Böbrek taşı oluşumundan korunma yolları

Hayatında bir kez taş hastalığı tanısı alan ve tedavi olan kişilerin yaklaşık yarısında 5 yıl içerisinde taş hastalığının tekrar oluştuğu görülmektedir. Bu nedenle taşsızlık sağlanan hastalarda yapılması gereken ilk iş tekrar taş oluşumunun önüne geçmek olmalıdır. Bunun için tüm taş hastalarının uyması gereken birtakım koruyucu önlemler vardır. Bu koruyucu tedbirlerin ana noktasını diyet alışkanlıklarının düzenlenmesi ve yaşam tarzı değişiklikleri oluşturmaktadır.

Sıvı alımının artırılması

Sıvı alımı hava sıcaklığına göre günlük en az 2.5 – 3 L arasında olmalıdır. Ya da başka bir deyişle kişinin günde 2 L idrar çıkaracak kadar sıvı tüketmesi sağlanmalıdır. Sıvı tüketiminin gün içine yayılarak (sirkadiyan tarzda) ve sıvı kaybının arttığı zamanlarda (egzersiz, sıcak hava vb) arttırılarak yapılması önemlidir. Günlük sıvı alımını yalnızca yarım litre arttırmak taş oluşma riskini %80 oranında azaltmaktadır. Sıvı alımını arttırmak idrar hacmi arttırmakta, bu da idrar içerisinde taş oluşturan kristallerin yoğunluğunu azaltarak taş oluşumunu engellemektedir.

Sıvı çeşidi olarak nötral PH’ ya sahip ve kalorisiz içecekler tercih edilmelidir. Genel olarak tüketilmesi önerilen sıvı sudur. Suyun sertliğinin taş oluşumunda etkili olmadığı birçok çalışma ile gösterilmiştir. Limon, portakal ve greyfurt suyu gibi sitrattan zengin sıvıların taş oluşumundan koruduğu bilinmektedir.

Düzenli egzersiz ve spor yapmak

Düzenli yapılan egzersiz ve spor ile taş kristallerinin atılımı kolaylaşır. Ama spor yaparken mutlaka yeterli sıvı alımı sağlanmalıdır. Yine düzenli spor yapmak hipertansiyon ve obezite gibi taş oluşumunu kolaylaştıran hastalıkları engellemeye yardımcı olur.

İdeal kiloyu korumak taş oluşumundan korunmanın bir diğer yoludur. Obezitenin idrarı asidik hale getirdiği ve taş oluşturan kristallerin atılımını arttırdığı bilinmektedir.

Diyette hayvansal proteinlerin kısıtlanması

Yiyeceklerle yüksek oranda hayvansal protein tüketimi idrarı asidik hale getirmekte; idrarda sitrat gibi taş oluşumundan koruyucu maddelerin miktarının azalmasına, taş oluşumuna yol açan kristallerin atılımının ise artmasına yol açar. Günlük tüketiminin 1 gr/kg ile sınırlandırılması önerilir.

Tuz kısıtlaması

Tekrarlayan taş oluşumunun önlenmesinde oldukça önemlidir. Aşırı tuz tüketimi idrarda kalsiyum tuzlarının kristalleşmesine yol açmaktadır. Günlük tüketilen tuz miktarı 3-5 gramı geçmemelidir. Sadece hayvansal proteinlerin ve tuzun kısıtlanması ile taş oluşma riskinin yarı yarıya azaldığı gösterilmiştir.

Beslenme önerileri

- Dengeli olmak kaydıyla sebze ağırlıklı ve fiberden zengin beslenme tarzı taş oluşumundan korunmada esastır.

- Kalsiyumdan zengin süt, yoğurt ve peynir gibi gıdalar aşırı olmamak kaydıyla düzenli olarak tüketilmelidir. Ancak aşırı tuzlu peynirlerden uzak durulmalıdır. Barsakta oksalatı bağlayarak atılımını sağlayan kalsiyumun az alımı taş oluşumuna zemin oluşturmaktadır.

- Özellikle oksalat atılımı fazla olan hastalarda oksalattan zengin kakao, pancar, ıspanak, çikolata, fındık, buğday, soya gibi gıdaların aşırı tüketilmesinden kaçınılmalıdır.

- Vitamin D takviyesi yapılmamalı, C vitamini alımı sınırlandırılmalı, B-6 vitamini eksikliğine ise dikkat edilmelidir. İdrarla atılan oksalatın nerdeyse %40’ı C vitamininden dönüşerek oluşmaktadır.