Sigara içen çocuğunuza nasıl yaklaşmalısınız?

Sigara alışkanlığı ve bağımlılığının oluşumu birçok faktöre bağlıdır: Özentilik, gösteriş, taklit, isyan, sıkıntı, stres, büyüklerle zıtlaşma, güvensizlik, utangaçlık, arkadaş ısrarı, irtibat kurabilmek, eğlence, zevk… Bu gibi sebeplerle başlanan sigara içme alışkanlığı, psikososyal tabanlı zararlı davranışlardan biridir.

OKUL PROBLEMLERİNDEN KAYNAKLANABİLİR

Sigara içme alışkanlığı % 40, 15-19 yaşları arasında başlar. Araştırmalar, dünyada ve ülkemizde 15 yaşın üzerindeki nüfusun yaklaşık % 30-45'inin ciddi boyutlarda sigara bağımlısı olduğunu gösterir. Bazı çalışmalarda, 13-19 yaş grubundaki gençlerin sigaraya başlama riskinin daha fazla olduğu bildirilmiştir. Sigara alışkanlığının daha çok çocukluk ve gençlik çağında edinilen bir davranış olduğu bildirilmiştir. Ergenlik döneminde kendisine model arayan gencin, evde anne-babadan, okulda sigara içen öğretmenden ve arkadaştan etkilendiği belirtilmektedir. Ergenlerde sigara içme davranışı, düşük benlik saygısı ve okul problemleriyle de bağlantılıdır. Sigara içilen çevreden uzak duruldukça sigara içme isteği azalır. Yapılan araştırmalarda hafif şiddette depresyonun sigara içmeyi artırdığı, düzenli sigara içenlerde depresyonun ve bununla bağlantılı intihar oranlarının içmeyenlere göre daha yüksek olduğu belirtilmiştir.
İnsanın içinde bulunduğu ortam, benimsediği arkadaş çevresiyle benzeşme eğilimi, sürüden ayrı düşme korkusu, ayrıca hislerinin tesirinde kalma, benlik motifindeki ihtiyaçlarının sağlıklı şekilde karşılanamaması diğer önemli faktörler arasındadır.

SİGARA BIRAKILABİLİR BİR ALIŞKANLIKTIR

Sigara bırakma, birinci derecede kişinin kendi isteği, kararı ve iradesiyle bağlantılıdır. Sigara vazgeçilebilir bir alışkanlıktır. Dünya Sağlık Teşkilatı'nın tarifiyle bir hastalık olan sigara bağımlılığının tedavisi hekimin görevleri arasındadır. Sigaraya karşı alınan tedbirler ve eğitim programları neticesinde, Amerika'da 36 milyon, Fransa'da 8 milyon ve İsviçre'de 1 milyon kişinin sigarayı bıraktığı bilinmektedir. Sigarayı bırakmak için herhangi bir yardım almayanlarda bırakma oranı % 10'un altında kalırken, sigarayı bırakmayla alakalı yardım alanlarda hem sigarayı bırakma süreci daha sağlıklı yaşanmakta, hem de sigarayı bırakma oranı artmaktadır.

SİGARA İÇEN ERGEN NASIL VAZGEÇİRİLEBİLİR?

• Öncelikle nasihat vermekle işe başlanmalıdır. Mesela ilgilendiği bir spordan ve sigara içenlerin bu sporda başarısız olacaklarından bahsedilebilir.
• Çocuğun bu davranışına kızmak ve öfke göstermek etkili olmayacağı gibi olumsuz sonuçlara da sebep olabilir.
• Sigara içen bir annenin veya babanın "Sigara içme oğlum, bak ben bırakmaya çalışıyorum!" demesi fazla etkili olmaz. Bu nedenle en iyi yöntem, sizin sigarayı bırakmanızdır.
• "Sigara içenlerin ağızları kötü kokar, çevredeki insanlar bu durumdan rahatsız olur!", "Sigara kullanmak dişlerin ve tırnakların sararmasına neden olur!", "Sigaraya verilen para boşa gider, ona verdiğin parayla daha önemli ihtiyaçlarını karşılayabilirsin!" gibi sözler faydalı olabilir.
• Eğer çocuğunuz spor yapıyorsa bu noktadan hareket etmek akıllıca olur. Örneğin "Sigara içersen nefesin çabuk kesilir, enerjin azalır ve çabuk yorulursun!" diyebilirsiniz.

YAPILMASI GERKENLER

• Unutulmaması gereken en temel ve can alıcı gerçek şudur: Sigara sağlığa zararlıdır. Sağlık Bakanlığı’ndan, Milli Eğitim Bakanlığı’na dek birçok kişi ve kurumu kapsayan ciddi bir psikososyal bir sorundur. Bu nedenle:
• Eğitim kurumlarında çok erken yaşlardan başlayarak yaygın eğitim programları uygulanmalı,
• Sigara ve tütün ürünlerinden alınan vergiler artırılmalı, bu ürünlerin fiyatları cazip olmaktan çıkartılmalı,
• Sigara ve tütün ürünleri üreten fabrika kurulması koşulları zorlaştırılmalı hatta sigaranın bir sektör olmaktan çıkarılmasını sağlayan düzenlemeler yapılmalı,
• Tütün yetiştiriciliği yapılan, tarım alanlarında başka ürünlerin yetiştirilmesini özendiren devlet destek programları hazırlanarak uygulanmalı,
• Tüm sağlık kurumlarında yaygın, kamu sağlığı hizmeti olarak sigara bağımlılığı önleme ve tedavi birimleri kurulmalı, bağımlılığın önlenmesi ve tedavisinde kullanılan ilaçlar ve diğer tedavi yaklaşımları sosyal güvenlik sistemi kapsamında katkı payı alınmadan ve ücretsiz sağlanmalıdır.

Pedagog Sema Yılmaz Kekemelik