüklere yer verildiği...'

Haldun Taner ve argo. Bunların ikisini bir arada düşünebilenler,onu da eserlerini de tanımayanlardır.

Argo, ölçülü kullanıldığında, dilin tuzu biberidir, ona lezzet katar.

Oyunu bildiğim için; Kaymakamın argo konusundaki duyarlığından (!) şüphe etmiyorum.

Türk edebiyatının, Türk tiyatrosunun büyük yazarı Haldun Taner'in eserlerini yasaklayacak kadar cahilleşmişsek, çağdan kopmuşsak, bir devlet temsilcisi bu geri hareketi yapıyorsa, devletin sorgulanması konusunda geç kaldığımızı kabul edelim.

Haldun Taner, her şeyi eleştiren, gerçekleri; mizahın, ironinin eşliğinde bize aktaran cumhuriyet Türkiye'sinin çok saygın, çok kaliteli bir yazarıdır.

Anladığıma göre, kaymakam ne onun adını biliyor ne de oyunu görmüş. Kozanlılar böyle bir oyun seyredeceği için, Kaymakam bayram etmeliydi.

***

KAYMAKAMIN geleceğini parlak gördüm doğrusu, ilerde mutlaka Bolu valiliğine tayin edilmelidir.