Yeraltı iÅŸçileri çöle yol döÅŸüyor

Bir karınca kolonisi iki yıl içinde yeraltından çıkardığı taÅŸlarla bir metrekarelik alanı, bir santimetre kalınlığında taÅŸ örtüsüyle kaplayabiliyor.Yeryüzünün biçimini deÄŸiÅŸtiren sel baskınları ve depremlerle karşılaÅŸtırıldığında karıncaların sözü bile edilmez. Oysa yeni araÅŸtırmalar, karınca kolonilerinin taÅŸları yüzeye taşıyarak çölde yol işçiliÄŸi yapabildiklerini gösteriyor. Çöl yolları, kalın bir toprak tabakası üzerindeki taÅŸ parçalarından oluÅŸuyor. Rüzgarın sürüklediÄŸi toprakların önce kayalar etrafında toplandığı, daha sonra toprağın donması ve çözülmesiyle taÅŸların ve çakılların yukarı doÄŸru itildiÄŸi ve zamanla gittikçe kalınlaÅŸan kum tabakasının üzerini kapladığı sanılıyordu. Oregon’daki Portland Eyalet Ãœniversitesi’nden yerbilimci Katherine Leonard, karıncaların bu geliÅŸime katkılarını inceledi. Oregon’un güneydoÄŸusunda, hasat karıncalarının (Pogonomyrmex owyheei) koloniler halinde yaÅŸadığı Summer Lake çölünde araÅŸtırma yapan Leonard, koni biçimindeki karınca tepelerinde, çöl yollarındaki taÅŸlarla aynı büyüklük ve biçimde çakıllar buldu. Çalışkanlığın derecesiKarıncaların çöl yollarına ne ölçüde katkıda bulunduÄŸunu anlamak için Leonard önce karınca tepelerinden birini bozdu. Yuvanın giriÅŸindeki tepeden aldığı çakılları boyayarak baÅŸka yerlere koydu ve daha sonra nereye taşınacaklarını izledi. 16 ay içinde oluÅŸturulan yeni tepede bu çakılların yalnızca %25 kadarının kullanıldığını gördü. Karıncalar, kendilerine yuva açarken toprağın altından yeni taÅŸlar çıkarıyordu. Leonard, tek bir karınca kolonisinin iki yılda çıkardığı taÅŸlarla bir metrekarelik bir alanın, bir santimetre kalınlığında taÅŸ örtüsüyle kaplanabileceÄŸini düşünüyor. Rüzgar ve yaÄŸmurun aynı iÅŸi yapması ise binlerce yıl alıyor. 14 Aralık 2001’de Amerikan Jeofizikçiler BirliÄŸi’nin bir toplantısına sunduÄŸu raporda Leonard, kum tepelerinin varolduÄŸu 8000 yıl içinde, Summer Lake’deki çöl yollarının büyük bir bölümünü karıncaların döşemiÅŸ olabileceÄŸini ileri sürdü. ÇeÅŸitli küçük hayvanlar, rüzgar ve öteki doÄŸal güçler de taÅŸları dağıtarak düzgün bir tabaka oluÅŸmasını saÄŸlıyordu. Santa Cruz’da California Ãœniversitesi’nden Robert Anderson, Leonard’ın kuramını, çöl yollarının oluÅŸmasına iliÅŸkin daha önceki kuramlarla hiçbir ilgisi olmayan harika bir görüş olarak niteledi ve ABD’nin batı eyaletlerindeki yeryüzü biçimlerinin genellikle hayvanların eseri olduÄŸunu söyledi: ‘Bir uçaktan Great Basin’e baktığınızda, toprak yüzeyinin suçiçeÄŸi çıkardığını sanırsınız. Bu görüntüyü yaratan, karınca tepeleridir.’ Â