Uber hangi köklü dönüşümü temsil ediyor?
Geçtiğimiz günlerde herkes Uber’i konuşuyordu ülkemizde. Sebep malum, taksiciler Uber’in işlerini ellerinden alacağından yakınıyordu. Sonunda birçok devlet yöneticisi taksicilerin gönlüne su serpti. Korkmayın artık Uber yok dendi. “Ancak kendinizi yenilemezseniz bu dönüşümün önünde duramazsınız” diye de ekledi Cumhurbaşkanımız. Bu son derece yerinde bir uyarıydı. Zira değişmeyen tek şey değişimdir.
Uber yeni nesil bir iş modelini temsil eden küresel bir şirket. Aslında Uber kimseye bir ürün veya servis satmıyor. Oluşturduğu platform ile ulaşım servisi vermek isteyenlerle, ulaşım servisi almak isteyenleri buluşturuyor. Uber İnternet 1.0’ın hayatımıza soktuğu en büyük aracılardan biri.
Öte yandan Uber çok daha derinden gelen bir başka toplumsal dönüşümü başarı ile dünyanın gözü önünde hayata geçiriyor. Ehliyeti olan her kişi kendi belirlediği zaman aralıklarında Uber üzerinden servis verebilir ve gelir elde edebilir.
İletişim teknolojileri artık her bireyi her anda ve yerde iletişim ağının bir parçası haline getirdi. Efektif ve verimli çalışma koşulları ofisin dışına çıktı ve çıkıyor.
Çalışma şeklini ve zamanını tamamıyla çalışanın belirleyebildiği daha bağımsız bir serbest çalışma şekli giderek artarak hayatımıza girmeye başlıyor. Batı ülkelerinde bu dönüşüm daha hızlı gerçekleşmeye başladı.
Maaşlı bir kurumda çalışma 19. yüzyılda gündeme geldi. Seri üretimle birlikte fabrikalar kurulmaya başlamıştı ve bu fabrikaların sürekli ve düzenli olarak çalışacak işçilere ihtiyacı vardı. Sanayi devrimiyle maaşlı çalışma norm haline geldi. Yani 150 yıllık bir geçmişi var maaşlı ve sürekli olarak bir iş yerinde çalışmaya başlamış olmamızın. Maaşlı çalışanlara sigorta ve emeklilik gibi imkanların sunulması bu çalışma şeklini popüler hale getirdi.
Ancak bugün, iletişim teknolojilerinin varlığı gösteriyor ki aslında çok da büyük fark yok maaşlı çalışmak ve serbest çalışmak arasında – özellikle kazanç açısından. Özellikle yeni nesil için esneklik çok önemli.
Yeni nesil iş gücü iletişim teknolojilerinin sağladığı imkanlarla bu esnekliği katlanarak benimsemeye başladı bile. Üstüne üslük önümüzdeki dönemde büyük kurumsal yapılara azalan güven, serbest çalışmayı daha çekici kılabilir.
Özellikle Uber gibi platformların giderek artan opsiyonlar oluşturmaya devam etmesi bekleniyor. Kendilerinden bilgisiz bir müdürle çalışmak ya da birkaç gün izin almak için kovulmayı göze almak gibi risklerden uzak, kendi programını belirlemek isteyen bir nesil var bugün. Serbest çalışma aslında çok daha üretken olmayı dikte edecek bir çalışma şekli. Ayrıca bu çalışma şekli sadece vasıfsız işler için değil, üst düzey işler için de geçerli olan bir opsiyon haline dönüşüyor.
Bazı istatistiklerden aldığımız veriler bugün AB ve ABD’de yaklaşık 160 milyon kişinin serbest çalıştığını ifade ediyor. Bu çalışan toplam nüfusun yaklaşık yüzde 30’una karşılık geliyor.
Aslında son 150 yıldaki gelişmeler yerleşik bir çalışma hayatını uygulamaya koymuştu. Ama bugün adım attığımız Dijital Ekonomi, yerleşik çalışma düzeninden ziyade daha avcı bir düzene işaret ediyor. Çünkü bugün eğitim son derece demokratik bir hal aldı. Youtube sizi her konuda uzman yapabilir. En iyi üniversitelerin en popüler dersleri, dünyanın neresinde olursanız olun, siz istediğiniz anda sizin!
Dijital Ekonomi fabrikaları karanlıklaştırırken, insanların kendilerine daha çok değer vermelerinin, arzu ettikleri hayat koşullarını oluşturmak için daha seçici olmalarının yolunu açıyor.
Sözün özü, dijital ekonomiyle birlikte gelen bu avantajlardan yararlanabilmek için sürekli olarak kendini yenileyebilen bireylere dönüşmek önemli.
