Yıldızlar mihenk taşıdır

SON günlerde okuduğum iki yazı bana ‘En’leri düşündürdü.Biri The Gramophone’un şubat sayısının kapağındaki cevabı da içinde olan soruydu:Bütün zamanların en büyük orkestra şefi?Wilhelm Furtwangler.Nazi dönemindeki çalışmaları tartışma gündemine getirilen, hatta bu durumu filmlere bile konu olan büyük bir şef. Diğeri de The New York Review of Books’un 7 Ekim 2004 sayısında okuduğum Michael Kimmelman’ın Yalnız Star yazısı. Glenn Gould üzerine.Piyanist Glenn Gould da Johann Sebastian Bach’ın Goldberg Varyasyonları icrasıyla efsane olan bir sanatçı.Bu listeyi artırabiliriz, yeniden söz konusu olduğu için iki örneği aldım.Sanat dünyasında bu iddialar sık sık ortaya atılır, çoğu zaman da gerekçelidir, uzmanlar, sanat tarihçileri, müzik tarihçileri bu iddiaları temellendirir.Aslında özellikle sanat tarihinde, müzik tarihinde eleştirmenlerin, tarihçilerin yaptığı dolaylı bir ayıklama yöntemidir bu.Değersiz demeyip, ‘En’ parantezine alarak, diğerlerine ilgi oranını biraz azaltma girişiminde bulunma olarak da özetlenebilir.Hiç kuşkusuz, müzik severlerin kendi tercihleri önemlidir, kendi seçtiklerine toz kondurmazlar ama ‘En’lere dikkat etmek de bireysel seçime gölge düşürmez.* * *EN sözüne zaman zaman kızarız, böyle bir seçme, değerlendirme bizim kişisel yargılarımızı hiçe sayan bir tavır olarak algılanabilir. Bize empoze edilmiş olmasının yarattığı tepkiler olarak açıklanabilir.Oysa ‘En’ler büyük ölçüde insanın seçimini yönlendirir, hele günümüzde bu tür kolaylıktan herkes yararlanmayı uygun buluyor.Müsaadenizle sıradan sözünü kullanmalıyım, edebiyatta, müzikte, sanatta sıradan bir okur, izleyici, dinleyici iseniz, sizin adınıza birilerinin araştırma yaparak, size ‘En’i sunması rahatlatıcı bir yardımdır.Ama alanınızda iddialı iseniz, uzmanlık mertebesine varmışsanız, bu tür ilgileri, listeleri size ‘müdahale’ bile sayabilirsiniz.Hürriyet Pazar’da yayınlanan ‘En’ler listeleri kitap olunca birçok dostumun bunu benden istediğini anımsarım.Hele sizin sevdiğiniz, bir kitap, bir lokanta, bir pastane bu listede yer almamışsa, siz bunun nedenini araştıracağınıza seçenleri bilgisizlikle suçlarsınız.İtiraz, kendi beğenilerimizin ölçüt sayılmamasından duyduğumuz eziklik değilse, başına buyruk bir seçme isteğinin, kendine güvenin, king konglaşmış bir ego görüntüsüdür.Ben uzmanların dediğine göz atarım, onlardan da yararlanırım, kendi alanında bilgili, birikimli, uzmanlaşmış kişilerin görüşünü yok saymam.* * *EN’ler günümüzün bir gerçeği, tembellik yaratsa da herkesi etkiliyor.