Ek iş yapmanın püf noktaları!
Güncelleme Tarihi:
Almanya’da bazen ihtiyaçtan bazen de keyif veya kişisel gelişim amacıyla çalışan birçok kişi, ana işine ek olarak ikinci bir iş yaparak maddi durumunu iyileştirmeye çalışıyor. Almanya Federal İstatistik Dairesi verilerine göre 2023 yılında çalışan nüfusun yüzde 4.5’i birden fazla işte çalışıyordu. Bu da yaklaşık 1.9 milyon kişinin en az bir ek iş yaptığı anlamına geliyor. Ancak ikinci işte çalışmak isteyenlerin bilmesi gereken önemli kurallar var. Hem asıl işverenin hem de vergi dairesinin bu konuda söz hakkı bulunuyor. Siz değerli okurlarımız için en önemli soruların yanıtlarını araştırıp derledim:
Soru 1: İkinci işi patronuma bildirmeli miyim?
“Temel olarak herkes için meslek icra etme özgürlüğü geçerlidir” diyor Wiesbaden kentinden iş hukuku uzmanı avukat Jakob T. Lange. Ancak bu özgürlük, ana işverenin haklarını etkilediği noktada sona erer. Çoğu iş sözleşmesinde çalışanlar, ek bir iş yaptıklarında bunu bildirmek ve onay almakla yükümlüdür. Avukat Lange’ye göre bu tür maddeler ancak işverenin, çıkarları zedelenmediği sürece onay vermekle yükümlü olması halinde geçerlidir. Sözleşmede bu tür bir madde olmasa bile, ikinci işin işyerini etkileyebileceği durumlarda bilgilendirme zorunluluğu olduğu unutulmamalıdır. “İkinci işin işvereni rahatsız edebileceğini düşünen biri mutlaka işverene bilgi vermelidir” diye uyarıyor Lange.
İşverenin durumu değerlendirebilmesi için kendisini haberdar etmek için şu dört bilgi yeterlidir:
* Hangi iş yapılacak?
* Hangi şirkette?
* Ne zaman çalışılacak?
* Ek işin kapsamı ne olacak?
Soru 2: İşverenim ek işimi reddedebilir mi?
İşverenin çalışanlarına ek iş konusunda genel bir yasak koyması hukuken mümkün değildir. “İşveren her durumu ayrı ayrı değerlendirmeli ve gerekçeli bir karar vermelidir” diyor Lange. Ancak çıkar çatışması durumlarında ikinci iş reddedilebilir. Örneğin, bir otomotiv teknisyeni başka bir oto tamircisinde çalışamaz. Ya da ek iş, işverenin itibarına zarar veriyorsa yasaklanabilir. Örneğin vegan ürünler üreten bir firmada çalışan bir kişi hafta sonu bir steakhouse’ta garsonluk yapıyorsa, durumu önceden işvereniyle konuşmalıdır.
Soru 3: Çalışma saatleri konusunda neye dikkat etmeliyim?
İkinci işlerde de iş hukuku kuralları geçerli olduğu unutulmamalıdır. Ek işinizle ilgili iş hukuku açısından uymanız gereken kurallar, özetle şunlar:
* Ana iş ve ek işteki toplam çalışma süresi haftada 48, günde ise 8 saati geçemez.
* İş bitiminden sonra en az 11 saatlik kesintisiz dinlenme süresi uygulanmalıdır.
* Ana iş yerinde ücretli izin kullanılırken, dinlenme amacına aykırı bir ikinci iş yapılamaz.
İşverenin ek işin saatlerine ilgi göstermesinin nedeni de budur; Saatler çakışıyor mu? Yorgunluk verim kaybına yol açıyor mu? Yasal sınırlar ihlal ediliyor mu? Bu tür durumlar, ikinci işin reddi için gerekçe olabilir.
Soru 4: Sosyal sigorta primleri açısından nelere dikkat etmeliyim?
Bremen İşçi Odası’ndan Ingo Kleinhenz’e göre, ek işler de vergi ve sigorta kapsamına giriyor. Sadece ayda 556 Euro’ya kadar olan ‘Minijob’ tarzı işler çalışanlar için sosyal güvenlik kesintilerinden muaftır. Bu şekilde çalışanların sigorta primi işveren tarafından ödenir. Ancak işverenin bu şekilde istihdam ettiği kişileri Minijob Merkezi’ne bildirmesi gerekir. Gelir 556 Euro’yu aştığında, iş ‘Midijob’ kapsamına girer. Bu durumda işveren daha yüksek bir sosyal güvenlik primi öder, ancak çalışan payı da maaş arttıkça kademeli olarak artar. 2 bin Euro’nun üzerindeki gelirlerde tam sigorta primi uygulanır.
Soru 5: Vergi avantajından yararlanabilir miyim?
Vergi avantajı ise sadece Minijob için geçerlidir ve yüzde 2 oranında sabit vergi uygulanır. Eğer işveren bu vergiyi de üstlenirse, brüt maaş ile net maaş aynı olur. Diğer tüm durumlarda ikinci iş 6. vergi sınıfına göre vergilendirilir, bu da en yüksek kesintilerin uygulandığı vergi sınıfıdır. Ayrıca ek iş yapan herkes yıllık vergi beyanında bulunmak zorundadır. “Vergi dairesi iki geliri birleştirir ve ana işin vergi sınıfı üzerinden toplam gelir vergisini hesaplar. Bu çoğu zaman vergi iadesiyle sonuçlanabilir” diyor Kleinhenz.
Soru 6: Çalışma süremi nasıl en verimli şekilde ayarlayabilirim?
Ana ve ikinci işin saatlerini nasıl düzenleyeceğiniz kişisel duruma ve özel yükümlülüklere bağlıdır. Sık karşılaşılan bazı örnekleri şöyle sıralayabiliriz:
* Hafta sonu ek işi: Hafta içi beş gün çalışan biri, cumartesi veya pazar günü çalışabilir. Dinlenme süresine dikkat edilmelidir. Pazar günleri yapılan işler, vergi muafiyetli ek ücretler sayesinde cazip olabilir.
* Dört gün çalışma artı ek iş: Pazartesi gününden Perşembe gününe kadar aralıksız çalışan biri, cuma ve cumartesi günleri ek işte rahatlıkla çalışabilir.
* Akşam saatlerinde ikinci iş: Sabah çalışan biri, ek işini öğleden sonra veya akşam saatlerine koyabilir. Ancak yine yasal sınırlara dikkat edilmelidir.
* Yarı zamanlı çalışanlar için daha fazla esneklik var: Ana işte haftada 20–30 saat çalışan biri, yasal sınırları daha kolay karşılayabilir. Ancak Kleinhenz’in önerisi: “Öncelikle ana işteki saatleri artırmayı denemek daha avantajlı olabilir. Böylece 6. vergi sınıfından kaçınılmış olur.”