Asya'da Türk-ABD-Rus tatbikatı

Ferai TINÇ

14 Eylül'de sabaha karşı dört buçuk'ta Kuzey Carolina'nın doğu sahillerinden altı adet C-17 havalanacak. Amerikan Hava Kuvvetleri'ne bağlı uçaklar, 82'inci Hava İndirme Bölüğünden 500 askerle şimdiye kadar hiç denenmemiş bir güzergahı havada iki kere ikmal yaparak aşacaklar.

Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan'dan gelen ve ABD'de eğitim gören Orta Asya Birliği'ne bağlı 40 asker de onlarla birlikte olacak.

Havada birinci ikmal Cebelitarık üzerinde, ikincisi ise İtalya'nın güneyinden geçerken gerçekleşecek.

C-17'ler tam 13 bin kilometre katettikten sonra Kazakistan'da belirlenen bölgeye varacaklar ve hava indirme operasyonu başlayacak.

Amerikan uçaklarından birkaç dakika sonra Türkiye'den kalkan askeri uçak ufukta görünecek ve seçkin Türk indirme birlikleri arasından seçilecek 40 kişilik manga aynı bölgeye paraşütlerle inecek.

Arkasından Rusya'dan kalkan İlyuşin 76 ile yola çıkan 40 kişilik grup da randevu yerine varacak ve paraşütlerini açarak büyük buluşmaya katılacaklar.

Böylece, son anda bir aksilik olmazsa Orta Asya'da tarihin ilk Türk-Amerikan-Rus ortak hava indirme tatbikatı 15 Eylül'de başlayacak.

* * *

‘‘CENTRAZBAT 97'' adı verilen ve Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan'dan özel birliklerin de katıldığı tatbikatın ikinci bölümüne Gürcistan, Litvanya ve Danimarka da dahil olacak.

Kazakistan'da iki gün sürecek olan 'paraşüt operasyonu'ndan sonra Kırgızistan ve Özbekistan'a karadan intikal edecek olan birlikler, kontrol noktaları oluşturma, yollarda araçların aranması, insani yardım ulaştırma ve mayın temizleme tatbikatları yapacaklar.

Amerikalı General Martin Brendt, geçen hafta Pentagon'da gazetecilere açıklama yaparken tatbikatın ne anlama geldiğini şu sözlerle açıklıyor:

‘‘1990-93 yılları arasında Avrupa'da görev yapıyordum. 1992'de birileri bana gelip beş yıl sonra Rus hava indirme birlikleriyle aynı anda, aynı yere adamlarımızı indireceğimizi söyleselerdi delirdiklerine hükmederdim.

Bu çok heyecan verici bir olay. Neden? Çünkü bu tip tatbikatlarda ülkeler birbirlerinin komuta kontrol sistemleri hakkında bilgi edinirler; ne tip araç gereç kullanıldığını görürler; birbirlerinin taktiklerini, tekniklerini, prosedürlerini öğrenirler. Bir durum ortaya çıktığında herkes birbirini tanır ve ne yapacağını bilir.''

Pekiyi bu tatbikat neyi amaçlıyor?

Bana sorarsanız petrol yollarını garanti altına alacak ilk işbirliği denemesi yapılıyor.

İran'a gözdağı olabilir mi?

Pentagon, tatbikatın İran'a bir mesaj gönderme amacı taşımadığını söylüyor ama ardından da ekliyor: ‘‘Onlar bunu bir mesaj olarak algılarsa, bizim yapabileceğimiz bir şey yok.''

Ama nerden bakılırsa bakılsın, Amerikan postalı kendisine yasaklı bu bölgeye ilk adımlarını atıyor.

* * *

Tatbikata Türkiye'yi Washington davet ediyor. Türkiye'nin katılacağı henüz kesin olarak açıklanmadı ancak iki generalin gözlemci olarak Kazakistan'a gideceklerini öğrendim.

CENTRAZBAT 97 önemli bir gelişmeye de işaret ediyor.

ABD, Kafkasya ve Orta Asya'yı Rusya'nın arka bahçesi olarak görme politikalarından uzaklaşıyor.

Türkiye, büyük oyunun baş aktörleri arasındaki yerini alıyor.

Umarım bu büyük oyunun konusunu geçen yüzyıldaki gibi, emperyalist güçlerin çıkar çekişmeleri ve petrol paylaşım savaşları değil, halkların bir arada barış içinde daha iyi ve mutlu yaşamaları için işbirliği oluşturur.