İdrar kaçırma nedir? Belirtileri, türleri ve tedavisi

Uykuları kaçırıyor, kıyafet seçimini zorlaştırıyor, çalışma hayatını olumsuz etkiliyor, sosyal hayattan uzaklaştırıyor, cinsel yaşamdan soğutuyor… Dahası sık sık tekrarlayan ciddi enfeksiyonlara yol açabiliyor. Yaşam kalitesini oldukça düşüren bu sağlık sorununun adı; her 4 kadından birinde görülen, idrar kaçırma! Kadınlarda idrar kaçırma denildiğinde akla çözüm olarak ‘ameliyat’ geliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Osman Temizkan, toplumdaki yaygın inanışın aksine idrar kaçırma probleminde tek tedavi yönteminin ameliyat olmadığına dikkat çekiyor! İdrar kaçırma sorununda oldukça başarılı sonuçlar alınan cerrahi dışı tedavi yöntemlerinin de mevcut olduğunu belirten Doç. Dr. Osman Temizkan, idrar kaçırmanın nedenlerini ve tedavi yöntemlerini anlattı, önemli önerilerde bulundu.

İdrar kaçırma; stres tipi, sıkışma tipi ve her ikisinin birlikte olduğu karma tip olmak üzere üç gruba ayrılıyor. Yapılan muayene ve testlerle idrar kaçırmanın tipleri belirleniyor. Ardından tanıya göre tedavi protokolü düzenleniyor. Örneğin sıkışma tipi idrar kaçırmalarda ilaç tedavisi gibi cerrahi olmayan yöntemler tedavideki ilk basamakları oluştururken, stres tipi idrar kaçırmada ise hastaların idrar kesesinde depolama problemi olduğu için cerrahi tedavi uygulanıyor. Tüm idrar kaçırma tiplerinde yaşam tarzı değişiklikleri, mesane eğitimi ve kegel, bir başka deyişle pelvik bölge egzersizleri tedaviye büyük destek sağlıyor. Hatta bazen, hastalığın erken döneminde kegel egzersizleri tek başına bile sorunu çözebiliyor.” Peki idrar kaçırma sorununa hangi yöntemler çare olabiliyor?

İlaç tedavisi

Sıkışma tipi idrar kaçırması olan hastalarda ilaç tedavisiyle oldukça başarılı sonuçlar elde ediliyor. İlaçlarla idrar kesesinin istemsiz kasılması engellenebiliyor. İstenilen etki bir veya üç ay içinde oluşuyor. 

Hatalı alışkanlıkları değiştirmek

İdrar kaçırmaya yol açan hatalı alışkanlıklardan vazgeçilmesi; örneğin günlük sıvı alımının düzenlenmesi, fazla kiloların verilmesi, sigaranın bırakılması, ağır egzersizler yapılmaması, asitli ve kafeinli içeceklerden kaçınılması tedaviye büyük destek sağlıyor.

Teknolojik yöntemler

Özellikle cerrahi tedavi olmak istemeyen hastalarda uygulanıyor. Vajen içine, idrar boşaltım kanalının altına küçük plastik cihaz yerleştiriliyor. Değişik tipte ve boyutta teknolojik yöntemler mevcut. Muayene sonrasında, poliklinik şartlarında hastaya uygun cihaz uygulanıyor. Hastalar hekimden aldıkları eğitimin ardından cihazı her hafta kendileri çıkartıp temizledikten sonra tekrar takabiliyorlar.

Kegel egzersizleri

Kegel egzersizleri; pelvik taban kaslarını güçlendirerek idrar kaçırmayı engelleyen önemli bir egzersiz türü. Pelvik kasları istemli olarak günde 5 kez, kısa süreli dinlenme aralıklarıyla, 20 kez kasılıyor. İstenilen sonuçlar için egzersizlere 3-6 ay devam ediliyor. Pelvik taban kaslarını istemli olarak kasamayan hastalarda ise poliklinik şartlarında basit olarak bir prop aracılığıyla genital bölge kaslarına elektriksel stimülasyon yapılabiliyor veya yeni tedavi çözümlerinden biri olan manyetik sandalye ya da prop ile kaslar uyarılıyor. Bu uyarılarla genital kaslar güçlendiriliyor.

Mesane eğitimi almak

Tedavinin bir başka adımı da, mesane eğitimi almak. Özellikle sıkışma tipi idrar kaçırmada, hastanın idrara gitme sıklığını azaltmak için belli aralıklarla ve her geçen zamanda bu aralığı açarak idrarını yapması sağlanıyor. Böylece hem sık hem de istemsiz idrara gitme ihtiyacı azaltılıyor. Bu süreçte fazla sıvı alımını azaltmak ve yeterli sıvı alımını sağlamak için günlük sıvı alımı da belirleniyor.

Cerrahi tedavi

Cerrahi tedavi stres tipi idrar kaçırma şikayeti olan hastalarda uygulanıyor. Günümüzde çeşitli ameliyat tipleri mevcut. Cerrahi tedavide dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, uygun hastaya uygun ameliyat şeklinin yapılmasıdır. Cerrahi olarak idrar kesesi boşaltım kanalı altına meş denilen yamalarla destek yapılıyor. Hastalar genel anesteziye gerek bile kalmadan, hafif uyutularak, 20 dakika gibi kısa sürede ve kolay uygulanan cerrahi yöntemlerle tedavi olup aynı gün taburcu olabiliyorlar. İyi seçilmiş hastalarda cerrahi tedavilerden oldukça başarılı sonuçlar alınıyor.

Pek çok nedeni var

• Genetik yapı, ilerleyen yaşla birlikte pelvik destek dokularının zayıflaması
• Hamilelik, özellikle zor ve müdahaleli doğumlar
• Menopoz döneminde östrojen eksikliği
• Fazla kilolu olmak
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Öksürük ve kabızlık gibi kronik artmış karın içi basınç nedenleri
• Demans, Alzheimer, inme, parkinson, multipl skleroz, spinal yaralanmaları gibi santral sinir sistemi hastalıkları
• Kontrolsüz diyabet
• Genital organlarda sarkma
• Genital organ fistüller denilen idrar kesesi ile vajen arasında birleşmeler olması
• Sigara kullanımı
• Su, kahve ve çay sıvıların aşırı tüketimi
• Bazı ilaçlar (idrar söktürücü, tansiyon ilaçları, kas gevşeticiler gibi) başlıca idrar kaçırma nedenlerini oluşturuyor

İdrar kaçırmanın üç tipi var

İdrar kaçırmanın ‘stres tipi’ , ‘sıkışma tipi’, ve ‘karma tip’ olmak üzere 3 çeşidi mevcut:

• Stres tipi idrar kaçırma: İdrar kaçırmanın en sık görülen türü olan stres tipi idrar kaçırmada sorun öksürme, hapşırma, gülme veya eforla gelişiyor. Sifinkter, bir başka deyişle kanalı açıp kapatan kas halkasında oluşan yetmezlik veya destek doku yetersizliği nedeniyle oluşuyor.
• Sıkışma tipi idrar kaçırma: Şiddetli ve ani idrar yapma isteğiyle oluşan, istemsiz idrar kaçırma olarak tanımlanıyor. Mesanenin aşırı aktif olmasından kaynaklanıyor. Hasta aniden idrar yapma ihtiyacı duyuyor ama tuvalete bile yetişmeye fırsat bulamıyor.
• Karışık tip idrar kaçırma: Her iki tipin karışımından oluşuyor. Karışık tip idrar kaçırmada istemsiz idrar kaçırmayla birlikte ıkınma ve öksürmekle de idrar kaçırma gelişebiliyor.