Hava basıncı deneyi
Bir şeyin başka bir şeyi itmesine, itmek için uyguladığı kuvvete basınç denir. Bizler basıncı göremiyor olsak bile, basınç havada etrafımızdaki her şeyi iter ve sıkıştırır. İnsan vücudunu da ittiği gözlemlenmiştir. Biz havanın bu etkisini nadiren fark ederiz çünkü hem bu basınca alışığızdır hem de vücudumuz bu basınca karşı dirençlidir. Araba lastikleri, uçaklar ve yelkenliler gibi şeyler hava basıncının itmesi ile çalışırlar.
Şimdi çocuklarımız için hava basıncı deneyi yapalım, onlara da hava basıncını anlatalım.
Malzemeler
Saç kurutma makinesi (tercihen soğuk hava verebilenlerinden)
Bir pinpon topu (Biz pinpon topunun yanında top havuzunun toplarını da kullandık)
Tenis oynayacaksınız 2 adet daire şekilde kesilmiş kartonun ortasına dil çubuğu takarak hazırlayabilirsiniz.
Yapılışı
-Saç kurutma makinesinin soğuk hava verme özelliği varsa en yüksek ayara getirilir (Eğer makinenizde soğuk hava bölümü yoksa plastik pinpon topunu yakmayacak olası en yüksek ayara getirebilirsiniz.)
-Fön makinesinin hava veren kısmı yukarı bakacak şekilde tutulur.
-Topu makinenin ağzından çıkan hava akımına yerleştirilir.
-Pinpon topu düşmeden, sağa sola gitmeden çıkan havada uçtuğunu göreceksiniz.
-Saç kurutma makinesi elinizdeyken yavaş yavaş yürüyün, makineyi sağa sola eğin ya da makineyi sallayın ve bu sırada topun durumunu gözleyin.
-Aynı şekilde topun olduğu yükseklikten biraz aşağıya elinizle indirmeyi deneyin, topa etki eden itme kuvvetini hissedeceksiniz.
Top hava akımı içerisinde asılı kaldığında, hava yukarı doğru bir akım oluşturur ve topun alt yüzeyine vurur, yavaşlar. Topun ağırlığından dolayı aşağı doğru olan kuvvete karşı hava akımı yukarı doğru bir kuvvet uygular. Bu açıklamalar Newton’un etki-tepki yasasına dayanmaktadır. Havalanan pinpon topu Bernoulli ilkelerine harika bir örnektir. Bernoulli İlkesine göre hızlanan havanın basıncı düşer. Hava, cisimlerin etrafından dolaşmak durumunda kaldığı zaman sıkışır ve hızlanmak zorunda kalır. Saç kurutma makinesinden gelen hava pinpon topunu yukarı doğru iterken yerçekimi kuvveti de topu aşağıya doğru çekmektedir.
Ben bu etkinliği bilimsel aşamaları ile oğluma anlatmadım. Henüz sadece 2 yaş 4 aylık, hava basıncı ile tanışması için çok erken. Yaşa göre değil, ilgiye göre eğitim vermek istememden dolayı, bu deneyi zaman zaman tekrarlamayı ve ne zaman "Anne, bu top neden uçuyor? " vs gibi sorular sormaya başlarsa, o zaman yavaş yavaş anlatmayı düşünüyorum. Henüz sadece havalanan top ile tenis oynama sevincini yaşama noktasında kendisi :)
Not: Bu etkinlik 5-6 yaş sonrası için uygundur.
