11 Eylül sonrası senaryoları

Piyasaların yönünü ABD'nin rövanştaki tavrı belirleyecek. İnsani-siyasi boyut bir yana, eğer ABD kara harekatı olmadan sadece intikamını almak için bombalamayla yetinirse piyasalar için işler çok çok kolay olacak. Bir önceki yazımda endeks için "sıcak çatışmaya girilmesi" durumunda dip seviyenin 0.40 cent olduğunu yazmıştım. Yazmakla da kalmayıp, bir çok yabancı ve yerli aracı kurumun araştırma raporlarında da bu konuya dikkat çektiklerini ifade etmiştim. Bu ifade, bazı borsacılar tarafından pek olumlu karşılanmadı. Ama bu görüşe muhalefet eden borsacılar, 0.40 cent seviyesine inme ihtimalini gerçekçi bulmadıkları için değil, ellerinde hisse senedi ile bu krize yakalandıkları için 0.40 cent seviyesinin konuşulmasından hoşlanmadıklarını da açık yüreklilikle belirttiler. Bu görüşü ileri süren borsacılar, endekste şu anki seviyelerinden daha da aşağılara iniş ihtimalinin var olmasının moralleri bozacağını düşündükleri için 0.40 cent seviyesinin dile getirilmesini istemediklerini de söylüyor. Yani psikolojinin bozulmasını istemiyorlar. ŞİMDİDEN 0.53 CENTE İNDİK Oysa daha şimdiden 0.53 sent seviyesine kadar gerilemiş bulunuyoruz. Hoşlanalım ya da hoşlanmayalım, bu seviyelere inme ihtimali mevcut. Ama sadece ihtimalden bahsediyoruz. Bu ihtimal de daha önce belirttiğimiz gibi Türkiye'nin sınır komşusu olan ülkelerden birinde sıcak çatışma olur, petrol fiyatları yükselir ve Türkiye için doğrudan ekonomik anlamda kötü sonuçlar doğuracak gelişmeler ortaya çıkarsa gerçekleşebilir. Yani 0.40 cent borsanın en kötü senaryoya vereceği tepkiyi ifade ediyor. OLUMLU SENARYO ŞİMDİLİK AĞIR BASIYOR Ama Türkiye'nin tüm bu gelişmelerden fırsat pencereleri açarak çıkması da mümkün. Bakınız daha ilk etapta, Morgan Stanley, Türkiye'nin NATO içindeki rolü ve stratejik önemine binaen, portföyündeki Türk Tahvillerinin oranını atırdığını açıkladı. Raporun ayrıntılarını henüz görmediğimiz için Morgan Stanley'in nasıl bir öngörü ile hareket ettiğini net olarak ifade edemiyoruz ama anlaşılan iyimser senaryolar ağır basıyor. Bu muhtemel iyimser senaryo ne kadar gerçekçi sorusunun cevabını rapor elimize geçince öğreneceğiz ama şunu da ifade edelim ki Morgan Stanley gelişmekte olan piyasaları ve Türkiye'yi çok yakından izliyor ve oldukça da iyi tanıyor. Bu da raporun güvenilirliğini artıran ve gözardı edilemeyecek kadar önemli bir etken. PİYASALAR NE ZAMAN OTURUR World Trade Center-Dünya Ticaret Merkezi eyleminin ardırdan piyasaların oturması uzun zaman alacak. Çünkü öncelikle ABD eylemin faili ya da failleri hakkında net bilgilere ulaşacak. Eğer ortaya adres olarak bir ülke çıkarsa öncelikle kendi kamuoyundan destek alacak, diğer ülkeleri yanına çekecek ve eylemin biçimini netleştirecek. Tüm bu gelişmeler için çok fazla zaman harcaması gerekmeyecek. Muhtemelen fail netleşir netleşmez bir kaç gün içinde işin yasal-meşru ayağı oluşturulacak. Hatta büyük kısmı şimdiden hazır. Asıl mesele bundan sonra başlayacak. a) Eğer muhtemel fail bir kişi ya da organizasyon ise ve işin arkasında başka bir ülke yoksa bu piyasalar için iyi haber anlamına geliyor. ABD gidecek ve o kişi ya da grubu vuracak, ortadan kaldıracak ya da yakalayıp yargılayacak vs... b) Eylemin arkasında bir ülke varsa ABD'nin iki seçeneği var: Ya ağır bir şekilde bu ülkeyi bombalayacak Ya da bir kara harekatına girişecek. Şimdi de bu iki seçeneğin muhtemel sonuçlarına bakalım. Eğer bombalama seçeneği gerçekleşirse bunun çok uzun sürmeyeceği ortada. Bu durum da piyasaların belersizliği atlatıp bulunduğu yeri netleştirmesini ve yeni yönünü çizmesini kolaylaştıracak. Ama eğer bir kara harekatı olacaksa bu işin hazırlığı, eylem süreci, arkasından gelecek olan siyasi yapılanma askerlerin geri çekilmesi gibi pratik işler nedeniyle ABD'nin rövanşı aylara yayılacak. Örnek mi? Körfez Krizi ve hazırlık sürecini hatırlayın. Bu durumda ise piyasaların tozdan dumandan kurtulup bulunduğu yeri netleştirmesi de ayları bulabilir. Bu aşamada ise yatırımcının otrurup beklemekten başka yapabileceği bir şey yok. Ama gelişmeler çok yakından takip edilmek zorunda...