Küresel türbülânsı besleyen rüzgârlar

Önceki gün Brezilya’da realin sert değer kaybı gözleri yeniden içinde Türkiye’nin de bulunduğu gelişen ülkeler grubuna çevirdi.
Brezilya’da dolar kuru real karşısında birkaç günde yüzde 8’e yakın yükselerek 4.24’e kadar çıktı. Dün Brezilya Merkez Bankası Başkanı Alexandre Tombini’nin döviz rezervlerini kararlı biçimde kullanacağını söylemesi ile dolar kuru yüzde 5.5 gerileyerek 3.93’e geriledi. Tabii Türk Lirası da, işlem görmese de Brezilya Reali ile beraber değer kaybetti. Dolar karşısında 3.0754’e kadar düştü. Sonra TL’de 3.03’e yükseldi.
Brezilya’da, petrol devi Petrobras’ta Cumhurbaşkanı Roussef’in yakın arkadaşlarına kadar uzanan yolsuzluk skandalı ve buna bağlı olarak Roussef’i alaşağı etmek için parlamentodaki çabalar, petrol fiyatlarındaki düşüşle gelen bütçe sorunlarıyla (ilk çeyrekte geliri 71 milyar dolardan 52 milyar dolara düştü) baş etme çabalarını da baltalıyor. Bu yüzden bir ‘demet’ halinde ekonomi sarsılıyor. Brezilya 9 Eylülde S&P’nin indirimi ile ‘yatırım sınıfı’ kredi notunu kaybetti.

Yellen ‘faiz artırımı bu yıl’ diyor

Brezilya şimdilik, birkaç gün önce düştüğü yere geri döndü ama dışarıdaki hava; gelişen ülkelerin, en başta Türkiye’nin potansiyel yeni çalkantılara açık olduğunu da gösteriyor.
Konuştuğum bir analist, “Erdem Başçı işini yapmak için FED’i bekliyor; FED ise Çin’in yanında gelişen ülkelerdeki çalkantının da sakinleşmesini bekliyor. Sonuçta, önce Başçı’nın kendi bahçesindeki işine bakması gerekiyor” diyordu.
Perşembe günü asıl fotoğraf, FED başkanı Janet Yellen’den geldi. Yellen, Massachusetts Üniversitesi’nde yaptığı konuşmada, açık biçimde FED’in faiz artışını bu yıl içinde yapma eğiliminde olduğunu söyledi. Yellen, kendisinin de içinde olduğu çoğu kurul üyesinin yılsonuna doğru faiz artışı için koşulların oluştuğunu düşündüğünü söylerken, devamının da aşamalı olacağına işaret etti. Yellen’in konuşmasında faiz zamanlamasını vurgulaması, FED toplantısı sonrasında gelen ‘FED’in kafası karışık’ eleştirilerini karşılama amaçlı olmalı.

Yellen’in konuşmasında FED’in bugün aldığı faiz kararlarının gecikmeli olarak ekonomiye yansıyacağını not etmesi ve 2016 sonu ve 2017’de enflasyonun yüzde 2’ye geleceğine dair beklentileri hatırlatması önemli.

Volkswagen’in egzozu körfezi vurdu

Alman oto devi Volkswagen’in ABD’de sattığı araçlarda egzoz gazı sınırlarını manipüle etmesi tüm sektöre yayılan bir şaibe getirdi. Sadece ABD’deki satışlarından dolayı Volkswagen’in 20 milyar dolara yakın ceza ödemesinin söz konusu olabileceği belirtiliyor. Gelen haberler, çoğu gelişmiş ülkede emisyon gazlarının kontrolünde yeni bir sayfanın açılabileceği, Volkswagen yanında diğer otomobil markalarının da ‘defterlerinin açılabileceği’ belirtiliyor. Hikâye burada bitmiyor; çoğu otomobil firması aynı zamanda mali piyasalarda hisse senedi ihracı, tahvil borçlanması da yaptıkları için buradan da gelen finansal kayıplar var. Örneğin Bloomberg’in haberine göre, petrol gelirini geleceğe aktarmak için yatırım yapan Katar devlet fonu (Qatar Investment Authority), Volkswagen’in hisse fiyatındaki yüzde 20’ye yakın düşüşten 4.5 milyar dolarlık kayıpla en çok etkilenen yatırımcı oldu. Katar’ın Volkswagen hisselerinin en büyük yatırımcısı olduğu biliniyor. Diğer taraftan, Volkswagen’in finansman için geçen yıl 8 milyar dolara yakın tahvil borçlanması yaptığı dikkate alınırsa, buradan gelebilecek bir kısıt da şirketi sıkıştırabilir. Bu tablo bile, yatırım iştahı konusunda gelişen ülkelere negatif yansıma getirebilecek.
Buradan, dünyanın en büyük otomobil ihracatçısı ve ihracatında en büyük payı otomotivden gelen Almanya’nın, bu dalga karşısında en azından ihracatının durulması ve de ekonomisine yavaşlatıcı bir etki gelmesinin söz konusu olabileceği de konuşulmaya başlandı.
Almanya her yıl yaklaşık 225 milyar dolarlık otomobil ve parça ihracatı yapıyor. Otomotiv, 220 bini Volkswagen’de olmak üzere toplam 775 bin kişiyi istihdam ediyor. Bu da toplam istihdamın da yüzde 2’sini oluşturuyor.