Manolya Özek
Manolya Özek
Manolya Özek

Ben sevilmeye 'Değer'im!

Diğer insanlara karşı aşırı eleştirel misiniz? Eleştirilere karşı aşırı savunmacı mısınız? Sizi seven insanların değerini azaltıyor musunuz?

Haberin Devamı

Geçen haftaki yazımda çocukken sevilmediğini veya saygı duyulmadığını hissetmenin bizde ‘Değersizlik’ duygusu yarattığından bahsetmiştim. Bu hafta da bu duygudan kurtulmanın yollarını anlatacağım sizlere. 

Kısaca hatırlatmak istiyorum; Değersizlik duygusu, sevilmeye değer olmadığınızı hissetmektir. Çocukken sürekli eleştirip reddedildiğinizde bunun kendi kusurlarınızdan dolayı olduğuna inanırsınız. Çocukken kendinizi suçlarsınız. Her şey siz çok değersiz, yetersiz, kusurlu ve eksik olduğunuz için olmuştur. Bu yüzden, size olan davranış şekillerinden dolayı öfke hissetmezsiniz. Onun yerine utanç ve üzüntü hissedersiniz.

Bir yetişkin olduğunda ise annenizin ya da babanızın eleştirilerini içselleştirirsiniz. Onun bakışı kendi bakışınız haline gelir. Artık kendi kendinizi eleştirir suçlar hale gelirsiniz.

Haberin Devamı

Eğer siz de ilişkilerinizde sürekli değersizlik duygusu yaşıyorsanız, işte size değişim için gerekli adımlar:

1- ÇOCUKLUĞUNUZDAKİ KUSURLULUK, UTANÇ DUYGULARINIZI ANLAYIN. İÇİNİZDEKİ YARALANMIŞ ÇOCUĞU HİSSEDİN.

Yapılacak ilk adım, geçmişte yaşadığınız kusurluluk ve utanç duygularınızı tekrardan yaşamaktır. Kendinize bir zaman ayarlayın ve karanlık odanın içersinde rahat bir koltuğa oturun. Gözlerinizi kapatın ve çocukluk anılarınızın aklınıza gelmesini sağlayın.

2- DEĞERSİZLİK DUYGUNUZLA BAŞA ÇIKMAK İÇİN YAPTIKLARINIZI LİSTELEYİN.

Diğer insanlara karşı aşırı eleştirel misiniz? Eleştirilere karşı aşırı savunmacı mısınız? Sizi seven insanların değerini azaltıyor musunuz? Statü ve gücü çok mu önemsiyorsunuz? Alkol ve uyuşturucu gibi maddeler kullanıyor musunuz? Aşırı yemek yiyip aşırı çalışıyor musunuz?  İnsanlara yakın olmaktan uzak duruyor musunuz?

Bu duyguyla başa çıkmak için kaçındığınız ve karşı saldırıda bulunduğunuz durumları listeleyin.

3- KAÇMAK, KARŞI SALDIRIYA GEÇMEK İÇİN YAPTIĞINIZ DAVRANIŞLARI DURDURMAYA ÇALIŞIN.

Değersizlik duygunuzun yüzeye çıkmasına izin verin. Altta yatan duygularınızla bağlantıya geçmeden iyileşmeniz mümkün değildir.
Örneğin değersizlik duygunuzu telafi etmek için başarının üstünde çok fazla durabilirsiniz. Ama bunu yaparken aşırıya kaçarsınız. Bu sizin yegane amacınız olur ve hayatınız başarınız etrafında dönmeye başlar.

Haberin Devamı

Kusurluluk duygularınızdan uzaklaşmanızı sağlayan kalıpları durdurun ve bu duygularınızla bağlantı kurun. Kendinize 1 ay deneme süresi verin.

4- KENDİNİZİ KUSURLU VE UTANMIŞ HİSSETTİĞİNİZ DURUMLARIN LİSTESİNİ YAPIN.

Hangi durumlarda kendinizi güvensiz, yetersiz hissediyor veya reddedilmeye karşı endişeli oluyorsunuz? Hangi durumlarda başkalarıyla kendinizi kıyaslıyor, kıskanıyor, önemsiz hissediyor veya eleştirilere karşı çok savunmacı davranıyorsunuz?

Buna ek olarak partnerlerinizin sizden şikayet ettikleri durumları da yazın. Listedeki durumlar değersizlik duygunuzun tetiklendiğine dair ipuçlarıdır.

5- EN ÇOK VE EN AZ ETKİLENDİĞİNİZ KADIN VE ERKEKLERİN LİSTESİNİ YAPIN.

Haberin Devamı

Seçtiğiniz partnerlere göz atın. Aşık olduğunuzun herkesin listesini yapın. En çok ve en az heyecanlandıklarınıza göre iki gruba ayırın ve karşılaştırın.

Sizi eleştiren partnerlerden etkilendiğiniz oldu mu? Soğuk duran ve emin olmayan?

Partnerlerinize olan ilginiz onları kazandıktan sonra azalıyor mu?

6- ÇOCUKLUKTAKİ KUSURLARINIZI VE DEĞERLİ OLAN ÖZELLİKLERİNİZİ LİSTELEYİN. SONRA DA ŞU ANDAKİ KUSURLARINIZI VE DEĞERLİ OLAN ÖZELLİKLERİNİZİ LİSTELEYİN.

Kendiniz hakkında objektif olun. Şu an sahip olduğunuz bakış açısı objektif değil. Kusurlarınızı abartıyor ve pozitif özelliklerinizi yok sayıyorsunuz.

Liste yapmak, yok saydığınız pozitif özelliklerinizi görmenizi sağlayacak. İyi özelliklerinizi düşündüğünüzde onları azaltmayın ve vazgeçmeyin.

Haberin Devamı

Başarı amaçlı olan özelliklerinizi önemsemeyin; bu nitelikler sizin sahte benliğinizin parçası olabilir. Ailenizin ve yakın arkadaşlarınızın yardımlarıyla listenizi geliştirebilirsiniz.

7- DEĞİŞMESİ MÜMKÜN OLAN KUSURLARINIZI DEĞİŞTİRMEK İÇİN PROGRAM YAPIN.

Değiştirebileceğiniz zayıf yanlarınızı düzeltebilmek için bir program oluşturun.

8- SİZİ ELEŞTİREN EBEVEYNLERİNİZE MEKTUP YAZIN.

Çocukluğunuzda sizi eleştiren aile bireylerine mektup yazın. Bu mektupları onlara yollamak zorunda değilsiniz. Önemli olan duygularınızı ifade etmenizdir. Size kötü davranan insanlara karşı öfke ve üzüntünüzün ortaya çıkmasına izin verin.

Çocukluğunuzda size ne yaptıklarını söyleyin. Eleştirilmenin ve onay görmemenin size ne hissettirdiğini söyleyin. Size böyle davranılmasını neden hak etmediğinizi açıklayın. Onların gözden kaçırıp önemsemedikleri iyi özelliklerinizi vurgulayın. İhtiyacınız olan onay ve desteği anlatın. Ve şu an onlardan ne istediğinizi söyleyin.

Haberin Devamı

9- KENDİNİZ İÇİN BİR BAŞA ÇIKMA KARTI HAZIRLAYIN.

Başa çıkma kartı, içinizdeki yargılayıcı seslere karşı bir silahtır. Her zaman iki taraf olduğuna dair sizi uyarır. Bir tarafta sizi sevmeyen ve eleştiren, küçük gören, yok sayan, kusurlu ve mahcup hissettiren içselleştirdiğiniz bir ebeveyn vardır. Ama aynı zamanda içinizde sevgi, onay ve kabul edilmek isteyen kırılgan bir çocuk vardır. Başa çıkma kartı, bu eleştirel ebeveyni susturarak çocuğa istediğini verebilecek sağlıklı tarafınıza yardımcı olur.

İyileşme süreci kendini sevmekle ilgilidir. Başa çıkma kartı sizi kendinize sevgi vermeyi hatırlatır.

Karta sizde iyi olan bütün özellikleri yazın. Durumu objektif değerlendirip kendinize yargılayıcı değil yapıcı bir üslup kullanmanız gerektiğini söyleyin.

Kartı yanınızda taşıyın. İyi yanlarınızı sık sık kendinize hatırlatın.

10- YAKIN İLİŞKİLERİNİZDE DAHA FAZLA SAMİMİ OLMAYA ÇALIŞIN.

Yakın ilişkilerinizde daha samimi olmaya çalışın. Mükemmel olduğunuz izlenimini vermeye çalışmaktan vazgeçin. Kırılgan olun. Sırlarınızın bazılarını paylaşın. Diğer insanların içinizi görmesine izin verin. Sırlarınızın sizin hissettiğiniz kadar küçük düşürücü olmadığını göreceksiniz. Herkesin kusurları vardır.

11- SİZE YAKIN OLAN İNSANLARIN SEVGİSİNİ KABUL EDİN.

Sevgi en büyük iyileştirici güçtür. Size sunulan sevgiyi alın. Onları uzaklaştırmaktan vazgeçin.

12- İNSANLARIN SİZE KÖTÜ DAVRANMASINA İZİN VERMEKTEN VAZGEÇİN.

Kendinizi korumaya başlayın. Haklarınızı savunun. Onlara artık taciz eden eleştirilerine daha fazla katlanamayacağınızı söyleyin. Dik durun ve gözlerinin içine bakın. Açık olun. Konuya bağlı kalın. Sadece belirtmek istediğinizi sakin ve kontrollü bir şekilde tekrarlayın.

13- SİZİN ELEŞTİREN BİR PARTNER OLDUĞUNUZ BİR İLİŞKİ YAŞIYORSANIZ, PARTNERİNİZİ KÜÇÜK GÖRMEKTEN VAZGEÇİN.

Partnerinizi ya da çocuklarınızı eleştirmekten vazgeçin. Onlar bunu hak etmiyor. Siz eleştirildiğinizde ne hissettiğinizi kendinize hatırlatın. Çocukluktan getirdiğiniz kusurluluk duygularınızı onlara geçirmeyin.

Değersizlik, kusurluluk ve utanç duygularımızla baş etmek ve değişmek zaman ve emek ister. Bu süreçte bir terapistin yardımına ihtiyacınız olabilir. İhtiyacınız varsa mutlaka yardım alın.

Bu maddeler üzerinde çalışmaya başladığınızda yavaş yavaş kusurluluğunuzun size öğretilen bir şey olduğunu, içinizde olan bir gerçek olmadığını göreceksiniz. Kusurluğunuzun gerçek olmadığı fikrine kendinizi bir kere açtığınızda da iyileşme süreci kendiliğinden işlemeye başlayacaktır.

Young, J.E. & Klosko, J. S. (2011). Hayatı Yeniden Keşfedin. İstanbul: Psikonet Yayınları.