ZERO grubundan Heinz Mack: Her şeyi unutup yeniden başlamak zorundayız

Bay Mack, az önce ZERO grubunun İstanbul’daki ilk sergisini gezdiniz. Bu sergide sizin de pek çok işiniz var. Nasıl buldunuz?
Benim ‘Dokuz Sütun’ enstalasyonumun burada çok mükemmel biçimde yerleştirildiğini söylemeliyim. Biliyorsunuz geçen yıl ZERO grubu hakkındaki sergi New York’ta açıldı ve büyük başarı sağladı. Çünkü 262 bin kişi gezdi. Gelenlerin çoğu genç insanlardı. İstanbul için de böyle olmasını diliyorum. Gençleri bu sergiyi görmeye davet ediyorum çünkü ZERO’ya başladığımızda biz de gençtik.

Dokuz Sütun’u Boğaziçi’nin Avrupa Yakası’nda durup Asya Yakası’nı seyrederken görmek sizin için çok şey ifade ediyor olmalı.
Sabancı Müzesi’nin direktörü Nazan Ölçer bir hayalin gerçekleşmesini sağladı. Dokuz Sütun’un şu anda durduğu terası daha önce görmüş, iyi bir hayal gücüm olmasına rağmen enstalasyonun nasıl olacağını tam hayal edememiştim. Ama mükemmel olmuş. Anıtsal heykeller, ki benim işlerim genelde öyledir, boşluğa ihtiyaç duyar. Bu heykelim daha önce Venedik’te harika bir yerde sergilenmişti, binlerce insan izlemişti. Bu sefer burada tamamen farklı bir etkiye dönüşmüş.

Peki Venedik mi, İstanbul mu, hangisini tercih ediyorsunuz?
Venedik ve İstanbul yüzlerce yıldır birbiriyle tarihi bir ilişki içinde, kız kardeşler gibi. Böylece heykellerim iki tarafı birleştiren bir anlama sahip oldu. Şunu da söylemeliyim ki pek çok başka yer bu sütunları istedi, ama en İstanbul’u tercih ettim.

ZERO’nun çıkışında kısa sürede kurduğu uluslararası ağ da önemli. Pek çok sanatçı kısa sürede ZERO’ya ekleniyor, ortak sergilere katılıyor. Bu hızlı toparlanmanın sebebi neydi?
Genç sanatçılar olarak atölyelerimizde oturmuş birtakım şeyler dener ve tesadüflerle bir yerlere doğru ilerlerken tamamen habersiz olduğumuz başkaları da Berlin’de, Paris’te, Milano’da, Tokyo’da benzer şeylerle uğraşıyordu. Onlar da kendilerini yapayalnız sanıyordu. Adım adım birbirimizi tanıdık. Ve bu çok büyük bir insani tecrübe oldu. Hiçbir galerinin, müzenin olmadığı, kimsenin sizi umursamadığı bir zamanda, sergilerinizi bir grup sanatçı izliyordu ve biz de yapıyorduk. Ama birden hepimiz fark ettik ki her şeye en başından başlamalıyız. Çünkü öğrendiğimiz her şeyi unutup yeniden başlamak zorundayız.

Herkes ZERO söz konusu olduğunda oradaki ‘iyimserliğin’ altını çiziyor. Ben bunu gerçekten çok merak ediyorum çünkü bugünlerde Türkiye’de bizim iyimserliğe her zamankinden daha çok ihtiyacımız var.
Sanatçılar için çalışmanın koşulu, özgür olmaktır. Özgür değilseniz sanat yapamazsınız. Diktatörlükler altında insanlar sanat yapamaz. Bu konuda yeterince örneğimiz var. “Ben özgür bir insanım ve ne yapmak istiyorsam onu yaparım” bilinci, “Yapmak istediğim şeyin zamanını ben belirlerim” koşulu önemlidir. 2001’de İran’da büyük bir sergim olmuştu. Şah zamanında yapılmış bir müzede açıldı sergi. Uzun zaman sonra İran’da açılan ilk Batılı sergiydi. Açılışta salona gittiğimde 750 kişi vardı. Bir köşede mollalar da oturuyordu. Söylediklerimi kelime kelime çevirdiler. Onlara “Ben özgür bir insanım. İşlerimi yedi bin yıllık kültürü olan bir ülkede göstermekten mutluluk duyuyorum. Bunu yapabiliyorum çünkü yedi bin yıldır sanatçılar yaptıkları işi özgürce yaptıkları için yapabiliyorum. Şimdi bütün kalbimle ve aklımla sizin de bu ülkede binlerce yıldır yaşamış sanatçılar gibi özgür olabilmenizi diliyorum. ‘Haydi durmayın, cesur olun, gerekiyorsa hayatınızı ortaya koyun” dedim. Benim konuşmamı çeviren adamı ertesi gün gözaltına aldılar.

MUTLAKA GEZİN
SÜ Sakıp Sabancı Müzesi (SSM) ve Akbank Sanat işbirliğiyle 2 Eylül 2015’te ziyarete açılan ZERO sergisiyle 2. Dünya Savaşı sonrasında Almanya’da doğan uluslararası sanat akımı ZERO’nun eserleri Türkiye’deki sanatseverlerle buluşacak. Sergi, ZERO akımı kurucuları Heinz Mack, Otto Piene, Günther Uecker’in eserleri ile akıma dahil olmuş önemli sanatçılar Yves Klein, Piero Manzoni ve Lucio Fontana’nın farklı tekniklerde ürettiği 100’ün üzerinde eseri bir araya getirecek. Serginin küratörlüğünü ZERO Vakfı yöneticisi ve küratör Mattijs Visser üstleniyor.