Uymayanlar kara listeye girecek
Güncelleme Tarihi:
Türkiye’nin 2017’den bu yana tarafı olduğu Otomatik Bilgi Değişimi Anlaşması’na göre, imzacı ülkeler karşılıklılık ilkesi temelinde ilgili ülkelerin mukimlerine ait finansal hesap bilgilerini, finansal kuruluşlardan toplayıp ayrı bir talep gerekmeksizin, diğer bir ifadeyle ‘otomatik’ olarak her yıl ilgili ülkeyle paylaşıyorlar. Anlaşmaya uymayan ülkelerin ise kara listeye gireceği ve muhtelif yaptırımlarla karşı karşıya kalacağı açıklandı.
Â
İŞ BİRLİĞİ KOŞULU
Türkiye’de otomatik bilgi değişimi için bilgileri toplamaya ve paylaşmaya yetkili kılınan Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı’dır. Gelir İdaresi tarafından hazırlanan tüketici rehberinde yer alan bilgilere göre, otomatik bilgi değişimi taahhüdünün yerine getirilmesi için hem OECD (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü) hem de Avrupa Birliği düzeyinde bir takım yaptırımlar söz konusu olacak. Anlaşmaya bağlı kalmayan ülkeler, ‘kara liste’ olarak da adlandırılan, vergisel açıdan iş birliği yapmayan veya şeffaf olmayan ülke listelerine girecekleri gibi, hâlâ üzerinde çalışılan muhtelif uygulama ve tedbirlerle karşı karşıya kalabilecekler.
Uluslararası finans ve kredi kurumları, iş birliği yapmayı planladığı ülkeler hakkında kanaat getirirken, kara listeye alma çalışmalarını dikkate alacaktır. AB de, aynı yöntemi uygulayıp vergisel açıdan iş birliği çalışmaları kapsamında tüm üye devletlerle otomatik bilgi değişimi yapmayan ülkeleri listeleyecek ve bu yolla takibe aldığı ülkelere muhtelif yaptırımlar uygulayacağı gelen bilgiler arasında. Küresel çapta vergi kaçakçılığını önlemeyi amaçlayan küresel iş birliği sürecinde bilgi değişimi yapan ülke sayısının artması bekleniyor.
Konuyla ilgili Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve Otomatik Bilgi Değişimi Anlaşması’nın yürürlüğe girdiği Haziran 2021 tarihinde güncellenen tüketici rehberinden derlediğimiz soru ve cevapları yayınlamaya devam ediyoruz:
SORU 6: SÄ°STEM NASIL Ä°ÅžLEYECEK?
Türkiye’de bulunan finansal kuruluşlar, örneğin bankalar, tespit ettikleri hesaplara ilişkin bilgileri Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirecek, kurum da bu bilgileri güvenli bir elektronik ağ üzerinden ilgili ülkelere gönderecektir. Benzer şekilde karşılıklı olarak (mütekabiliyet esası ile) Türkiye’nin anlaşması bulunan ülkelerde bulunan hesaplara ilişkin bilgiler söz konusu ülkelerin vergi idareleri tarafından ülkemize gönderilecektir. İki ülke arasında bilgi değişimi, hesabın 31 Aralık tarihindeki durumu ile toplanan bilgilere ilişkin olarak bir sonraki yılın eylül ayının sonuna kadar yapılabilmektedir. Kapsama giren bir ülkeye yalnızca o ülke yerleşiklerinin (mukimlerinin) bilgisi gönderilecektir. Bir finansal kuruluşun yurt dışına doğrudan bilgi göndermesi söz konusu değildir. Örneğin, Türkiye’deki ABC bankasının Norveç’e doğrudan bilgi göndermesi mümkün değildir. Kapsama giren bilgiler Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından bankalardan alınacak ve ilgili ülkelerle paylaşılacaktır. Aynı şekilde, Türkiye yerleşiklerinin (Türkiye mukimi) diğer ülkelerde sahip oldukları finansal hesap bilgileri de bu ülkelerden Türkiye’ye (Gelir İdaresi Başkanlığı) gönderilecektir.
2019 yılına ilişkin bilgilerin karşılıklılık sağlanan ülkelerle değişimine başlanmış olup 2020 yılı ve takip eden yılların bilgileri 2021 yılı içinde ve takip eden yıllarda bilgi değişimi takvimine uygun olarak gerçekleştirilecektir. Bu tarihlerden önceki yıllara ilişkin otomatik bilgi değişimi yapılması söz konusu değildir. Norveç ve Letonya ile ise otomatik bilgi değişimi kapsamında 2018 ve 2019 yıllarında karşılıklı olarak bilgi paylaşımı yapılmıştır. Otomatik bilgi değişimi kapsamında olmamakla birlikte, talep üzerine bilgi paylaşımı uzun yıllardır çifte vergilendirmenin önlenmesi anlaşmaları çerçevesinde geçmiş yıllara ilişkin sürdürülmektedir. Vergi Konularında İdari Yardımlaşma Sözleşmesi çerçevesinde de 01.01.2019 tarihi ile başlayan dönemlere ilişkin olarak talep üzerine bilgi değişimi yapılması mümkündür.
Anlaşma kapsamında, ilgili ülkelerde yerleşik (mukim) kişi ve kurumların yanı sıra bu ülkelerde yerleşik kişilerin kontrol ettikleri Türkiye’de yerleşik olan bazı kurumların (örneğin; faiz, temettü gibi pasif gelir elde eden ya da bu amaçla varlık tutan fakat finansal kuruluş olmayan kurumlar) bilgileri paylaşılacaktır.
SORU 9: BİR ÜLKEDE YERLEŞİK (MUKİM) OLMAK NE DEMEK?
Genel olarak ilgili devletin mevzuatı gereğince ikametgâh, ev, kanuni merkez, iş merkezi veya benzer yapıda diğer herhangi bir kıstas nedeniyle vergi mükellefiyeti altına giren kişi ya da kurumun o ülkede yerleşik (mukim) olduğu kabul edilir. Örneğin; Japonya vatandaşı bir gerçek kişi sürekli olarak Türkiye’de ikâmet ediyorsa, vergisel açıdan Türkiye’de yerleşik (Türkiye mukimi) sayılır ve bu kişinin Japonya’da bulunan finansal hesaplarına ilişkin bilgiler Japon Vergi İdaresi tarafından Türkiye ile paylaşılır. Ülkelerin yerleşikliğe (mukimliğe) ilişkin mevzuatları için daha detaylı bilgi şu adresten ulaşılabilir:
http://www.oecd.org/tax/automatic-exchange/crs-implementation-and-assistance/tax-residency/
Bir kişi iki ülkenin mevzuatına göre aynı zamanda iki ülkede de yerleşiklik (mukimlik) statüsü kazandıysa, Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’nın ilgili maddesine göre çifte mukimlik sorunu çözülür.
SORU 10: KİMLER TÜRKİYE’DE MUKİM KABUL EDİLİR?
Gelir Vergisi Kanunu’nun 4’üncü maddesine göre ‘ikametgâhı Türkiye’de olanlar ile bir takvim yılında 6 aydan fazla devamlı olarak Türkiye’de oturanlar Türkiye’de yerleşmiş sayılırlar’ Medeni Kanun’un 19’uncu maddesine göre ‘yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir’. Ayrıca, Türkiye tarafından düzenlenen mukimlik belgesine ilişkin 3 no’lu sirkülere şu linkten ulaşılabilir: http://www.gib.gov.tr/uluslararasi_mevzuat
BÖLÜM 3: ÇİFTE VATANDAŞ OLAN TÜRKLERİN FİNANSAL HESAP BAKİYELERİNE İLİŞKİN YURT DIŞINA BİLDİRİM YAPILACAK MI?