Virüs ciroları yemeye başladı

Başta ‘International Air Transport Association’ (IATA), yani ‘Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’ olmak üzere birçok kuruluş 2020 yılında havayolu şirketlerinin iyi bir büyüme gerçekleştireceğini, kârlılığının artacağını tahmin ediyordu. 2003 yılı SARS hastalığı dönemindekinden daha hızlı bir tırmanışla koronavirüs ciroları yemeye başladı. Bazı havayollarında ciro kaybının yüzde 40’ı bile aştığı oldu. Birçok havayolu şirketinin borsa değerleri düştü. Her gün borsalarda yeni çakılmalar yaşanıyor. Şimdiden yüzde 13 yolcu kaybı var. Bu kayıp giderek artıyor. Asya-Pasifik havayollarında büyüme yüzde 4.8 beklenirken şimdiden 2019 yılı talebine göre yüzde 8.2 gibi bir daralma oluşmaya başladı. Yine bu bölgede 2020 yılında havayollarının gelir kaybının 27 milyar dolar olması bekleniyor. Çin iç pazarındaki kayıp ise 12.8 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Şimdilik ciroları en az zarar gören havayolları Amerikan havayolu şirketleri ve Amerika kıtasındaki diğer havayolları gibi görünüyor. Afrika pazarında da zarar düşük görünüyor.

TEDBİRLER ARTIYOR

Örneğin Türk Hava Yolları (THY) tüm Çin, Güney Kore, İran, Irak, İtalya, Bahreyn, Nahçıvan dahil birçok uçuşlarını durdurdu. Avrupalı havayollarının neredeyse tamamı, başta Çin olmak üzere risk seviyesi yüksek bölgelerden tamamen çekildi. Artık havayolları kendi inisiyatifleri ile değil, bağlı bulundukları ülkelerin sağlık bakanlıklarının önerileri ile uçuş hatlarını kapatıyorlar. Bu konuda en iyi yardım Singapur Hükümeti’nden geldi. Hükümet Singapur Hava Yolları başta olmak üzere bu konuda ülkedeki çalışmalar için hemen 112 milyon Singapur doları bir destek verdi.

NELER YAPILIYOR?

* Havayolları bu sıkıntılı durumdan kurtulmak ve zararlarını en aza indirmek için sorunsuz bölgelerde yeni uçuş noktaları aramaya başladılar.

* Uçaklarını nasıl temizlediklerinden başlayarak hijyen şartlarını açıklayan şirketler bu sayede kazandıkları güvenle yolcu sayılarını artırmaya hedefliyorlar. Ne yaptıklarını, Inflight (uçak içi) sistemlerde anlatıyorlar.

* Uçaklarda tuvaletlere kozmetik değil anti-bakteriyel sabunlar konmaya, isteyen yolculara maske dağıtılmaya başlandı. En fazla mikrop biriken uçak koltuğundaki masalar birkaç kez temizleniyor. Uçak içindeki havanın kalitesini yükseltmek için filtreler sık aralıklarla değiştirilemeye başlandı. Mümkün olduğunca kabin ekiplerinin maskeli ve eldivenli çalışmaları öneriliyor.

ASKERİ NAKLİYE UÇAKLARI

* Birçok ülke, sorunlu bölgelerden tahliye edecekleri vatandaşları için askeri nakliye uçaklarını kullanmaya başladı.

* Bazı havayolları yeni uçak alımlarını askıya almak ya da ileri tarihe ertelemek için başvurular yapıyorlar. Sorunları nedeniyle 737 Max uçaklarını alamayan ya da aldıkları halde uçuramayan şirketler bunu bir şans olarak görmeye başladılar. Ama o uçaklar yerine hızla kiralama yapan şirketler şimdi bu uçakların kira anlaşmalarını iptal etmenin yollarını arıyorlar.

* Dünya Sağlık Örgütü de uçakların temizliği ile yakından ilgileniyor. Özellikle çok az yerde kalan düşük maliyetli taşıyıcı havayolları projeksiyona alındı. Yani gözler onların üzerinde biraz daha fazla duruyor.

* Havalimanları, azalan yolcu yüzünden cirolarında erimeleri artık fark ediyorlar. Gelirleri düşen havalimanları yatırımlarını durdurma planları yapıyorlar.

İFLASLAR OLABİLİR

* Uçuşlarda koronavirüs taramaları yüzünden rötarlar başladı. Bu durum havayolları için maliyet artırıyor.

* İkinci çeyrek içinde ya da sonunda koronavirüse bir çare bulunmaması birbiri ardına havayolu şirketlerinde iflasları gündeme getirebilir. Şirketler şimdiden küçülme planları yapıyorlar.

* Ateşi biraz yüksek olan ve grip gibi belirtiler yaşayanların çoğu, özellikle 14 gün ve daha fazla zorunlu karantinaya alınmamak için uçuşlarını iptal ediyorlar. Tam olarak belirlenememekle birlikte bu nedenle uçuşlarını iptal eden ve aslında virüsü taşımayan yolcu sayısındaki artış, havayollarını kara kara düşündürüyor.

* Bu dönemde tek artı yakıt fiyatlarının ucuzlaması ve belli bir düşük seviyede kalması.

120 UÇAĞI YERE İNDİRDİ

Uzakdoğu'nun ünlü havayolu şirketi Cathay Pasific koronavirüs salgını nedeniyle yolcu bulmakta zorlanınca 152 uçağından 120’sini yere indirdi. Hong Kong merkezinden 44 noktaya uçan ve bütün uçakları uzun menzilli olan havayolu zor duruma düştü. Filosunda Airbus 330, A 350 ve Boeing 777 uçakları bulunan şirket yere indirdiği uçaklarını aralıklı olarak değiştirerek uçuracak. Ama her zaman 120 uçak yerde kalacak. Yan şirket Cathay Dragon’da uçuşlarının büyük kısmını iptal etti.

ALİ SEKBAN TEC'İN YENİ CFO'SU

TURKISH Engine Center şirketinin CFO’luğuna atanan Ali Sekban GE’den transfer edildi. TEC Türk Hava Yolları ile uçak motoru üreticisi Pratt&Whitney’in ortak kuruluşu.1976 doğumlu Sekban , İstanbul’da Avusturya Lisesi’nden mezun olduktan sonra lisans eğitimini Amerika’da Boston College’da finans ve pazarlama üzerine yaptı. İşin mutfağı olarak da bilinen dünyada ‘Büyük 5’ olarak adlanan global denetim şirketlerinden biri olan Arthur Andersen’da işe başladı. Daha sonra PricewaterhouseCoopers’da kariyerini sürdürdü. Türkiye, Amerika ve İsviçre’de edindiği on senelik denetim tecrübesine birçok değişik sektörü sığdırdı. Medyadan üretime, teknolojiden bankacılığa bir çok uluslararası kurumda mali denetim, iç kontroller, uygunluk ve süreç geliştirme projelerinde çalıştı. Pricewater-houseCoopers’daki iş hayatını takiben aldığı teklif üzerine, sağlık, enerji, havacılık ve bankacılık gibi çeşitli altyapı ve finans sektörlerinde faaliyet gösteren ve bir dünya devi olan General Electric (GE)’de 88 ülkeyi kapsayan ve 1.5 milyar dolarlık ciroya sahip bir bölgeden sorumlu GE Sağlık İç Denetim Direktörü olarak göreve başladı. Daha sonra Londra’da şirketin ‘Ombuds’luğu yani teftiş ve iç soruşturmalarda son söz sorumluğunu üstlendi. GE’den aldığı teklifle yurda dönen Ali Sekban geçtiğimiz günlerde TEC’e transfer oldu.