Vücudunuz uyarıyor! D vitamini eksikliğiniz varsa...

Peki, D vitamininin faydaları nelerdir? Hangi besinler D vitamini yönünden zengindir? Günlük alınması gereken miktar ne kadardır? Eksikliğinin sonuçları ne olur? Konuyla ilgili bilinmesi gerekenleri İç Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muharrem Kıskaç, detaylı bir şekilde anlattı.

Güneş ışığından gelen ultraviyole (UV) ışınları cilde temas ettiğinde ve D vitamini sentezini tetiklediğinde organizma içerisinde üretilir. D vitamini önceleri özellikle kas iskelet sağlığı için önemli bir vitamin olarak görülürken her geçen gün artan bilimsel çalışmalarla etkilerinin çok daha kapsamlı olduğu anlaşılmıştır.

D vitamininin vücutta etki göstermesinde anahtar-kilit rolü oynayan reseptörler (algılayıcı) hemen hemen tüm vücut dokularında tespit edilmiştir.

D vitamininin faydaları nelerdir?

D vitamininin en önemli rollerinden biri, bağışıklık sisteminizi güçlü tutmaktır, böylece hastalığa neden olan virüsler ve bakterilerle savaşmanıza yardımcı olur. Doğrudan enfeksiyonla mücadeleden sorumlu hücrelerle etkileşime girer. Özellikle soğuk algınlığı veya griple sık sık hastalanırsanız, bu durumun temel nedeni düşük D vitamini seviyesi olabilir.

D vitamini kemik sağlığının korunmasına da çeşitli şekillerde yardımcı olur. D vitamini, kalsiyum emiliminde ve kemik metabolizmasında çok önemli bir rol oynar. Vücudunuzun kalsiyum emilimini artırır. Kandaki düşük D vitamini seviyeleri, kemik ağrısına ve bel ağrısına neden olabilir. Özellikle kemik kaybı teşhisi konan kişilerin D vitamini seviyeleri kontrol edilmelidir.

Hangi besinler D vitamini yönünden zengindir?

Somon, popüler bir yağlı balıktır ve harika bir D vitamini kaynağıdır. Bununla beraber ton balığı ve uskumru gibi diğer yağlı balıklar da D vitamini açısından zengin kaynaklardır. Balık yemeyenler, deniz ürünlerinin tek D vitamini kaynağı olmadığını bilmelidir.

Örneğin yumurta, harika besleyici bir besinin yanı sıra başka bir iyi kaynaktır.

Güneş ışığında yetiştirilen mantarlar da UV ışığına maruz kaldığında D2 vitamini sentezleyebilir. Dolayısıyla UV ışığı ile yetiştirilen mantarlar da iyi D vitamini kaynağı olarak sayılabilir.

Günlük alınması gereken D vitamini miktarı ne kadardır?

12 aya kadar doğum: 400 IU
1-13 yaş arası çocuklar: 600 IU
14-18 yaş arası gençler: 600 IU
19-70 yaş arası yetişkinler: 600 IU
71 yaş ve üstü yetişkinler: 800 IU
Hamile ve emziren kadınlar: 600 IU

D vitamini eksikliği riski yüksek olan kişilerin daha fazlasına ihtiyacı olabilir. Ne kadar ihtiyacınız olduğunu doktorunuza danışın.

D vitamini eksikliğinin sonuçları nelerdir?

Günümüzde D vitamini eksikliğinin diyabet, hipertansiyon, kalp damar hastalıkları, psikiyatrik hastalıklar, astım, bağışıklık yetmezliği, raşitizim, romatizmal hastalıklar, bazı enfeksiyon hastalıkları, osteoporoz ve hatta birçok kanser türü ile ilişkili olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur.

Normal koşullar altında vücudumuzda bulunan D vitaminin yaklaşık %90’ı derimizin üst kısmında güneş ışınları aracılığıyla üretilmektedir. Yani yeterli güneş ışığı ile temas sağlanmazsa sadece gıdalarla alınan D vitamini kesinlikle yeterli olmayacaktır. Kaldı ki tükettiğimiz gıdalarında vitamin ve mineral içeriklerinin yıllar içerisinde düştüğünü de üzülerek görmekteyiz.

D vitamini vücudumuzda yaz aylarında, öğlen saatlerinde, açık tenli kişilerde ve güneş koruyucu krem kullanmayanlarda daha fazla üretilmektedir. Yüksek faktörlü güneş kremleri ciddi şekilde D vitamini üretimini azaltmaktadır.

D vitamini eksiliği özellikle kapalı ortamlarda çalışmak zorunda olan kişilerde daha sık görülmektedir. 2017 yılında yayınlanan birçok çalışmanın derlendiği bir meta-analizde kapalı alanda (ofis vs.) çalışanlarda %90’lara varan D vitamini yetersizliği saptanmıştır. Yine vardiyalı şekilde çalışanlarda ve özellikle gece vardiyası şeklinde çalışmak zorunda olan kişilerde D vitamini yetersizliği çok yüksek oranda görülmektedir. Özellikle plaza benzeri ortamlarda çalışanların doktorlarına başvurarak D vitamini düzeylerine baktırmalarını önermekteyiz. D vitamini eksiklik tespit edilenlerde doktor kontrolünde uygun tedaviye başlanmalıdır.

Sınırsız ve sürekli D vitamini tedavisinin sonuçları nelerdir?

D vitamini tedavisi kontrolsüz ve sınırsız uygulanabilecek bir tedavi değildir. D vitamininin aşırı ve uzun süreli kullanımında yağ dokusunda depolanarak D vitamini zehirlenmesi denilen duruma yol açar.

Bunun sonucunda hayati tehdit edebilecek kadar ciddi sağlık sorunlarına neden olur. Bu yüzden mutlaka doktorunuzun kontrolü ve önerileri doğrultusunda kullanmanızı önermekteyiz.