Çocuklara cinselliği nasıl anlatmalı?
Dürüst ve kısa cevaplar verin!
Çocukların kendi cinsiyetlerine dair farkındalıkları 4-5 yaş civarı tamamlanır. Çoğu çocuk daha erken dönemde 3 yaş civarı cinsiyet farklılıklarını anlama ve çözme konusunda sorgulamalara, keşif girişimlerine başlar. Bu sorgulama ve konuyu keşfetme eğilimini çocuğunuzun sorularında açıkça görebilirsiniz. Küçük çocuğunuzdan “Kızların da pipisi var mı?” “Eren çişini ayakta yapıyor, neden?” gibi sorular duyabilirsiniz.
Diğer yandan, özellikle sizin ve bazen de çevredeki arkadaşı, kardeşi gibi diğer kişilerin vücudunun özel bölgelerini görmek, dokunmak istemesi gibi davranışlarla da cinsiyet farklılığı konusuna olan ilgisini size gösterir. Çocukların gelişim mekanizmasını çevreyi keşfetme prensibiyle ilerler, cinsiyet farklılıklarını anlamaya ve öğrenmeye çalışmaları da aynı “Bu masanın üstüne nasıl çıkılır?” “Bu kuru peçeteyi ıslatırsam ne olur?” gibi çocukların her gün yaptığı doğal keşiflerin bir benzeridir.
Çocukların 3-6 yaş arası özellikle meraklı oldukları bu konu başlığında onları aydınlatmak, en azından sorularına cevap vermek önemlidir. Ancak cinsiyet farklılıkları konusundaki sorulara cevap vermeyi, çocuğa konu hakkında algısının üstünde detaylar vermek olarak görmediğimize emin olmalıyız.
GELİŞİMİNİN ÜSTÜNDE CEVAPLAR VERMEYİN
Cinsiyet farklılıkları ve cinsellikle ilgili açıklamalar, çocukların gelişimine bağlı olarak anlamı, değerlendirme biçimi değişecek konulardır. Gelişim seviyesinin üstünde olan açıklamalar çocuğu bunaltabilir, zorlayabilir hatta ürkütebilir. Çocuğunuza dürüst, içten ama anlayabileceği kadar basit açıklamalar yapmalısınız. Eğer söylemeniz gerekenden ve çocuğunuzun özümseyebileceğinden daha fazla açıklama yaptıysanız çocuğunuz başını çevirip uzağa bakarak sizi durdurmak istediğini belli edecektir.
DÜRÜST VE KISA CEVAPLAR VERİN
Bu konu konuşulurken çocuğunuzun beden dilini takip etmeniz, verdiği tepkilere duyarlı olmanız önemlidir. Genelde büyük sorularla bize geldikleri için biz de büyük cevaplar vermemiz gerektiğini hissedebiliriz ama bu yanıltıcıdır. Özetle çocuğunuza cinsellik hakkında dürüst ama kısa cevaplar veriyor olmalısınız.
SORU SORMAYA ÇEKİNMEMELİ
Cinsiyet ve cinsellik konusunda her birimizin kendi değerleri ve sınırları vardır. Kendi görüşlerinize sadık kalarak ama çocuğunuzu bu konudaki merakıyla ilgili suçlu hissettirmediğinize emin olacak şekilde cevaplar verin. Konu ne olursa olsun çocuğunuzun size sorduğu her soru aslında aranızdaki iletişimi ve güven bağını destekleme fırsatıdır. Çocuğunuzun size cinsellik konusunda sorular soruyor olmaktan, sizinle bu konuyu konuşuyor olmaktan hiçbir aşamada çekinmemeli. Kendini size karşı suçlu hissetmesi, onaylanmadığını düşünmesi iletişimi kapatmasına sebep olur. Bu noktaya gelmediğinize emin olmalısınız.
CİNSİYET FARKLILIKLARIYLA İLGİLİ NELERİ AÇIKLAMALIYIZ?
Öncelikle kadın ve erkek cinsel organlarının farklılığını anlamalarına yardımcı olmalıyız. Örneğin, kızınız yeni doğan erkek kardeşini gösterip “Benim de pipim var mı?” diye sorduğunda, çocuğunuza “Kızların vajinası, erkeklerin penisi olur. Seninki içeriye doğru onunki dışarıda. Senin hep vajinan, kardeşinin de penisi hep olacak.” gibi bir açıklama yapabilirsiniz.
BEBEK NASIL OLUR?
Cinsellikle ilgili diğer sık karşılan çocukluk dönemi sorusu “Bebek nasıl olur?” sorusudur. Bu soruya dürüst ama ayarında bir cevap verebilmeniz önemlidir. Sizden yaşına uyumlu tatmin edici bir cevap alamazsa çocuğunuz kendi kendine anlamlandıramadığı büyük bir soruyla baş başa kalıp zorlanacak hatta bu merakında daha takıntılı hale gelecektir. Çocuğunuzun “Bebek nasıl olur?” sorusuna sevgi ilişkisinin önemi temelinde bir açıklama yapabilirsiniz. “Bebek, bir kadın ve bir erkek birbirini çok sevdiği zaman olur. Bazen, kadın ve erkek baş başa olduklarında birbirine sarılır ve birbirini öperler. Erkekteki sperm ve kadındaki yumurta birleşir ve büyüyünce bebek olur.” denebilir.
ÇOCUKLARIN GELİŞİMİ İÇİN CİNSELLİK HAKKINDA FİKİR SAHİBİ OLMALARI NEDEN ÖNEMLİDİR?
- Cinsellik doğal olarak önemli, yaşamın merkezinde ve tabii ki doğası gereği hassas bir konudur.
- Cinsellik konusu hepimizin bildiği gibi belirli kaynaklarca fazlasıyla kullanılır ve maalesef ki bu kaynaklar her zaman iyi niyetli değildir. Çocuklara medya, arkadaş çevresi gibi kanallar aracılığıyla cinselliğe dair yanlış mesajlar, gelişim seviyesine göre fazla olan içerikler kolayca ulaşabilir.
- Cinsellikle ilgili farkındalık sağlıklı psiko-sosyal gelişimin bir parçasıdır.
- Çocuklarımıza bu konuda doğru bilgi, mesaj ve yönlendirmelerin gittiğine emin olmalıyız. Bunu da en iyi çocuğumuzla kendi iletişimimizi açık, dürüst ve doğal seviyede tutarak başarabiliriz.
- Dış dünyayı kontrol etme şansımız çoğu zaman olmaz ama kendi çocuğumuzu, aramızdaki sağlıklı iletişim sayesinde doğruya yönlendirebilme şansımız oldukça yüksektir.
- Çocuğunuzla cinsellik üzerine konuşurken cinselliğin sağlıklı ve güzel olması için ilk şartın sevgi ilişkisi olduğunu vurguladığınıza emin olun.
- Bu, çocuğunuzun yaşam boyu hem kendisi hem başkalarıyla ilgili cinsellik konusunda doğru değerlendirmeleri yapabilmesinin anahtarı olacaktır.
- Sağlıklı psiko-sosyal gelişimi desteklemenin yanında, çocukların cinsel istismar gibi yaşam boyu etkisi olan ciddi konularda korunmalarını sağlamak için de cinsel eğitim mutlaka gereklidir.
