Karaciğerim sağlam mı?

 Bu güzel cumartesi sabahında keyfinizi kaçırmak istemem ama size tatsız bir haberim var: Karaciğer hastalıkları, özellikle de “yağlı karaciğer” ve bunun yol açtığı “yağlanmaya bağlı iltihaplanma” yani “steato hepatitis” problemi en sonunda bizde de sık görülen sağlık sorunları listesine girdi.
İşin kötüsü çoğumuz onun varlığının ve öneminin yeteri kadar farkında da değiliz. Özellikle karaciğer yağlanması probleminin varlığını nasıl anlayıp onunla nasıl mücadele edeceğimizden habersiziz.
Bir kere şu nokta çok mühim: Karaciğer yağlanması ya da iltihaplanmasının en önemli nedenleri alkol kullanımı ve hepatit virüsleridir ama şimdilerde en az bunlar kadar mühim bir başka tehlike daha bu ikiliye eklenmiştir: İnsülin direnci!
İnsülin direnci olanların yarıdan fazlasının –hatta tamamına yakınının- karaciğerleri az veya çok yağlı. Bir bölümünün ise hem yağlı, hem iltihaplı.
Ne var ki rutin ve klasikleşmiş sağlık tarama testlerinde –yani ticari check-up programlarında- karaciğerde bir problemin var olup olmadığını anlamak için öngörülen standart yaklaşım sadece kanda SGOT, SGPT ve GGT enzimlerinin seviyelerine bakmaktan ibarettir ve bu son derece yanlış bir tutumdur.
Müthiş eksik ve çok hatalı bir yaklaşımdır.
“Karaciğerim sağlam!” diyebilmeniz için sadece bu enzimlerin normal olmasına güvenemezsiniz, başka verilere de ihtiyaç duyarsınız.
Nedenine gelince. Buyurun...

Enzimlere bakmak neden yetmez!

Karaciğerin ciddi ölçüde yağlanmasına, hatta tıka basa yağ ile dolmasına rağmen SGOT, SGPT ve GGT enzimleri normal seviyelerde kalabiliyor. Çünkü bu enzimlerin yükselebilmesi için karaciğerdeki harabiyetin ilerlemesi ve karaciğerinizin neredeyse yüzde 50’sinden fazlasının fonksiyon göremez hale gelmesi gerekiyor.
Bu nedenle konu karaciğer kontrolü veya karaciğer yağlanması incelemesi olduğunda sadece karaciğer enzimlerine (SGOT, SGPT ve GGT) bakmak yetmiyor. Karaciğeri ultrasonografik olarak da dikkatle incelemek gerekiyor. Karaciğerinde ikinci, hatta üçüncü dereceden yağlanma olan pek çok kişide bu enzimlerin normal bulunabileceği biliniyor.

GGT yüksekliği neden önemli?

Önemli bir yanlışımız daha var, o da şu: Biz doktorlar bu yanlışı sıklıkla yapıyoruz ve lütfen sizin de aklınızda olsun: GGT karaciğerin fonksiyonel durumunu göstermekten daha da öte anlamları olan bir enzim.
Artmış GGT düzeyleri çok önemli bir detoks sisteminin orkestra şefi olan glutation miktarının azaldığını –veya karaciğerde glutationa ihtiyacın arttığını- ve karaciğerin size “imdat” çağrıları yolladığını da anlatır.
Prensip olarak GGT’nizin –“sağlam bir detoks sistemim var” diyebilmeniz için- 40’ın altında olmasına dikkat edin. 30’lu rakamların altını hedefleyin.
Özeti şudur: “Karaciğerim sağlam” diyebilmeniz için özellikle “yağlı karaciğer” sorununun varlığını ekarte edebilmek için sadece karaciğer enzimlerine bakmanız yetmez, karaciğeri ultrasonografik yöntemle de incelemek gerekir.

En iyi egzersizler hangileri?

Ertuğrul Özkök sık sık “müzik listeleri” yayınlıyor. Ben de bir benzerini “egzersiz”de yapmayı düşündüm. Egzersiz listemde “en iyiler” şunlar:
◊ Yürümek
◊ Araya eklenen hızlı-tempolu “yürüme atakları” (3 dk yeterli)
◊ Araya eklenen kısa koşular (1 dk yeterli)
◊ Bisiklete binmek
◊ Yüzmek

Maksimum kalp hızına dikkat edin

Kalbin de bir “maksimum atabilme sınırı” var. Gerçi bu sınır antrenmanlarla değişebiliyor ama bunun için zaman, niyet ve sürdürülebilir bir kararlılık lazım. Başlangıç için MKH’nı bilmek ve ona ulaşmak yeterli. Peki bu hız nedir? Nasıl hesaplanır? Gayet kolay bir formülü var.
MKH=220-YAŞINIZ!
Örneğin 60 yaşında bir “delikanlı” iseniz MKH’nızın 160 civarında olduğunu kabul edebilirsiniz. Tavsiyem şu: Başlangıçta MKH’nızın yüzde 60’ını geçmeyin. Zamanla ve yavaş yavaş yüzde 65-70 şeklinde ilerleyin.
Kondisyonunuzun artması ile bu rakamı MKH’nın yüzde 80’ine yaklaştırabilirsiniz ama son derece dikkatli olmanız ve önce çok sıkı bir doktor denetiminden geçmeniz şartıyla.