Gözde Yener Birman
Deniz SİPAHİ
Rüzgar Sünbül
Covid 19’daki gizli tehlike! Hastalığı semptomsuz geçirenlerde bile görülüyor
Covid-19’un ilk saptandığı günden bugüne yapılan pek çok çalışma, hastalığın öncelikli olarak akciğer değil, bir kalp damar hastalığı olduğuna dair kanıtlar ortaya çıkıyor. Enfekte olanların büyük bölümü hastalığı herhangi bir belirti göstermeden veya çok hafif semptomlarla atlatırken bu kişilerde bile gelecekte 'miyokardit' yani ‘kalp kası yangısı’ tablosu görülebileceği belirtiliyor.
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr Semih Barlas Covid 19'a bağlı gelişebilecek kalp rahatsızlıklarını anlattı, önemli uyarılarda bulundu.
Covid-19 aynı zamanda bir kalp damar hastalığı
''Hemen her gün Covid-19 ile ilgili yeni bir araştırma ve düşündürücü sonuçlar ile karşılaşmaktayız. Elde edilen veriler, Covid-19’a tek başına bir akciğer hastalığı veya zatürre (‘pnömoni’) gözüyle bakmanın doğru olmadığını gösteriyor. Ortaya çıkan sonuçlar bunun aynı zamanda bir miyokardit ve damar içi pıhtılaşma ile seyreden bir kalp damar hastalığı olduğunu gösteriyor. Covid-19'un vücuda etki sürecinde virüs hücrelerin içine 'ACE2' adı verilen özel dikensi proteinler/kapılar yoluyla girer ve bağışıklık moleküllerine bağlanırlar. Bağışıklık sisteminde aşırı bir yangı (enflamasyon) durumuna yol açabilirler. Bunun sonucunda hücrelerin içinden dışarıya aşırı düzeyde enflamasyon maddeleri (‘sitokin’ ve ‘kemokin’) çıkar. Bu maddeler, damarların içindeki tabakayı önce uyarır, ardından tahrip edip iş göremez hale getirir. Sonuçta damar içinde kan koyulaşır ve farklı boyutlarda kan pıhtıları oluşup damarları tıkar.
Gizli ve belirtisiz tehlikenin adı: Miyokardit
Covid-19’u belirtisiz geçirenlerin çoğunda, yıllarca sinsi biçimde uykuda kaldıktan sonra kendini gösteren miyokardit (kalp kası yangısı) tablosunun ortaya çıkma olasılığı bulunuyor. Miyokardit’e özel belirtiler yoktur ve bu hastalığın gelişmeye başladığı kişilerin çoğunda hiçbir belirti gözlenmez. Miyokardit, kalp kasında aşırı bağ dokusu artışına (fibrosis)  yol açabilir. Bu da yıllar sonra kalbin kasılma yeteneğini kaybetmesi ile kendini gösteren ‘kalp yetmezliği’ olarak karşımıza çıkar. Geçirilen virüs enfeksiyonlarının bu tabloda rol oynadığına ilişkin somut kanıtlar mevcuttur. Dahası miyokardit, çocuklarda da gelişebilir.
Evde Covid-19 hastası varsa nelere dikkat edilmeli?Almanya’daki bir araştırmada iyileşenlerin %60'ında görüldü
Pandeminin ilk dönemlerinden itibaren, Covid-19’un kalp ve damarları etkilediğine dair bulgular mevcut. Çin kaynaklı bir araştırmada, hastaneye yatırılmış olan Covid hastalarının %20’sinde kalp hastalığı geliştiği ve yoğun bakıma yatırılanların %31’inde damarlar içinde pıhtıların saptandığı gösterilmiştir. Almanya’da 100 hasta üzerinde yapılan bir çalışmada, Covid-19 geçirip iyileşenlerin %60’ında kalp kasında yangı olduğu bildirilmiştir. Diğer yandan, kalp ve damar hastalığının, Covid-19’un ciddi bir göstergesi olduğu; doğrudan virüsün yarattığı bir enfeksiyon şeklinde olmadığı; kanın aşırı koyulaşmasına bağlı bir damar tıkanıklığı şeklinde geliştiği söylenmektedir.
Covid-19 sporcularda bile miyokardit'e sebep olabiliyor
Yakın dönemde, Amerika’da yapılan bazı çalışmaların sonuçları, ilginç verileri içermekte. Bir çalışmada, Covid-19 testleri pozitif çıkan atletlerin %15’inde miyokardit tespit edilmiştir. Bunlar genç, çok hafif hastalık belirtileri gösteren veya belirtisiz bireylerdir. Diğer bir çalışmada, kalp hücrelerinin de ACE2 ürettikleri ve böylelikle virüse kapı açtıkları gösterilmiştir. Böylelikle virüsün kalpte, sadece damarlar içinde yarattığı pıhtılar yoluyla dolaylı olarak değil, doğrudan yıkım etkisi yarattığı da kanıtlanmıştır. Farklı bir çalışmada ise belirti göstermeyen Covid-19 hastalarında da akciğer bulgularının varlığı gösterilmiştir.
Covid-19'un gerçek etkilerini zamanla göreceğiz
Covid-19 konusunda karşımıza her gün çıkan yeni bilgilerin bir kısmı somut verilere dayalı iken, önemli ölçüde bilgi kirliliÄŸi de mevcuttur. Hastalığın bebeklerde, çocuklarda ve saÄŸlıklı bireylerde görülmediÄŸi veya çok hafif geçtiÄŸi yönündeki ilk açıklamalar, artık geçerliliÄŸini yitirmiÅŸ gözükmektedir. Benzer biçimde, 'hastalığı hafif geçirip, bağışıklık oluÅŸması ve böylelikle bir daha covid olmama' tezi de tarihe karışmıştır. Covid-19'un, 5-10 yıllık bir gelecekte yaratacağı etkileri konusunda kesin yorum yapmak için zaman henüz çok erkendir.ÂKalp kası tutulumu da hastalık sonrası olası etkiler arasında yer alacak gibi gözükmektedir. Bu aÅŸamada tek söylenebilecek, covid-19'u geçirenlerde, ortada baÅŸka bir somut neden bulunmazken, herhangi bir tarihte, kalp yetersizliÄŸi saptananlarda, sorunun kaynakları arasında covid'in düşünülmesi gereÄŸidir.
