Bizim koyuna rahat yok

EVCİL koyunların atası olarak kabul edilen ve soyunun tükenme tehlikesini kıl payı atlatan Anadolu Yaban Koyunu, şimdi de paratüberküloz hastalığına karşı direniyor.
Dünyada sadece Türkiye’de yaşayan ve 1940 yılında Konya çevresi dışındaki tüm alanlarda popülasyonu yok olan Anadolu Yaban Koyunu’nun sayısı, bu tarihte 25’e kadar düştü. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, nesli yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Anadolu Yaban Koyunu’nu koruma altına aldı. İlk olarak 1988’de yaban koyunlarının evcil koyunlar ile besin rekabetini ve çoban köpeklerinin baskısını ortadan kaldırmak amacıyla, Konya çevresinde 3 bin 500 hektarlık bir alan telle çevrilerek buraya, “Yaban Koyunu Üretme İstasyonu” kuruldu.

Kendi kurtuldu geni bozuldu

Konya’da küçük bir alanda alınan bu tedbirin ardından Anadolu Yaban Koyunu’nun sayısı 2002’de yaklaşık 2 bin’e ulaştı. Ancak Konya bozkırlarındaki yetersiz bir alanda koyunların sayısının artması, hiç beklenmedik bir soruna daha yol açtı. Koyunlar arasında yaşanan akraba evlilikleri nedeniyle Anadolu Yaban Koyunu bu kez “genetik” özelliklerini kaybetme tehlikesiyle karşılaştı. Bunun üzerine Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 2004’te uygulanan proje ile Anadolu Yaban Koyunları’nı eski yaşam alanlarına gönderme kararı aldı. Ankara Nallıhan’a 50, Karaman Karadağ’a ise 57 “ari koyun” nakletti.

Paratüberküloz teşhisi

Konya Bozdağ’da bulunan yaban koyunlarında 2007’de “paratüberküloz” hastalığı tespit edildi. Bu tarihten itibaren sahadaki yaban koyunu sayısı yeniden azalmaya başladı. Sahada hastalığın belirlenmesinin ardından yapılan toplantılar sonucunda sahadaki yeni doğan kuzuların aşılanarak hastalığın azaltılabileceği konusunda görüş birliğine varıldı. Türkiye’de bulunmayan “koyun paratüberküloz aşısı” yurt dışından ancak 2009’da getirilebildi. Derhal başlanan aşılama çalışmaları ile 2009’da 102, 2010’da ise 93 adet yaban koyunu kuzusu aşılandı.

500 koyuna küpe

Bu yıl da Anadolu Yaban Koyunu’nun neslinin devamı için aşılama çalışmaları devam ediyor. Yıl sonuna kadar toplamda 100 yavrunun aşılanması planlanıyor. Ayrıca müdürlük, aşı çalışması esnasında yaklaşık 500 yaban koyununa daha sonra takip edebilmek amacıyla “kulak küpesi” taktı. 2002 yılında sayıları 2 bin’e ulaşan ve bu artış nedeniyle “avlanılması” gündeme gelen Anadolu Yaban Koyunu için “av yasağı”, 2006-2007 sezonunda kalktı. Paratüberküloz hastalığının yanı sıra av yasağının kalkması da bir türlü şansı gülmeyen yaban koyunun sayısı tüm çabalara rağmen 650’ye kadar düştü.

Önce kurtar sonra öldür

İLK olarak 1940 yılında nesli tükenmek üzere olan ve yarım asırlık çaba sonucu yok olmaktan kurtulan Anadolu Yaban Koyunu için “av turizmi” yapan acenteler adeta birbiriyle yarıştı.  “Koyunlar yaşlılıktan ya da kurt saldırısıyla ölürüyorlar, bari ava açılsalar” isteminin ardından yasağın kalktığı 2006-2007 av sezonunda Anadolu Yaban Koyunu, 40 bin TL ihale ile verildi. Bu rakam 2010-2011 sezonunda 116 bin TL’yi gördü. Önümüzdeki yıl ise yaban koyunu için Ankara Nallıhan’da 59 bin 600 TL, diğer bölgelerde ise 48 bin 500 TL değer biçildi.