Bask modelinde son tecrübe

Hadi ULUENGİN

Hatırlayacaksınız, sabık Başbakan Tansu Çiller iktidarının ilk günlerinde İspanya'ya bir yolculuk yapmıştı. Dönüş uçağında kendisine refakat eden gazetecilere verdiği demeçte ise, Kürt Sorununa çözüm alternatifleri arayışında ‘Bask modeli'nin de tartışılması gerektiğini belirtmişti.

Ne var ki, sonradan sayısız örneğini tekrarlayacağı gibi, DYP lideri daha uçağın tekerlekleri piste değer değmez, Madrid-İstanbul parkurunda söylediklerini inkar etti. Gazetecileri yalancı ve enayi yerine koydu.

Zaten hemen ardından da ‘şahin' kesildi. ‘Bask modeli'ni unuttu.

Çiller'in ‘güvenilebilirlik' gradosu o zamandan itibaren belli oldu.

* * *

BUGÜN İspanya muazzam bir seferberlik yaşıyor. İberya ahalisi Franko diktatörlüğünün yıkılışından bu yana en yığınsal dayanışmayı sergiliyor.

Bir yandan terörizmi lanetliyor, bir yandan da ülkenin bölünemezliğini haykırıyor. Tek bayrak ve tek devlet etrafında onmilyonlar ayağa kalkıyor.

Ve en önemlisi, söz konusu seferberliğin başını bizzat Bask halkı çekiyor.

Çünkü, ayrılıkçı tedhiş örgütü ‘ETA'nın Miguel Angel Blanco adlı bir belediye meclisi üyesini kaçırarak katletmesi bardağı taşıran son damla oldu.

Bask milleti kendi adına hareket eden bu cani güruhuna karşı ayaklandı.

Tepki, merkezi polis korumaya çalışsa da, ‘ETA'nın legal kolu durumundaki ‘Herri Batasuna' partisinin lokallerini yakmaya kadar vardı.

Bizzat Basklar, ezici bir çoğunluk olarak, kendi mikroplarını dışladı.

Ve, yukarıdaki toplumsal olgu ‘Bask modeli'nin zaferine tekabül ediyor.

* * *

‘BASK modeli'nin zaferine tekabül ediyor, çünkü Franko ertesinde Madrid'in uygulamış olduğu liberal siyaset İspanya'yı bölmedi. Tersine, birleştirdi.

Ülke çok merkezi bir devlet yapısından adem-i merkeziyetçi yapıya geçti.

Etnik kriterler kısmen göz önüne alınsa bile, yerelleşme esas olarak bölgeler bazında gerçekleşti. Endülüs'ten Galiçya'ya özerklik marjı genişledi.

Fakat, üniter mekanizmadan ve resmi lisan İspanyolcadan taviz verilmedi.

Ama, Bask coğrafyasında ve Katalonya'da mevcut dillerin varlığı onaylandı.

Buna karşılık, ‘ETA'yla içiçeliği su götürmeyen ‘Herri Batasuna' yasaklanmadı. Üyeleri mecliste yaka paça tutuklanıp kodese gönderilmedi.

Peki sonuçta n'oldu ?

* * *

SONUÇTA şu oldu ki, demokratik haklarını elde etmiş olan Basklar artık ‘Herri Batasuna'ya sırt çevirdi. Eskiden kendi bölgesinde başa oynayan bu partinin oy oranı yüzde on beşe düştü. ‘ETA' ise tamamen marjinalleşti.

Kitle desteği hemen hiç kalmayan tedhiş örgütü bir mafya ağına dönüştü.

Dolayısıyla, Bask halkı kaderini İspanya'yla bütünleştirdi. Can-ı gönülden ve yürek ferahlığıyla İspanyol bayrağı altında birleşti.

Bu yüzden de, aynı Bask halkı son terörist eylemde ‘ETA' canilerine ve onun uzantısı ‘Herri Batasuna'ya karşı en ön safta seferberlik başlattı.

İberya'nın bütün diğer bölgelerini geride bıraktı. Onlara yol gösterdi.

‘Bask modeli' İspanya'yı bölmedi ve ülke bütünlüğünü perçinledi.

* * *

KÜRT Sorununa çözüm arayışı alternatiflerinde tek ve yegane yöntem olmasa bile, ‘Bask modeli'ni önyargıdan uzak bir nesnellikle tartışmak zorundayız.

PKK'nın gerçekleştirdiği bir terör eylemine karşı Şırnak'taki, Diyarbakır'daki, Bitlis'teki yurttaşlarımızın tamamen spontane biçimde ve İstanbul'dan, Manisa'dan, İzmir'den daha yoğun şekilde seferber olacağı bir ortam yaratmak istiyorsak, İspanya'nın yaşadığı olumlu tecrübeyi ayrıntısıyla irdelemeliyiz.

Ülkemizin, milletimizin ve devletimizin bölünmez bütünlüğü üzerine titriyorsak, böylesine bir bütünlüğü sürdürmek açısından, ‘Bask modeli'nin sağladığı tartışmasız başarıyı son derece ciddiyetle kavramalıyız.