Sahnemizin değerlerini tanıyalım

Edebiyatçıların, sinema alanındaki yönetmen ve oyuncuların biyografisine ulaşmak kolaydır. Peki, tiyatroya emek verenleri ne kadar tanıyor ve biliyorsunuz? Seyrettiğiniz oyuncuları, yönetmenleri ne kadar anımsıyorsunuz?

Aşod Madatyan’ın ‘Sahnemizin Değerleri’ kitabı bu açıdan bir eksikliği gideriyor.

Kapaktaki yazıyı okuyalım:

“Nesim Ovadya İzrail’in sunuşuyla.

Gazeteci yazar ve çevirmen Burhan Arpad’ın ‘Türk sahnesi için yazılmış ilk Batılı eser’ sözleriyle selamladığı ‘Sahnemizin Değerleri’ ömrünü sahneye adamış Aşod Madatyan’ın Osmanlı-Türkiye tiyatro tarihinde iz bırakmış yıldız oyunculara dair inceleme yazılarından oluşuyor.”

Kitabın ilk sayfasında usul gereği yayıncının notu var. Aşod Madatyan’ın kitabını okuduğumda Türk tiyatrosuna emek veren sanatçıların çok azını gördüm. Tiyatro eserleri, oyuncuları unutuluyor. Büyük usta Haldun Taner’in ‘Sersem Kocanın Kurnaz Karısı’ oyununun repliğinde söylediği gibi kapanan perdeye yapışıyor sözler. Biyografide Türkiye’nin tiyatro tarihini de öğreniyoruz.

Aşod Madatyan, 1882’de Tahran’da doğdu, 22 Nisan 1965’te İstanbul’da vefat etti. Ressam ve heykeltıraş Erol Sarafyan’ın yaptığı büstünün bulunduğu mezarı Şişli Ermeni Mezarlığı’nın aydınlara ayrılan özel bölümündedir.

Nesim Ovadya İzrail’in Sunuş’unda kitabın bulunuş ve yayınlanış serüveni de dile getiriliyor.

“Kitap ilk çıktığında Refi’ Cevad Ulunay, Nusret Safa Coşkun, Hafî Kadri, Burhan Arpad’ın övücü yazıları yayımlandı. Molière ustası Fasulyeciyan’dan sonraki dönemde, Türk sahnesinde Molière’in en iyi ve tam temsilcisi olarak Behzat Butak’ı gösterirken de
geçmişle yaşadığı gün arasında bağlantıları işaret eder. Bu yönüyle ve aslen bütün tiyatro çalışmalarıyla Madatyan zaten tam da Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri arasında bağları sağlayan önemli halkalardan biridir.

Son olarak, Aşod Madatyan’ın tiyatro denemelerinden oluşan ‘Sahnemizin Değerleri’ kitabının tiyatro tarihimizdeki yeri özeldir. Tiyatro ve kültür tarihimizle ilgili okurun da bu değeri takdir edeceğinden şüphe etmiyorum.”

Behzat Butak’ın Molière’ini seyrettim. Dilimize ‘Meraki’ diye uyarlanan ‘Hastalık Hastası’nda oynuyordu.

Kitaptaki diğer yazılar şöyle sıralanıyor:

* Sanat ve Sanatkâr

* Eski ve Yeni Sahne

Seyrettiklerim:

* Bedia Muvahhit Ştatzer (1897-1994)

* Behzad (Hâki) Butak (1891-1963)

* Cahide Sonku (1915-1981)

* İsmail Galip Arcan (1893-1974)

* Muhsin Ertuğrul (1892-1979)

* Talat Artemel (1901-1957)

* Halide Pişkin (1906-1959)

* Hüseyin Kemal Gürmen (1901-1974)

* Mahmut Moralı (1902-1965)

* Vasfi Rıza Zobu (1902-1992)

Tiyatronun diğer ünlüleri:

* Afife (1902-1941)

* Kamil Rıza (1889-1932)

* Ahmet Fehim (1857-1930)

* Arusyag (Papazyan) (1841-1907)

* Mardiros Mınakyan (1837-1920)

* Naşit Özcan (1889-1943)

* Neyyire Ertuğrul (Neyir) (1902-1943)

* Raşid Rıza (1890-1961)

* Siranuş Nigosya (Merope Kantarcıyan) (1857-1932)

* Ahmet Muhavvit (1893-1927)

* Arşag Haçaduryan ‘Benliyan’ (1865-1923)

* Bedros Atamyan (1849-1891)

* Burhaneddin Tepsi (1882-1947)

* Eliz Binemeciyan (1890-1981)

* Ertuğrul Sadi Tek (1897-1981)

* Harutyun Aleksanyan (1857-1917)

* Hüseyin Şadi Fikret (1881-1941)

* Karekin Rıştuni (1840-1879)

* Kâzım Körmükçü-Hâzım (1898-1944)

* Kevork Holas (1858-1907)

* Kınar Sıvacıyan (1876-1950)

* Mari Nıvart (1853-1885)

* M. Küçük Kemal (1901-1936)

* Mikael Çaprast (1848-1907)

* Nurettin Şefkati (1866-1938)

* Serovpe Bengliyan (1835-1900)

* Tovmas Fasulyacıyan (1843-1901)

* Yeranuhi Karakaşyan (1848-1902)

‘Sahnemizin Değerleri’
Aşod Madatyan
Aras Yayıncılık