Nilgün Tekfidan Gümüş

İsrail’in planı ne

20 Ekim 2023
HAMAS’ın İsrailli sivillere kanlı saldırıları sonrasında İsrail’in Filistinli örgüte yönelik intikam harekâtında dünyanın gözleri önünde bir Filistinli kıyımı yaşanıyor.

İsrailli yetkililer Gazze’ye yönelik ‘Demir Kılıç’ Operasyonu’nun daha başlangıç olduğunu söylerken İsrail’in Gazze’de ne yapmaya çalıştığı, daha ne kadar ileri gidebileceği, nihai hedefin ne olduğu tartışma yaratıyor.

İNTİKAM BASKISI

İSRAİL’in öncelikli hedeflerinden biri 7 Ekim baskınıyla Hamas’ın rehin aldığı yaklaşık 200 İsrailli ve yabancının kurtarılması. Hamas, elindeki rehineleri ancak İsrail’de tutuklu Filistinlilerle takas edebileceği mesajını veriyor. Netanyahu yönetimi ana hedefin ise ‘Hamas’ın yok edilmesi olduğu’nu söylüyor. 300 bin yedek asker göreve çağrılırken, İsrail basınında kara harekâtının niye başlamadığına dair analizler çıkıyor. Çünkü Hamas’ın işlediği suçlar karşısında intikam alınmasını isteyen güçlü de bir kesim var İsrail’de.

ABD’DEN GÜÇLÜ DESTEK

İSRAİL kamuoyu ABD Başkanı Joe Biden’ın önceki gün savaşın ortasında gidip İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu kucaklamasını Washington’ın her türlü desteğe hazır olduğu şeklinde okuyor. Nitekim ABD Yönetimi’nin de 10 milyar dolarlık devasa bir paketle İsrail’e destek vermeye hazırlanması, iki uçak gemisinden sonra 6’ncı Filo’nun komuta gemisi Mount Whitney’i de bölgeye yollaması İsrail’e açık çek olarak algılanıyor.

UZUN SÜRELİ SAVAŞ

KARA harekâtının niye başlamadığına gelince. İsrail Yediot Aharanot internet sayfasında yer alan bir analizde İsrailli askeri bir yetkili hazırlık için zamana ihtiyaç olduğunu söylüyor, “Sonuç almak için sabırlı olmak gerekir” diyor ve “İsrail kamuoyu uzun süreli bir çabaya hazırlıklı olmalıdır. Operasyonel açıdan uygun olduğunda Gazze Şeridi’ne gireceğiz” diyerek aylar, belki de yıllar alacak bir harekâta hazırlandıklarının mesajını veriyor.

HİZBULLAH NE YAPAR

Yazının Devamını Oku

Ortadoğu için tek çözüm bu

13 Ekim 2023
Hamas’ın baskını ve İsrail’in karşı saldırısıyla yıllardır geri plana atılmış olan Filistin meselesi uzun aradan sonra tekrar dünya gündeminde birinci sıraya yükseldi.

Her şeyden önce Hamas’ın kanlı baskını da, Hamas’tan intikam almak için İsrail’in Gazze’ye yönelik topyekûn saldırıları da Ortadoğu’da barışa hizmet edecek türden değildir.

Hamas’ın sivil İsraillilere yönelik saldırıları asla izah edilemez. İsrail’in ‘Hamas’ı yok edeceğim’ diyerek yüzbinlerce Filistinliyi açlığa, susuzluğa ve bombalara mahkûm etmesinin de izahı olamaz.

NETANYAHU’NUN SAVAŞI

İSRAİL, geçen cumartesi kuruluşundan bu yana en ölümcül saldırıya uğradı. Kamuoyu çok öfkeli. Tepkilerin hedefinde ise ülkeyi ‘yargı reformu’ gibi suni bir gündemle meşgul eden Başbakan Binyamin Netanyahu, saldırıları öngöremeyen istihbarat ve güvenlik kurumları var.

Hamas’ın saldırısı sonrasında muhalefet liderleriyle ‘savaş kabinesi’ kuran Netanyahu, sınıra yığdığı 300 bin askerle Gazze’ye girmeye hazırlanıyor. Netanyahu, şimdi hem Hamas’a ağır bir darbe vurmayı hem de yolsuzluk iddiaları nedeniyle sallantıda olan koltuğunu korumayı deneyecektir. Ancak İsrail cephesinde de artan can kayıpları eninde sonunda Netanyahu’yu hesap vermeye zorlayacaktır.

GAZZE’YE TOPLU CEZA

İSLAMİ Hamas örgütü bilindiği gibi Filistin’in Gazze Şeridi’ni 2006’dan bu yana kontrol ediyor. Gazze Şeridi Mısır’a komşu Akdeniz kıyısında 40 km uzunluğunda, 6-12 km genişliğinde bir kara parçası. İsrail ile çevrelenmiş durumda, tek çıkışı Mısır.

Hamas, İsrail’in varlığını kabul etmiyor. İsrail de Hamas’ı yok saymak istiyor. Yıllardır Gazze’de yaşayan 2 milyondan fazla Filistinliyi kara ve deniz ablukalarıyla, zaman zaman düzenlediği saldırılarla yıldırmaya çalışması da bundan.

Yazının Devamını Oku

Haftaya 3 dipnot

6 Ekim 2023
Bu kriz Putin’e yarar

ABD şu günlerde ciddi bir siyasi krizden geçiyor.

Ukrayna’ya askeri yardımın kesilmesini isteyen çoğu eski Başkan Donald Trump’a yakın vekiller, Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy’yi oylamayla görevden aldı.

Kısa vadede bir çözüm bulunamazsa, Rusya işgaline karşı mücadelesini sürdürmeye çalışan Ukrayna’ya yönelik askeri yardımlar sıkıntıya girebilir.

Nitekim önceki gün ABD Başkanı Joe Biden da durumun kendisini kaygılandırdığını söylerken, Kongre onayı olmadan başka şekilde fonlar bulunabileceğini belirtti, ancak ayrıntı vermedi.

AVRUPA’DA ALARM

ABD bilindiği gibi Ukrayna’nın direnişinin en büyük sponsoru. Şimdiye kadar 43 milyar dolarlık askeri yardım sağlayan Washington, toplamda insani yardımı da kapsayan 113 milyar dolarlık yardım paketini de onaylamış durumda. Ancak ABD’li yetkililer, Kongre’den yeni onay gelmezse mevcut fonlarla Ukrayna’nın sadece birkaç ay desteklenebileceğini söylüyor.

ABD’deki bu kriz Avrupa’yı da endişelendirmiyor değil. AB’li liderler, Washington’daki krizin bir an önce sona ermesini umuyor. Çünkü, Avrupa tek başına Ukrayna savaşının ekonomik yükünü karşılayabilecek durumda değil. Dolayısıyla ABD’de aşırı sağcı siyasiler ile ılımlılar arasında yaşanan kutuplaşma, Ukrayna’nın Rusya’ya karşı taarruzunu tehlikeye atarken 2024’te seçimlere hazırlanan Rusya lideri Vladimir Putin’e yarayabilir.

BÖYLE ARABULUCU OLUR MU

Yazının Devamını Oku

F-16’lara onay çıkar mı

29 Eylül 2023
ABD’de 2024 seçimleri öncesinde yargı, yolsuzlukla suçlanan siyasi isimler ve çevrelerine adeta savaş açmış durumda.

Yeniden aday adayı olan eski ABD Başkanı Donald Trump hakkında dört ayrı iddianame hazırlanmış durumda. ABD Başkanı Joe Biden’ın oğlu Hunter Biden da uyuşturucu kullandığı halde yalan söyleyerek silah aldığı gerekçesiyle yargının hedefinde.

Son olarak bu kervana ABD Kongresi’nin en Türkiye aleyhtarı isimlerinden Senatör Bob Menendez (69) eklendi.

Yunan-Rum lobisine yakın, sözde Ermeni soykırımı tasarılarında ve Türkiye’ye yönelik yaptırımda başı çeken, F-16 satışına ise ateşli bir şekilde karşı çıkan Menendez, Mısır lehine ve Mısır ile bağlantılı üç kişi hakkında para karşılığı nüfuz kullanmakla suçlandı.

ZARFTAKİ DNA İZİ

NEW YORK Güney Bölgesi Savcısı Damian Williams’ın geçen hafta Menendez aleyhine açıkladığı 39 sayfalık iddianame ABD siyasetine bomba gibi düştü. Williams, Demokrat Partili ABD Başkanı Joe Biden’ın 2021 yılında bu göreve aday gösterdiği, Senato’nun da onayladığı bir isim.

Williams’ın iddianamesinde Biden ile aynı partiden olan Menendez ve üç yıldır evli olduğu Nadine Arslanian hakkında ciddi suçlamalar bulunuyor.

Haziran 2022’de evlerine yapılan baskında zarflara konup giysi, dolap ve kasalara gizlenmiş 480 bin dolar üzerinde nakit ve külçe altın bulunduğu öne sürülüyor.

Senatör, hafta içinde yaptığı açıklamada paraların kendi birikimi olduğunu savunsa da iddianamede zarfların üzerinde rüşvet vermekle suçlanan kişilerden birinin ya da şoförünün DNA’sı olduğu belirtiliyor.

Yazının Devamını Oku

Bazı kritik hamleler

22 Eylül 2023
ORTADOĞU ve Yakın Doğu bölgesinde kritik hamlelerin yaşandığı bir dönemden geçiyoruz.

Hasımlar barışma, ilişkileri normalleştirme yoluna girerken ticaret yollarıyla jeopolitiği şekillendirmeye yönelik adımların atıldığını görüyoruz.

İSRAİL-SUUDİ BARIŞI

İSRAİL, son yıllarda Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn gibi Arap ülkeleriyle ilişkileri normalleştirme adımları atarken Suudi Arabistan ile de gizli müzakerelerin sürdüğüne dair haberler geliyordu.

Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman da ABD’de Fox News’a verdiği röportajda İsrail ile normalleşmeye her gün daha fazla yaklaştıklarını söyledi. Prens, İsrail ile anlaşmanın Filistin devletinin kurulması konusunda büyük ilerlemeler içermesi gerektiğinin de altını çizdi.

AMERİKA ARABULUCU

2020’de İbrahim Anlaşmaları sayesinde İsrail’i BAE ve Bahreyn ile barıştıran ABD, bu kez Ortadoğu’nun kritik aktörlerinden Suudi Arabistan ile İsrail ilişkilerinin normalleşmesini istiyor.

Washington bunu yaparken bölgede artan Çin, Rus ve İran nüfuzuna karşı bir denge arıyor. Bilindiği gibi Çin, geçtiğimiz aylarda İran ile Suudi Arabistan arasındaki küskünlüğü sona erdirmeyi başararak bölgede önemli bir siyasi gücü olduğunu göstermişti.

KORİDOR SİYASETİ

Yazının Devamını Oku

Yapay zekâ devrimine hazır mıyız

15 Eylül 2023
Yapay zekâ yeniliklerini gördükçe kendimi internetin ilk çıktığı günlerdeki gibi hissediyorum.

Hatta o dönemde internet ‘bilgi otoyolu gibi olacak, isteyen istediği bilgiye ulaşacak’ diye tarif edilirdi. İnternet 20’nci yüzyılın en büyük devrimlerinden biri oldu.

21’İNCİ YÜZYIL DEVRİMİ

Aslında bilgisayar teknolojisinin gelişmesi ve internetle birlikte yapay zekâ da arka planda gelişmeye devam etti.

Son yıllarda teknolojinin katlanarak gelişmesi, geçen yıl da OpenAI şirketinin ChatGPT yapay zekâ sohbet robotunu kullanıma açması ve Google’ın Bard ile yarışa katılmasıyla durum daha farklı bir hal almaya başladı.

Ve şimdi yapay zekâ ve robotlar, 21’inci yüzyılın en büyük devrimlerinden biri olmaya aday.

Yapay zekâ eğitimden, sağlığa, eğlence sektöründen silah sanayine, tarımdan üretime kadar hemen hemen her sektörde giderek yaygınlaşıyor. Bir yandan insan hayatını kolaylaştırabileceği söylenirken, öte yandan varoluşsal bir tehdide dönüşebileceğine dair kıyamet senaryolarına kadar varıyor tartışmalar.

CHATGPT ACİL SERVİSTE

Önceki

Yazının Devamını Oku

Üç kritik ziyaret

8 Eylül 2023
Dış politika açısından geride bıraktığımız haftada etkileri önümüzdeki dönemde de devam edecek üç kritik ziyarete tanık olduk.

1) PUTİN İKNA OLMADI AMA

Haftanın ilk önemli teması Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Soçi’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşme oldu. Ziyaret dünya basını tarafından da yakından takip edildi. Çünkü Putin’in tahıl anlaşmasına geri dönmeyi kabul edip etmeyeceği büyük ilgi uyandırıyordu.

Malûm, Rusya 17 Temmuz’da, geçen yıl 22 Temmuz 2022’de yapılan tahıl koridoru anlaşmasının şartlarına uyulmadığı gerekçesiyle geri çekilmişti. Moskova, gıda ürünlerinin ihracatını engelleyen nakliye, sigorta ve ödemeler konusunda Ukrayna savaşı nedeniyle uygulanan yaptırımların kalkmasını istiyor. Rusya, uluslararası para transfer sistemi SWIFT’ten de çıkarılmıştı.

*

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in ağustos ayında Rusya’nın Tarım Bankası’nın SWIFT’e dolaylı olarak dönmesiyle ilgili önerisi anlaşılan Rusya lideri Putin’de karşılık bulmadı.

Putin, Erdoğan ile basın toplantısında tahıl koridorunu canlandırmaya hazır olduklarını ancak şartlarının yerine getirilmesi gerektiğini yineledi. Erdoğan ise bir çözüme ulaşılması konusunda daha iyimserdi.

*

Tahıl konusunda bir diğer başlık ise Rusya’nın Türkiye üzerinden Afrika’ya 1 milyon ton ucuza tahıl sevkiyle ilgili önerisi oldu. Ankara, bu teklife ılımlı yaklaşırken Ukrayna ile yürütülen

Yazının Devamını Oku

Haftaya iz bırakanlar

18 Ağustos 2023
Yaz tatilleriyle birlikte uluslararası politika hız kesse de oyun kurma ve oyun bozmaya yönelik hamlelerin olduğu bir haftayı geride bırakıyoruz.

İşte dikkat çeken bazı gelişmeler.

İRAN-ABD ESİR TAKASI

Haftanın sürprizlerinden biri ABD’nin İran ile 5 esirin takası için anlaşması oldu. ABD medyası, anlaşma karşılığında İran’ın Güney Kore’de yaptırımlar nedeniyle dondurulmuş 6 milyar dolarına insani kullanım şartıyla erişim imkanının tanınacağını bildirdi. ABD basınındaki başka bir iddiaya göre ise esir takasını, İran ile nükleer programının kontrol altına alınması için yeni bir anlaşma izleyebilir.

2024 başkanlık seçimlerine hazırlanan Biden yönetimi, belli ki, seçim döneminde yeni krizler istemediğinden İran ile uzlaşma arayışında.

İRAN-SUUD YAKINLAŞMASI

ABD’nin yanı sıra bölgede oyun kurmaya çalışan bir diğer ülke Çin. İran ve Suudi yetkililer mart ayında Pekin’de bir araya gelerek 2016’dan beri süren siyasi krizi aşma kararı almıştı. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Farhan’ın mayıs ayındaki Tahran ziyaretine karşılık dün İran Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan Riyad’a gitti. Uluslararası yaptırımlar nedeniyle izolasyona uğrayan İran şimdi Çin’in de teşvikiyle Riyad ile yeni bir denge arayışına giriyor.

RİYAD İSRAİL’İ TANIR MI

Çin

Yazının Devamını Oku