CHP seçim, MHP referandum ister

Görüşmelerin iyice gerginleştiği ortamda erken seçim konusu da gündeme geldi. Erken seçimi ilk telaffuz eden MHP Lideri Devlet Bahçeli oldu. Bahçeli, Anayasa paketi geçmezse Meclis’in yenilenmesi gerekeceğini söyledi. AK Parti sözcüleri de benzeri açıklamalar yaptı. Bahçeli’nin, erken seçimle ilgili sözleri, CHP tarafından milletvekillerine yöneltilmiş bir ‘şantaj’ olarak değerlendirildi. CHP adına Meclis kürsüsüne çıkan Deniz Baykal, bu öneri için “Bir tehditse yakışıksızdır, bir tespitse zamansızdır” eleştirisini yaptı. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel ise, Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’nun talimatıyla konuştuğunu belirterek, “Hodri meydan! Getirin erken seçim teklifini, biz kabul demeye hazırız” diyerek, partisinin tutumunu yansıttı. Erken seçim tartışmaları Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a da soruldu. Cumhurbaşkanı, “Meclis çalışamaz hale gelirse erken seçim düşünülür” yanıtını verdi.

OLASILIK ZAYIF

Anayasa değişikliği oylama sonuçlarına bakarak, erken seçim olasılığının çok zayıf olduğunu söyleyebiliriz. Anayasa paketinin maddelerine verilen destek AK Parti ve MHP’nin oylarıyla 340-343 destek bandına oturmuş görünüyor. Muhalefetin ‘hayır’ oyları da l35-139 bandında seyrediyor.

Bu tablo ikinci tur ve paketin bütünü için yapılacak son oylamada da böyle seyrederse, referandum kesinleşir ve erken seçim söz konusu olmaz.

Erken seçim ancak paketin bazı önemli maddelerinin ikinci turda veya tümü için yapılacak son oylamada 330’un altında kalmasıyla mümkündür.

Oylama seyrine bakarsak, paketin 330’un üzerinde oy alıp referanduma gidilmesi ‘normal’, 330’un altında kalıp Meclis’e takılması ise ‘sürpriz’ bir sonuç olur. Böyle bir sonuç çıkması halinde MHP kongre, AK Parti erken seçim kararı alır.

Partiler açısından referandum mu, erken seçim mi, sorusuna bakılacak olursa şunlar söylenebilir:

AK PARTİ

AK Parti’nin tercihi ve beklentisi Anayasa değişiklik paketinin Meclis’ten geçmesi ve referanduma gidilmesidir.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başkanlık sistemini öteden beri savunuyor. Cumhurbaşkanı olarak halk tarafından seçildikten sonra başkanlık sistemine geçilmesini daha fazla gündemde tuttu.

Meclis’te 330 sandalyesi olmadığı için destek bekleyişini sürdürdü. MHP Lideri Devlet Bahçeli bu desteği verince AK Parti, konuyu bu partiyle uzlaşma içinde Meclis’e getirdi.

AK Parti, MHP’nin sunduğu bu şansı sonuna kadar değerlendirecektir. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AK Parti kurmayları referanduma ulaşmaları halinde, yüzde 50’yi aşacaklarından emin görünüyor.

Bu nedenle birinci tercihleri referandum. Eğer Anayasa paketi Meclis’e takılırsa, AK Parti, daha önce yaptığı gibi erken seçime gidecek ve eksik milletvekili sayısını seçimle kazanmaya çalışacaktır.

CHP

CHP’nin tercihi ise referandum değil erken seçimdir. Parlamenter sistemi savunan CHP, başkanlık sistemini oylamak üzere referanduma gitmektense, erken seçime giderek Meclis’teki gücünü artırmayı yeğleyecektir.

CHP, terör olaylarının artması, Suriye’deki savaş, iktidarın FETÖ yanılgısı, ekonomik göstergelerdeki bozulmalar gibi faktörler nedeniyle oyunun arttığı kanaatinde olduğu için erken seçim tercihini açıklamıştır.

MHP

MHP’nin tercihi ise erken seçim değil, referanduma gitmektir.  1 Kasım seçimlerinden sonra MHP’deki muhalefet hareketinin güçlenmesi Genel Başkan Bahçeli ve genel merkez yönetimini ciddi biçimde sıkıştırmış ve sarsmıştı. Parti içi muhalefet hareketi halen devam ediyor. Bahçeli’nin başkanlık konusunda tutum değiştirmesi ve AK Parti’yi teklif sunmaya davet etmesinde, parti içindeki bu gelişmelerin önemli rolü olduğu hâkim bir kanaat. Anayasa değişiklik paketinde seçimin 2019’da yapılacağının hüküm altına alınması da MHP’nin erken seçim istemediğini gösteriyor.

Parti içi karışık bir durumdayken erken seçim MHP açısından risktir. Bu nedenle referanduma gidip erken seçim baskısından kurtulmak, 2019’daki seçime kadar da ilçe ve il kongrelerini yaparak delegeleri yenilemek MHP’nin tercih edeceği yoldur.

HDP

HDP’nin ise özel bir durumu var. Eşbaşkanları dahil birçok milletvekili cezaevinde. Meclis’te kalan milletvekilleri Anayasa değişikliği oylamasına katılmıyor. PKK’nin terör eylemleri sürüyor. Parti PKK ile arasına mesafe koymuş değil. Bu siyasal ortamda HDP’nin baraj sorunuyla karşılaşması olasılığı vardır. Erken seçim kararı alınması halinde parti olarak seçime girip risk almayı da deneyebilir, Meclis’te temsil olanağını garanti altına almak için bağımsız adaylarla seçime girmeyi de tercih edebilir. HDP’nin mücadele zemini, hedefi ve yöntemi diğer partilerden farklıdır.

Meclis’teki ilk tur oylama sonuçlarına bakıldığında ibre referandumu göstermektedir, ikinci tur ve nihai oylamada bir sürpriz olmazsa, erken seçim uzak ihtimaldir.