Uzmanlar uyarıyor… Bebekleri kundaklarken dikkat!

Eski bir gelenek olan kundaklama, anne bebek ürünleri pazarına sunulan kundak bezleri ve örtüleri nedeniyle yeniden popülarite kazandı. Bu konu gündemdeyken “Bebeği kundak yapmalı mı, yapmamalı mı?” sorusu yeni annelerin kafasını karıştırır hale geldi. Peki, bebekleri kundaklamak bilindiği gibi zararlı mı? Kundak konusunda nelere dikkat edilmeli? Merak edilenleri Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Yasemin Sancak’tan öğrendik.

Doğumdan sonraki ilk aylarda bebeğin hareket ederek sık sık uyanmamasını veya üşümemesini sağlamak amacıyla bebeği sıkıca sarıp sarmalama işlemi “kundak” olarak adlandırılıyor. Eski dönemlerde bir gelenek olan bu yöntem ile tüm bebekler doğumdan sonra aylarca kundaklanıyordu. İlerleyen yıllarda kundaklamanın aslında gelişimsel kalça çıkığına eğilim yarattığı bilimsel çalışmalarla kanıtlananınca uzmanlar tarafından bu yöntem yasaklandı. Fakat son zamanlarda, uygun şekilde kundaklamanın bebeğin uyku devamlılığı açısından faydalı olduğu vurgulanıyor, özellikle sosyal medya platformlarında uygulamanın popülerliği günden güne artıyor.

Yeni doğan bebekler kundaklanmalı mı? Tam kundak ve yarım kundak arasındaki fark nedir?

Eskiden ülkemizde bebeklere, omuz başından ayaklarına kadar tüm vücudu, bacakları dümdüz olacak şekilde sıkıca saran kundaklar yapılırdı. Bu tarz kundaklama tam kundak olarak adlandırılıyor. Tam kundak uygulamasının bebeklerde gelişimsel kalça çıkığına neden olduğu yapılan çalışmalarla kanıtlandığı için artık tercih edilmiyor. Günümüzde kalça ve bacak hareketlerini serbest bırakan, kolları sıkıca saran ve yarım kundak olarak adlandırılan kundaklama yöntemi öneriliyor. Bu yöntemle yapılan kundaklama ile gelişimsel kalça çıkığı riski yaşanmıyor.

Kundak, bebeklerde huzurlu bir uykunun formülü kabul ediliyor. Bu doğru mu?

Kundaklama, özellikle huzursuz ve kolik problemi olan bebeklerde işe yaramakla birlikte, uyku problemi olmayan bebekler için gerekli bir uygulama değil. Bebeklere kundak, uygun şekilde yapıldığında doğumdan sonraki ilk 3-4 aya kadar uygulanabiliyor. Bazı çalışmalar kundaklanan bebeklerin uykuya daha çabuk geçerek, daha uzun uyuduklarını gösteriyor. Yarım kundak olarak tanımlanan sadece kolların sarılması ile yapılan kundak, bebeklerde ilk 3 aya kadar görülebilen ve ‘moro refleksi’ denen sıçrama tarzındaki hareketleri azalttığı için sık uyanmayı da engelliyor ve uyku kalitesini artırıyor.

Bebekleri kundaklarken nelere dikkat etmeli?

Kundak yapmak bebeklerin gerinme ve el kol hareket kabiliyetlerini engelleyeceği için kundaklamanın sadece uyku zamanları ile kısıtlanması yararlı olacaktır. Ayrıca kundaklama, 3 veya 4. aydan itibaren bırakılmalıdır. Çünkü bu aylardan itibaren bebeğin kendi kendine yatak içerisinde dönme becerisi gelişir. Yüzüstü yatırılan bebekler kundak içerisinde dönemezler ve ani bebek ölümü sendromu oluşabilir. Bu nedenle bebekler kundak yapıldıktan sonra mutlaka sırt üstü pozisyonda yatırılmalıdır.

Kundak nasıl yapılıyor?

• İlk olarak battaniyenin üst ucunu üçgen şeklinde içeri doğru katlayın.

• Bebeğinizi sadece başı açıkta kalacak şekilde battaniyenin üstüne yerleştirin.

• Bir kolunu vücuduna yapıştırın ve bu kolu gövde ile beraber battaniyeye sarın. Sonrada battaniyenin ucunu bebeğin diğer tarafından sırtının altına sıkıştırın.

• Sırt altına sıkıştırılan battaniyenin ucunu bebeğin bacaklarının arasından geçirin.

• Bacak arasından geçirdiğiniz ucu kolu sardığınız battaniye kısmının altına sıkıştırın.

• Son olarak açıkta kalan kolu, battaniyenin diğer ucu ile sarın ve sırtının altına sıkıştırın.

Bebekleri kundaklamanın zararlarından bahsedebilir misiniz?

• Kültürel kaynaklı kundaklamak, yani bebeğin kalça ve dizlerinin düz ve gergin pozisyona alınmaya çalışılması kalça çıkığı riskini arttırıyor.

• Bebekler kundak yapıldıktan sonra mutlaka sırtüstü pozisyonda yatırılmalı. Aksi halde kendi başına karın üstü dönme çağlarında ani bebek ölümüne neden olabiliyor.

• Çok sıkı kundak nedeniyle çocuğun solunum hareketi kısıtlanarak daha sık alt ve üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmesine neden oluyor.

• Fazla sıcak ortam oluşturması nedeniyle bebeğin vücut ısısında belirgin artışa yol açabiliyor.

• Bebeği beslemek için uyanması bekleniyorsa daha uzun süre uykuda kalacağı için beslenme sayısı düşebiliyor. Bu da yeni doğan bebeğin daha yavaş kilo almasına sebep oluyor.

Peki ya kundağın yararları neler?

• Gece uyanmalarında tekrar uykuya geçmesi daha kolay oluyor.

• Bebeğin güvende hissetmesini sağlıyor, anne karnında hissi yaratıyor.

• Moro refleksi denen sıçrama tarzındaki hareketleri azalttığı için sık uyanmayı engelliyor ve uyku kalitesini artırıyor.

• Kundaktaki bebeğin hareket kapasitesi azalıyor. Kendi kendine dönememesi nedeniyle yüzüstü pozisyona gelemediği için ani bebek ölüm sendromu riskinin azalmasına yardımcı oluyor.

• Kundaklanan bebeğin uyku süresi daha uzun olduğu için annenin dinlenmeye daha fazla zamanı oluyor. Buna bağlı olarak annenin süt verimi artıyor.

• Hareketleri azalacağı için bebeğin kontrolleri de daha rahat yapılıyor.

Kundaklamada esnasında nelere dikkat edilmeli?

Kundak yaparken kollar gevşek bırakılırsa uyku sırasında hareketlenen bebeğin yüzüne kundak örtüsü dolanabiliyor ve solunum durmasına neden olabiliyor. Kundak çok sıkı sarıldığında bebeğin vücut ısısında istenmeyen artışlar olabiliyor. Bebekte rahatsızlık, çok terleme ve bunalma hissi gelişebiliyor. Bu nedenle kundak yapılan bezin pamuklu, terlemeye neden olmayan malzemelerden yapılmış olmasına dikkat edilmeli.

Sonuç olarak; ülkemizde sıkça yapılan kundak uygulaması GKD ( Gelişimsel kalça displazisi) önemli bir risk faktörü. Kültürel olarak önemli bir sorun olan kundak uygulaması yönünden aileler eğitilmeli, bu uygulamanın zararları konusunda bilinçlendirilmeli.

HÜRRİYET AİLE ÖZEL