Nükleer havuz kuruluyor

NÜKLEER enerji santralları için nükleer enerji sigorta havuzu kuruluyor. Sigorta havuzunu Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) kuracak ve yönetecek. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın, “2030’a kadar üç nükleer santralımızı devreye alacağız” açıklaması üzerine, santralların vereceği zararlara karşı sigorta yapılması için de çalışmalara başlandı.

Mevcut durumda biri inşaat, diğeri ise proje aşamasında olmak üzere iki adet nükleer enerji santralı projemiz bulunuyor. Üçüncü santral için de fizibilite çalışmaları devam ediyor. Faaliyete geçecek ilk nükleer santral ise Mersin’de kurulacak olan Akkuyu Nükleer Enerji Santralı. Önümüzdeki günlerde temeli atılacak ve 22 milyar dolara mal olacağı tahmin edilen Akkuyu Santralı’nda ilk reaktörün 2021’de devreye girmesi, 2022 yılında da tam kapasite ile üretime geçmesi planlanıyor. İkinci nükleer enerji santralı ise Sinop’ta kurulacak ve tahmini, 2023’te ilk reaktör devreye alınacak.

HAVUZ NASIL İŞLEYECEK?

Türkiye’de kurulacak santralların sigortalanması için çalışmalara başlandı. Bu kapsamda nükleer sigorta havuzu kurulacak. Buna, ‘nükleer risk havuzu’ da deniyor. Türkiye’nin de imzaladığı, nükleer enerji alanındaki sorumlulukları kapsayan Paris Sözleşmesi gereği, sigorta havuzu kurulması zorunlu. Halen dünyada, 31 ülkede, 442 nükleer santral için 27 tane sigorta havuzu bulunuyor. Türkiye’nin kuracağı havuz ise dünyanın 28. sigorta havuzu olacak.

Peki, sigorta havuzunun işlevi ne olacak? Dünyadaki uygulamalarında nükleer havuzlar 3 temel teminat veriyor. Biri, nükleer santralde oluşacak bir risk sonucu üçüncü şahıslara gelebilecek maddi ve bedeni zararları karşılaması ki, buna sorumluluk sigortası deniyor. Yani, bir patlama sonucu civardaki konutlar ya da işyerleri zarar görürse sigortadan karşılanacak. Aynı şekilde bu patlama sonucu birileri yaralanır ya da ölürse sağlık giderleri ile vefat tazminatı da sigortadan ödenecek. İkinci sigorta ise, nükleer santralın, çekirdeğinin nakliyesi sırasında gelebilecek zararlara karşı yapılan, nakliye sigortası. Üçüncüsü ise, santralın kendi binalarında meydana gelen zararlara karşı sigorta yapılması ki, bu teminatı, dünyada bazı sigorta havuzları veriyor. Türkiye’de kurulacak risk havuzu da benzer sigorta teminatlarını verecek. Tüm bu riskler karşısında da verilecek sigorta teminatı ise bir santral için 700 milyon Euro, yani 3,5 trilyon TL.

DEVLET DE DESTEK OLACAK

Sigorta havuzunu ise, 2000 yılından bu yana zorunlu deprem sigortasını yürüten DASK kuracak ve santralleri de DASK sigortalayacak. Bu aşamada sigorta şirketleri ise eğer isterlerse havuza reasürans desteği verebilecek. Konu nükleer olunca, olası bir riskte ödenecek hasar da çok büyük olunca, dünyadaki tüm nükleer sigorta havuzları, reasürans kapasitesi konusunda birbiri ile paslaşıyor. Eğer yeterli teminat bulunmazsa da üzerini devlet karşılıyor.

Merak edenler için şunu da belirteyim, santrale ilk çekirdek yerleştiğinde sigorta teminatı da başlıyor. Ancak uluslararası sözleşme gereği, bir yıl öncesinden, santral sigorta kapsamına alınıyor.

SİGORTA TEMİNATI 700 MİLYON EURO

Kurulacak olan nükleer sigorta havuzu, santral başına, 700 milyon Euro teminat verecek. Santralde meydana gelecek risk sonucu, gerek üçüncü şahısların maddi kayıpları sigortadan karşılanacağı gibi ölenlerin yakınlarına vefat tazminatı verilecek, yararlananların ise sağlık giderleri yine sigortadan ödenecek. Sigortanın sorumluluk süresi ise 10 ila 30 yıl olacak. Yani, santralda meydana gelecek bir kazada 30 yıla kadar bu olaydan kaynaklı sağlık sorunları ya da ölümler sigortanın kapsamında olacak. Dünyadaki uygulamalarında ise sigorta havuzunun sorumluluğu 10 yıla kadar; 10 yıldan sonrası ise devletin sorumluluğunda. Peki, meydana gelecek hem maddi hem bedeni zarar 700 milyon Euro’nun üzerinde olursa ne olacak? Üzerini de yine devlet karşılayacak.

FUKUŞİMA’DA NE OLDU?

Nükleer santral denince en çok tartışılan konu, Japonya’da 2011 yılında meydana gelen Fukuşima kazası. Japonya’da önce 9 büyüklüğünde deprem, ardından tsunami yaşandı ve fukuşima nükleer santralında kaza meydana geldi. Felaketlerde 130 bini santralın çevresinde olmak üzere toplam 380 bin kişi evlerinden uzaklaştırıldı. Felaketlerde 16 bin kişi yaşamını yitirdi. Sadece santral kazasının maliyeti 126 milyar doları buldu. Santralın sigortası vardı ancak sigorta havuzu kazanın santral kaynaklı olmadığını, doğal afetlerin kazaya neden olduğunu belirterek, sigorta hasarını ödemeyi reddetti. Japon hükümeti ise bunu kabul etti ve zararın tamamının devlet tarafından karşılanacağını açıkladı.