Çocuklarda mülkiyet kavramı gelişimi

Mülkiyet kavramının gelişiminden önce sıklıkla çocuk her şeyini herkese verme, herkesin her şeyine de izin almadan alma eğilimine girebilir. Genellikle ebeveynler bu konuyla ilgili endişeli ve çocuğa karşı bazen baskıcı olabilir ama bu konuda endişe etmeden önce çocuğunuzda mülkiyet kavramının gelişip gelişmediğini gözlemlemeli, değerlendirmenizi buna göre yapmalısınız. Yani bu yaş grubu çocukların başkalarının eşyasını izinsiz almasına çalma davranışı olarak değerlendirmemeli veya başkalarına hiç düşünmeksizin eşyalarını vermesini yadırgamamalısınız.

Peki, çocuğumuzda bu kavramın geliştiğini nasıl anlarız? Çocuğunuzda “Bu benim” seslerini ve eşyaları muhafaza etme ihtiyacını gözlemlediğinizde mülkiyet kavramı yavaş yavaş gelişiyor diyebiliriz. Bu süreci kolaylaştırmak adına çocuğunuza kendi sınırlarınızdan, sahip olduklarınızdan örnekler vererek pekiştirici bir yol izleyebilirsiniz.  Örneğin;

“Bu benim bardağım, bu da senin bardağın”

“O çanta annenin çantası”

“Arkadaşına ait oyuncağı oynamadan önce izin istemen daha doğru”

“Ücretini ödemediğimiz çikolataya henüz sahip değiliz, bu yüzden ödemeyi yapıp marketten çıkarken açıp yiyebilirsin”

Bu gibi ifadeleri kullanarak ona sınırları ve sahip olunan/olunmayan şeyleri fark ettirerek bu süreci hızlandırabilirsiniz. Elbette bu süreçte çocuğun kendisine ait eşyalarını muhafaza etmesine müsaade etmeli ve ondan izinsiz onun eşyaları ile ilgili kararlar almamalıyız. Örneğin çocuğa sormadan ona ait bir oyuncağı veya kıyafeti ondan gizli bir başkasına hediye etmemeli ya da ödünç vermemeliyiz. Çünkü çocuklar söyleneni değil yapılanları model olarak öğrenme eğilimindedir.

Mülkiyet kavramı gelişmemiş bir çocukta ne gibi özellikler görürüz?

Genellikle bu özelliği vaktinde geliştirememiş çocuklarda sınırları tanımama, etrafındaki birçok nesneyi ve malı kendine ait gibi kullanma, izinsiz alma, bazen çalma davranışı (ilerleyen yaşlarda) veya bazen kendine ait olanların çok da kıymetini bilmeyip fazlaca kaybetme, savurma veya birilerine verip unutma eğilimini görebiliriz. Genellikle ebeveynler en çok da bu konu hakkında şikayetçidirler. Bu durumun gerçekleşmesini önlemek adına çocuğa küçük yaşlardan itibaren biz de saygı duymalı, onun sınırlarını önemsemeli ve ona ait eşyaları almadan önce mutlaka ondan izin istemeliyiz. Çocuk bizi görerek, model alarak bu kavramı daha sağlıklı bir zeminde oturtma fırsatı bulacaktır. Fakat biz onun hayatına sahip olduklarına saygı duymaz ve sınırlarını tanımazsak o da bizden bunu öğrenecek ve dolayısıyla mülkiyet kavramını geliştirmekte sıkıntı yaşayacaktır.