Bayramda dört günlük Almanya tatilimin nasıl olup da Türkiye’de yapabileceğim bir tatilden daha ucuza mal olduğunu düşünürken, gazeteci Ersoy Özdem’in “Bir adet kurabiye 110 lira” paylaşımını gördüm. Yeri gelmişken karşı tarafın savunması da ilginç. “O” kurabiye unsuz ve fıstıklıymış... Maliyetler fenaymış... Tarihi bir fırınmış... Neyse. Konuyu yazıya taşıdım ve şu soruyu sordum: “Avrupa’dan pahalı nasıl olduk?” Gördüm ki fiyatları algılayamayan sadece ben değilim. Binlerce kişi sosyal medyada benzer örnekler vererek, restoran ve kafelerin yüzde 200’lere varan zam yapmasına isyan etmiş ve etmekte. O kişilerden biri de ekonomist İris Cibre idi. Geçtiğimiz gün yaptığı, “küçülmüş porsiyon, kalitesi düşmüş yiyecek ve içecek sunan fahiş fiyatlı restoran ve kafelere boykot” çağrısı binlerce insana ulaşmış durumda. Boykot bu hafta sonu, 20-21 Nisan’da. Peki nereden çıktı bu boykot? Esnaf ne diyor? İşte yanıtı...
BELEDİYELER DENETLESİN
Tüketiciler Derneği (TÜDER) Genel Başkanı Levent Küçük: “Perakende satışlarda fiyat etiketleri ve fiyat listeleri, tüketicilerin fiyat mukayesesi yapmalarını sağlamak açısından büyük önem taşımaktadır. Ancak organize perakende işletmeler ile kurumsal firmalar dışında birçok işletme fiyatların sürekli arttığını gerekçe göstererek, fiyat etiketi koymaktan imtina ediyor. Yerelleşme ve siyasi kaygılar nedeniyle, esnaf ve ticaret kesimi ile karşı karşıya gelmek istemeyen belediyelerin denetimlerinin yetersizliği de bunda etkili olmaktadır. Dolayısıyla yerel seçimler sonrası göreve başlayan Belediye Başkanları ve yönetimlere çağrımız; tüketicilerin ekonomik çıkarlarının korunması ve şehirlerinin daha yaşanabilir hale gelmesi amacıyla, fiyat etiketi yönetmeliği ile belirlenen esasları uygulamalıdır. Bunu sağlamak amacıyla, meslek odaları ve STK’lar ile iş birliği yapılarak, öncelikle ticaret ve esnaf kesimini bilgilendirici ve uyarıcı broşürler, yazılar dağıtılması, eğitimler gerçekleştirilmesi de yerinde olacaktır.”
SEKTÖRDEN İTİRAF
BOYKOTTA HAKLILAR
Türkiye’nin en büyük restoran derneği olan Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl’e “Boykot hakkında ne düşünüyorsunuz” diye sordum. Diyor ki: “Bizim sektörün beni linç edeceğini biliyorum ama vatandaş boykot etmekte haklı mı? Haklı. Ben de katılıyorum, pahalı. Geçen hafta Bakü’deydim. Baktım oradaki fiyatlara. Türkiye’de aynı hizmet daha pahalı. Turistler de bu durumdan çok şikâyetçi. Bu gidişle turizm bitecek! İçimizde yanlışı olan, fırsatçılar var mı? Var. Enflasyonu artıran bir numaralı faktör maalesef hizmet sektörü. Bunlar hep kabulüm ama bir yandan da bizim de haklı olduğumuz noktalar var. Tüm bu durumun tek sorumlusu lokantacılar da değil. Et, süt, enerji fiyatları, işçilik, kıdem tazminatları, vergiler, kiralar... Dolayısıyla Ankara’ya geldim. Bazı bakan ve milletvekillerimizle konuşacağım, ne yapabiliriz diye. Yoksa sürdürülebilir bir durum değil bu. Hem vatandaşı hem esnafı memnun edecek bir formül bulmalıyız.”
NASIL BAŞLADI
Dahası var! Münevver Karabulut’un parçalara ayrılan bedeni ve kafası çöp kutusundan çıkmıştı hatırlayın! Azra Gülendam Haytaoğlu’nun katil Mustafa Murat Ayhan tarafından 13 parçaya ayrılan bedeni ve kafası ormanlık alanda aylarca aranmıştı. Bu ülkede birçok kadının boğazı hem de çocuğunun yanında kesildi. Büyük ‘fotoğraf’ zaten bu iken ‘sanat’ için dahi olsa bir fotoğraf daha çekmeye gerek var mıydı?
Oyuncu Uraz Kaygılaroğlu’nun İran asıllı fotoğraf sanatçısı sevgilisi Sayna Soleimanpour’a verdiği pozlara tepki yağıyor. O zaman bir kez de ben sorayım: Bu fotoğraflar kadın cinayetlerini romantikleştiriyor mu yoksa gerçekten farkındalık mı yaratıyor?
ŞİDDETTEN BESLENEN ZİHNİYET İÇİN BU FOTOĞRAFLAR ‘AĞIZ SULANDIRIYOR’
Sosyal psikolog Duygu Buğa, tartışılan o fotoğrafları sosyal medyada görmemiş. İlk tepkisi şu: “Fazlasıyla rahatsız edici.” Şöyle devam ediyor: “Elbette sanatçının ne anlatmak istediği kıymetli. Ancak sanatçının ne anlatmak istediği kadar o şiddete bilakis maruz kalanın da izleyicinin de o sanattan ne anladığı aynı derece önemli. Bunu görmezden gelerek sanat yapmak ne kadar etik bu da ayrı bir tartışma konusu olmalı. Psikolog olarak şunu söylemem mümkün; şiddet eğilimi yüksek bir toplumda, şiddetten beslenen izleyici için ilk bakışta bu fotoğraflar fazlasıyla ‘ağız sulandırıcı.’ Fantezi dünyalarını genişletecek ve seri katilliği romantikleştirecek bir bakışa sahip. Bu sebeple bana rahatsız edici geldi.” Peki fotoğrafların bıraktığı “‘rahatsızlık” bir farkındalık doğurur mu? Cevabı şu: “Yani pek değil. Şiddete maruz kalan bir kadın açısından baktığımızda fotoğraflar ruhsuz, duygusuz. Burada kadın yine nesneleştirilmiş ve kadın ile değil katille bağ kurulmuş, onun gözünden bakılmış. Dolayısıyla bir farkındalık yarattığından söz etmek mümkün değil.”
İstanbul listeye 185’inci sıradan girmişti. Aynı araştırma bugün yapılsa sonuç ne olurdu sizce? Bayram tatilinin son 4 gününü Avrupa’da geçiren biri olarak bence İstanbul, Avrupa’nın en pahalı şehri olarak ilk 10’u zorlar. Bu bayramda Yunan adalarına giden Türk turist sayısı üçe katlanmış.
Nedenini anlamak güç değil. Bodrum’da lahmacuna 900, plaj girişine 1000 TL vermek istemeyen soluğu komşuda almış. Sosyal medya paylaşımlarına da şöyle bir bakınca anlıyorum ki Avrupa, hem de kura rağmen, Türkiye’ye göre çok daha ucuz. Özellikle de restoran ve kafeler.
Gazeteci arkadaşımız Ersoy Özdem, Kuzguncuk’ta bir adet kurabiyenin 110 liradan satıldığının fotoğrafını da atınca şu soruyu sormak şart oldu: “Avrupa’dan pahalı olmayı nasıl başardık?”, “Esnafın durumdaki payı ne?”
BU FİYATLAR BİZLERE BÜYÜK SAYGISIZLIK
Söz önce gazeteci arkadaşımız Ersoy Özdem’de: “Vallahi ben 110 lira etiketini gördüm ama ne yalan söyleyeyim kilo fiyatı sandım. Kurabiyeden bahsediyoruz sonuçta. Ne kadar pahalı olabilir ki değil mi? 2 adet istedim, “230 lira” dedi. Sonradan anladım adet fiyatıymış... İstanbul’un en tarihi ve turistik semtlerinden biri, Kuzguncuk’ta. Canım çekti, bir de ayıp olmasın diye aldım. Ama mesele benim alabilmem değil ki! Gerçekten büyük saygısızlık bu bizim insanımıza.”
FRANSA’DA ADEDİ 42 LİRA
DÜNYANIN İLK REÇETELİ DEPRESYON APLİKASYONU
- FDA’nın depresyonda antidepresan tedaviye ek olarak kullanılmak üzere onay verdiği Rejoyn dijital psikoterapi uygulaması nedir?
Bu, aslında 6 haftalık bir tedavi destek programı ve duyguların bilişsel (düşünme, hissetme, öğrenme, anımsama, karar verme, problem çözme, yargılama gibi) kontrolünü artırmayı hedefliyor. İçeriğinde, bilişsel ve duygusal egzersizler ile kısa, tedavi edici eğitimler var.
- İyi de insan telefona bakarak nasıl iyileşir? Hangi açılardan tedavi ediyor bu uygulama?
Bu uygulama depresyon rahatsızlığı olan kişilerin beyinlerinde bazı aksayan noktaları hedef alıyor. Depresyonda bilişsel süreçlerle, duygu tanıma ve işleme merkezleri arasında yeterli iletişim kurmak mümkün olmuyor. Duyguların düzenlenmesinde yetersizlikler söz konusu oluyor. Daha iyi anlaşılması için şu örneği vereyim: Diyelim hastanın ayağında kırık var. Tedavi sonrasında bu hastaya kaslarının güçlenmesi için nasıl fizik tedavi gerekiyorsa, bu uygulamada, kırık sonrası iyileşmede fizik tedavinin yaptığına benzer şekilde, beyin bölgeleri arasındaki iletişimi kuvvetlendiriyor.
3 ana bileşeni var.
1-
İzmir ve Antalya’da sıcaklıklar 28 dereceyi gördü. Sahiller tıklım tıklım. Güneye inemeyenlerse kışın rehavetini biraz olsun atmak için boğaz kıyısında aldı soluğu. Ama dikkat! Güneş eski dost değil. Dünya Sağlık Örgütü rakamlarına göre iklim değişikliğiyle birlikte cilt kanserinde hem yaş ortalaması düştü hem de vakalar belirgin şekilde artmakta. Türk Dermotoloji Derneği Genel Başkanı Prof. Dr. Ertan Yılmaz da “D vitamini alacağım diye güneş altında sere serpe yatmanın hiçbir manası yok” diyor ve ekliyor: “Güneşlenme süresi en fazla 30 dakika olmalı.” Bir diğer önemli konu da güneş kremi kullanımı. Hangisi seçilmeli? En doğru kullanma şekli nedir? Onu da Estetisyen Pervin Dinçer yanıtladı.
GÜNDE EN FAZLA YARIM SAAT GÜNEŞ YETERLİ
“Küresel bir iklim krizi yaşıyoruz ve unutmayalım ki güneş, iyi tanıdığımız ve güvendiğimiz bir dost değil artık” uyarısını yaparak giriyor söze Türk Dermotoloji Derneği Genel Başkanı, Prof. Dr. Ertan Yılmaz ve ekliyor: “Güneşin altında ne kadar yatarsak o kadar çok bağışıklığımızın güçleneceğine dair yanlış bir inanış var. Oysa çalışmalar gösterdi ki dirsekten itibaren kolların yarım saat güneş görmesi D vitamini ihtiyacını karşılamak için yeterli.”
BİRİKME ETKİSİ VAR
Her iki cinste de sık görülen kanser türlerinden birinin cilt kanseri ve bunun da sebebinin yüzde 90 oranında ultraviyole ışınları olduğunun altını çizen Prof. Dr. Yılmaz, “Elbet kanser bugünden yarına oluşmuyor. Ancak güneşin birikme etkisi var. Güneş, zamanla deri içinde birikerek hücrelerin DNA’sını bozar. Bu da ortalama 40 sene içinde kendini göstermeye başlar” yorumunu yapıyor.
YANIKLARA DİKKAT
OBEZİTE PANDEMİSİ VAR
Ülkece yemeyi seviyoruz ama yedirmeyi daha çok seviyoruz. “Allah aşkına” ile başlayan ısrar kimi zaman sırf sofraya konulanın tadına bakılmadı diye gönül koymaya kadar gidiyor. Hele bayramlarda. Günlük yaşamımızda tükettiğimizden fazlasını, hatta en ağır yiyecekleri koyuyoruz soframıza. Çünkü gelenek, göreneğimiz böyle. Adı üzerinde ‘şeker’ bayramı. En çok da tatlı tüketilecek. Ama dikkat! Zira ülkece başımız zaten obezite ile dertte. Türkiye, son 10 yıldır obezitede Avrupa’da ilk sırada. Türk Obezite Cerrahisi Vakfı Başkanı Prof. Dr. Oktay Banlı, Türkiye’de 3 yetişkin ve 10 çocuktan birinin obezite ile mücadele ettiğini söylüyor ve ekliyor: “Her 100 kişiden 15’i diyabetik. Ülkemizde obezite pandemisi yaşanıyor. Böyle giderse 20 yıl sonra nüfusun yüzde 50’den fazlası obez olacak.”
TOPYEKÛN SEFERBERLİK OLMALI
Peki ne yapmalı? Yanıtı net: “Öncelikle bu konuya bakışımızı değiştirmeliyiz. Okullardan başlayarak topyekûn bir seferberlik ilan edilmeli. Daha çocukluktan dengeli beslenmeyi ve bedenine uygun bir spor alışkanlığı edinmeyi ve bunu da devam ettirebilmeyi öğretmeliyiz yeni nesle.”
ŞEKER VE KARBONHİDRAT
“Bayram özelinde öneriniz olur mu?” soruma ise şu cevabı veriyor Prof. Dr. Banlı: “Bayram rehaveti çoktan başladı. Tatlılar, börekler masaya çoktan kondu. Hadi bayramın ilk günü sofranın hakkını verdiniz diyelim ama sonrasında şeker ve karbonhidrattan uzak durun lütfen. Bu yediklerinizin vücutta yağ olarak biriktiği; karaciğerde yağlanma, kalpte problemler, diyabet ve obeziteye yol açtığını ve obezitenin de hipertansiyon, uyku apnesi, diz-bel ağrısı ve psiko-sosyal bozukluklara sebep olduğunu unutmayın. Dolayısıyla ‘ama tatil’, ‘ama bayram, ‘ama anam elleri ile yapmış’ demeden obeziteye yol açabilecek beslenme alışkanlıklarından bir an önce vazgeçmeliyiz.
Prof. Dr. Oktay Banlı
Yaklaşık 35 milyon insanımızın tatil sebebiyle yer değiştirdiği düşünülürse trafiğin birkaç gün daha yoğun olması olası. Gelin görün ki daha tatilin ilk gününden bilanço ağır!
650’den fazla trafik kazasında 9 vatandaşımız hayatını kaybetti, binden fazla yaralı var. Dolayısıyla yol ve sürüş güvenliği uzmanı Ethem Genim ile kafa kafaya verdik ve size 7 maddede güvenli sürüş rehberi hazırladık. “Ben biliyorum” demeyin, okumadan yola çıkmayın!
1) MARŞA BASMADAN ÖNCE TÜM HAZIRLIKLAR TAMAM OLSUN
“Yine düştük yollara, yollara, yollara
Yine aştık dağları, dağları, dağları
Ayağım gaz pedalında
Ardımda fırtına.
Bu seçime- parti ayrımı yapmaksızın söylüyorum- kadınlar damga vurdu. 2019 yerel seçimlerinde il ve ilçe belediyeleri yöneten kadın sayısı 37 iken, bu sayı- resmi olmayan sonuçlara göre- yüzde 108 arttı, 77’ye yükseldi. O kadınlardan biri de Üsküdar Belediye Başkanı Sinem Dedetaş.
Seçimlerin ardından en çok konuşulan, hikâyesi en merak edilenlerden oldu. İstanbul’un tarihi anlamda en önemli yerleşimlerinden olan Üsküdar’a 35 yıl sonra başkan olan bir sosyal demokrat ve erkek egemen olduğu kabul edilen bir mesleği olması dolayısıyla sosyal medyada hakkında binlerce yorum yapıldı. Dedetaş ile kadın bakış açısı ile özel bir röportaj yaptım. İşte hakkında tüm merak ettikleriniz.
ÇOK BAHSEDİLEN O CAM TAVANI ASIL KADINLAR YIKTI
-Öncelikle çok tebrik ederim. Yerel yönetimlerde kadının sesi artık daha gür çıkacak. Pozitif ayrımcılığa inanır mısınız? Kadınların bu başarısı ilerisi için umut verdi mi?
Gençlik ve üniversite yıllarımda ‘pozitif ayrımcılık’ lafına hep mesafeliydim. Çünkü ailemde ‘Bu kadın işi, bu erkek işi’ gibi bir ayrım görmedim. Dolayısıyla üniversitedeki Sinem, ‘rol model olmak’, ‘pozitif ayrımcılık’ gibi klişelere inanmıyordu. Ama gerçeklerle temas ettikçe, her kesimden kadının kamu, özel sektör ve sosyal hayatta yaşadığı baskıları görünce, hele de iş hayatına girdikten sonra, gemi mühendisi de olduğum için sürekli erkek egemen ortamlarda bulununca fark ettim ki kadınların gerçekten de ‘erkek- kadın dengesi’ sağlanana kadar pozitif ayrımcılığa ihtiyaçları var. Ben, ailemde eşitsizlik görseydim ya da kırılgan zihinsel bir yapıya sahip olsaydım belki bugünlere gelemezdim. Ama sırf bu sebeple birçok kadının bu yolda elendiğine şahit oldum. Dolayısıyla pozitif ayrımcılık ve iyi bir rol model olmaya uzun süredir çok inanıyorum.
-O zaman hem Üsküdar Belediyesi hem de ilçede kadın istihdamında fırsat eşitliği olacak...
