SEKTÖR TEMSİLCİLERİ KONUŞTU: HAL DÜZENLEMESİ SİSTEMİ ÇÖKERTİR

HAZİNE ve Maliye Bakanlığı, Enflasyonla Topyekün Mücadele Programı kapsamında düzenlenen ‘Yeni Hal Yasası’ ile sebze ve meyve ticaretinde stokçuluğun ve yüksek fiyat artışlarının önüne geçmeyi planlıyor. Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılacak düzenlemeyle sebze ve meyve ticareti sektöründe köklü dönüşümler öngörülüyor. Ürünlerin tarladan sofraya gelene kadarki zincirde fiyatlarının ciddi oranda yükseldiği gerekçesiyle yapılan düzenleme, sebze ve meyvenin borsası niteliğindeki hallerin sayısının düşürülmesi, ürün çeşitliliğinin ve işlem hacminin artması, fiyat denetimleriyle gıdada enflasyonunun düşürülmesi gibi hedefler barındırıyor. Bu amaçla Antalya’da hallere yeni düzen getirecek çalışmalarla, hal, market, çarşı ve pazarlarda zabıtalar aracılığıyla yoğun denetimler başlatıldı. Hal Yasası’nda öngörülen değişikliklerin ve komisyoncuların azaltılmasının sorunları çözmeyeceği görüşünde olan sektör temsilcileri ise tarladan sofraya kadar kurulan sistemin aktörlerinden biri giderse sistemin çökeceği görüşünde. 

SİSTEM İŞLEMEZ
Bir yandan komisyonculuğun kaldırılacağı konuşulurken diğer yandan yeni hallerin yapılmakta olduğuna değinen Antalya Ticaret Borsası (ATB) Yönetim Kurulu Üyesi Cüneyt Doğan, yeni hallerin kimler tarafından işleteceğinin belirsizliğini koruduğunu söyledi. Doğan, “Üretimden tüketime aracılar azaltılabilir. Ama komisyonculuğun ortadan kaldırılması sistemin çöküşü anlamına gelir” dedi. Komisyoncuların kanunda belirtilen yüzde 8 payın üzerine çıkmasının söz konusu olmadığını dile getiren Doğan şöyle konuştu:

“Sektörde fahiş oranlarda kazançlar yok. Ancak birinci elden aldıkları ürünleri tezgahlarında aracısız satan marketlerin komisyonlarıyla ilgili kanunda düzenleme yok. Yeni düzenlemeyle üreticiyle tüketiciyi buluşturmak amaçlanıyor. Ama zaten 2012’de değiştirilen kanuna göre, çiftçi ürettiği ürünü özgürce tüketiciye satabilir. Yani üretimle meşgul olan üretici, mecbur kaldığı için değil sistem daha kolay işlediği için ürünü komisyoncuya satıyor. Üreticiden tüketiciye pazarlara gidip satış yapmaya çiftçinin vakti yok ve bu bir uzmanlık işi. Ticaretin aktörlerinden birini devre dışı bırakırsanız sistem işlemez ve bu sektördeki insanlar işsiz kalıp başka sektörlere kaydıktan sonra hatadan dönmek zorlaşacak. Yeinden eski sisteme dönmek istediğimizde nitelikli iş gücünü bulamayacağız.”

MALİYETİ ARTIRIR
Domates, patates ve soğan gibi ürünlerde yaşanan fiyat yükselişlerinden komisyoncuların sorumlu tutulmaması gerektiğine vurgu yapan Antalya Toptancı Hal Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Nevzat Akcan ise “Bu ürünlerin pahalı olmasının sebebi, komisyoncu değil, arz talep dengesinin siyasi ve ekonomik gelişmelerden etkilenmesiydi. Girdi maliyetleri artan üretici daha az üretim yaptı. Tuta, Akdeniz meyve sineği gibi tarım zararlıları da üretim miktarını düşürdü ve fiyatlar yükseldi” dedi. Yeni Hal Yasası’yla ürün tedariğinde yapılması planlanan bazı değişikliklerin nakliye gibi masrafları artıracağını dile getiren Akcan, “Bu da ürün fiyatlarına yansıyacak. Hallerde ürün çeşitliliğine gidilerek, yaş meyve sebzeyle birlikte toplu şekilde et, tavuk ve balık satışının yapılması önemli bir adım. Ancak yeni hal yasasıyla birlikte hallerin işlerliği ortadan kalktığı için halin ürün yelpazesini genişletmenin de bir anlamı yok” diye konuştu.

STOKÇULUĞUN ÖNÜNE GEÇİLECEK

Yeni düzenlemeyle hallerde ve marketlerde stokçuluğun ve usülsüz fiyat artışlarının önüne geçmenin amaçlandığını söyleyen Antalya Toptancı Hal’den sorumlu Zabıta Daire Başkanı Muharrem Kavurkacı, buna karşı 10 ayrı ekibin Antalya genelinde denetimlere çıktığını belirtti. Kavurkacı, “Antalya Toptancı Hali’nde hedeflediğimiz programı hayata geçirdik. Halde çiftçilerin ürettiği ham ürünlerin satışı için tedarikçiler ve tüccarlar kurulan fiyat belirleme piyasasında tüm temsilcilerin görüşünü alarak sorunları çözdük ve çok adil bir sistem oluşturmayı başardık. Kurduğumuz bu sistemi tüm taraflar çok beğendi. Faaliyete geçirdiğimiz elektronik kayıt sistemiyle, meyve sebze halindeki ürünlerin tamamını kayıt altına almanın yanı sıra, tüm fatura işlemlerinde yüksek denetim sağlıyoruz. Çalışmalar tamamlandığında Antalya’da ve ilçelerinde birleştirilerek azaltılan 11 halde, yapılan her uygulama sisteme kayıtlı olacak” diye konuştu.