Deneme Bilim Merkezi’nde eÄŸlen ve öÄŸren

Kanat çırpıp uçun, elektronları sıçratın; konuÅŸtuklarınızı gecikmeli duyunca ÅŸaşırın; Zaman Tüneli’nde dünyanın geliÅŸimini izleyin; 20 milyon yıllık taÅŸlaÅŸmış aÄŸacı, 85 kilo ağırlığındaki göktaşını elleyin... Fizik ve mekanik deneyleri yapın...ÖĞRETMENLERÄ° önde, sıraya dizilmiÅŸ anaokulu öğrencileri, etrafa merakla bakıyorlar. Deneme Bilim Merkezi'nin dev koridorunda bilime doÄŸru yolculuÄŸa çıkan minikleri öğretmenleri güçlükle zaptedebiliyor. Arkalarda bir anaokulu öğrencisi 'uçmak ister misiniz' adlı bir deneyin önünde kendini seyrediyor; daha sonra kuÅŸ kanadı gibi kollarını sallıyor ve aynada ayaklarının yerden kesildiÄŸini görüyor..Bir baÅŸka minik, 'sıçrayan elektron'ları deniyor. Alttan yukarı doÄŸru elektronlar demir çubuk üzerinde hızla yukarı doÄŸru akıyor ve en tepede iki çubuk arasında ark halinde elektron akışını zevkle seyrediyorsunuz. Bir baÅŸka köşede öğretmeninden ayrılan iki öğrenci 'momentum transferi' adı verilen beyaz topları iterek, diÄŸer tarafta aynı sayıda topun birbirine vurduÄŸunu gözlemliyor.Miniklerin en çok ilgi duyduÄŸu deneylerden biri de 'gecikmeli duyma'. Karşısındaki arkadaşıyla konuÅŸuyor. Normalde konuÅŸmamızı sürdürmeyi, kulaklarımızın aÄŸzımızdan çıkan sözcükleri anında duymasına ve beynimizin hemen tekpi vermesine borçluyuz. Ancak bu deneyde söylediklerinizi kulaklarınız üç saniye kadar geç duyup beyniniz geç algılayınca, konuÅŸmanızın devamını getiremediÄŸinizi görüyorsunuz. Her ÅŸey birbirine karışıyor. Ä°ki yetiÅŸkin bir saydam aynada bir baÅŸka deneyi yapıyor. Yüzlerini birbirine karıştırıp üçüncü bir insan yüzü oluÅŸturuyorlar. Bu yeni yüzde ikisinin de ortak yüz hatları var... EÄŸlen ve öğrenBir baÅŸka köşede, bir liseli grup topoloji bulmacalarını inceliyor. Zaman tüneline doÄŸru bir yolculuÄŸa çıkan liseliler, dünyanın 4.5 milyar yıllık zaman tünelinde insanın oluÅŸumuna kadar dünyanın, doÄŸanın ve canlıların geliÅŸimini resimler ve örnek fosillerle yakından izleme fırsatı buluyorlar. Zaman Tüneli'nde liselilerin en fazla ilgisini objeler arasında 20 milyon yaşındaki, silisyuma ÄžtaÅŸa- dönüşmüş aÄŸaç fosili ile 1961 yılında Sıvas'a düşen ve Türkiye'de sergilenen en büyük göktaşı olan 85 kilo ağırlığındaki demir madeninden yapılmış göktaşı var. Zaman tünelinin hemen önünde yer alan bölümde ise, annesiyle gelen bir minik, zeka oyunları ile kendini deniyor. Merkezin alt katında yer alan 'akıllı ev' ise sadece çocukların deÄŸil, büyüklerin hayalini kurduÄŸu bir örnek model olarak sergileniyor. Uzaktan kumanda veya telefon tuÅŸları ile kapının, açılıp kapandığı, güneÅŸin doÄŸmasıyla perdelerin açıldığı, batmasıyla kapandığı örnek modelle hırsızlık, yangın ve evdeki bir olaÄŸanüstülük durumunda alarm veriliyor.Deneme Bilim Merkezi’nin salonlarında 150’yi aÅŸkın böyle ilginç deney var. Ayrıca deprem sergisi, beyin sergisinde de interaktif deneyler yapıyorsunuz.Bilim Merkezi Vakfı'nın, 1998 yılında Ä°TÃœ TaÅŸkışla Kampusu içinde (Taksim, Mimarlık Fakültesi arka bahçesi) açtığı Deneme Bilim Merkezi'nde iÅŸte, öğrenciler böyle eÄŸlenerek öğreniyor ve bilimi seviyor. Vakıf, asıl amacı olan Ä°stanbul Bilim Merkezi'nin temelini ise 2 yıl içinde atmayı planlıyor. Merkezle ilgili bilgiler veren Bilim Merkezi Vakfı Müdürü Gözde Onaran, ziyaretçilerin genellikle öğrenciler olduÄŸunu belirterek, ‘Merkezde bilimin, günlük hayat içinde eÄŸlenerek öğrenilmesi saÄŸlanıyor’ diyor.Yaz okuluDeneme Bilim Merkezi'nin 3-93 yaÅŸ arasında herkese hitap ettiÄŸini söyleyen Onaran, ‘Herkesin ilgileneceÄŸi bir alan bulunuyor. 90 yaşındakilerin de hoÅŸlanacağı, her yaÅŸa hitap eden bölümlerde ziyaretçiler keyifli saatler geçirerek, bilim dünyasına da yolculuk yapıyor’ diyor. Deneme Bilim Merkezi’nde 9-12 yaÅŸ grubuna da uçak maketi, resim ve bilim deneyleri konusunda eÄŸitim veriliyor. Åžimdi de okul tatil döneminde merkezde yaz kursları, programları uygulayacaklar. 7-13 yaÅŸ gruplarına hitap edecek yaz okulunda radyo atölyelerinden, arkeoloji çalışmalarına, spor programları ve tarihi ve turistik yerlere geziler de yer alacak. Bilim, spor, doÄŸal hayat, sanat ve eÄŸlencenin yer alacağı program 2 hafta sürecek. Saat 10.00-17.00 arası gerçekleÅŸecek programa katılım 200 milyon lira olacak.Öğrencilere veya yetiÅŸkinlere özel eÄŸitimli 20 rehber gerektiÄŸinde eÅŸlik ediyor ve deneylerin kullanılmasında istenirse yardımcı oluyor. Burada aktif eÄŸitim yapılıyor. Bilgiler küçük çocuÄŸa veriliyor ve onun düşünmesi saÄŸlanıyor. ‘Soru sorma, merak uyandırma, bilgiyi kullanmayı öğretmeye çalışıyoruz’' diyor Gözde Onaran. Bugüne kadar 400 binin üzerinde ziyaretçi Deneme Bilim Merkezi'ni dolaÅŸmış, deneyleri yapmış. Gelemeyen okula sponsor Ä°stanbul'daki 2 bin 500 okulun ziyareti dışında, Diyarbakır, Kastamonu, Bursa ve Ä°zmir'deki bazı okullarda Deneme Bilim Merkezi’ne toplu gezi düzenliyorlar. Gözde Onaran, maddi durumu yeterli olmayan okulların geliÅŸ-gidiÅŸleri ve merkeze giriÅŸ ücretlerini ödeyecek sponsorların kendileri tarafından bulunduÄŸunu da belirtiyor. Burayı öğrenciler eÄŸlence yeri olarak görüyor. Öğrenme eÄŸlenceye dönüşüyor. Amaç, nüfusun yüzde 35'ini oluÅŸturan 18 yaÅŸ altı gruba küçük yaÅŸta öğrenmeye teÅŸvik etmek, bilimi sevdirmek.GeçtiÄŸimiz ÅŸubat ayından itibaren merkezde doÄŸum günü organizasyonları da gerçekleÅŸiyor. Rehberler eÅŸliÄŸinde Deneme Bilim Merkezi Gezisi ile baÅŸlayan organizasyonda Konferans Salonu'nda 3 boyutlu film gösterimi oluyor. Çocuklar 'Çook BilmiÅŸ Palyaço' ile oyunlar oynuyor, yüzlerini boyatıyorlar. DoÄŸum günü parti organizasyonun bedeli kiÅŸi başı 5 milyon lira Deneme Bilim Merkezi hergün 09.00-18.00 arası açık. Merkeze öğrenci giriÅŸi 2.5, grup giriÅŸi ise 2 milyon lira. Yıllık üyelik kartı ise 15 milyon lira. Deneme Bilim Merkezi’nin en az 5 misli büyüklüğünde düşünülen Ä°stanbul Bilim Merkezi'nin Avam Projesi tamamlandı. Yıldız Teknik Ãœniversitesi'nin DavutpaÅŸa kampusundaki 60 dönüm arazide yer alacak Ä°stanbul Bilim Merkezi için altyapı çalışmaları ancak 5 yılda tamamlanabilecek. Projede dünyadaki diÄŸer Bilim Merkezleri'nin iÅŸleyiÅŸ ve yapıları örnek alındı. Merkezin temelinin 2 yıl içinde atılması planlanıyor. Bu merkezi de senede en az 1.5 milyon kiÅŸinin gezmesi bekleniyor. Bilim ve sanatın birleÅŸeceÄŸi merkez, güneÅŸ ve rüzgardan kendi tükettiÄŸi enerjiyi üretecek. Bu anlamda Türkiye’nin en ekolojik binası inÅŸa edilecek.Nuran ÇAKMAKÇIÂ