Portre yazmak kolay iş değildir

Portre yazılarını severek okurum. Çünkü tanımadığım birinin tanımadığım biri tarafından anlatılması, benim için yeni kişilik keşiflerini mümkün kılar. Şahsen tanımadığım birini taraflı da olsa iyi bir kalemden öğrenmiş olurum. Elbette portreler özneldir; bir kişinin görüşünden yansıyan, kimi zaman alaycı, kimi zaman sert eleştiriler içerir.

Hüseyin Cahit Yalçın’ın ‘Tanıdıklarım’ını okurken, yukarıda sıraladığım bütün duyguları yaşadım. Kitabı yayına Göktürk Ömer Çakır hazırlamış. Hüseyin Cahit Yalçın, siyasi açıdan ve yazdıklarıyla Türk basınının önemli adlarından biridir, bu tarihi yazmak isteyenler onun hayatını mutlaka bilmelidirler.

Şan, şöhret, iktidar peşinde koşmadı

Siyasi dalgalanmaların içinde yer alan Yalçın’ın bu kitabı, portre edebiyatındaki üslubun özelliğini göstermesi açısından da örnek bir toplamdır.

Biyografisinin son cümlesini aldım: “Polemikleri ve muhalif kimliğiyle basın tarihimizde önemli bir yer edinen Hüseyin Cahit, ömrü boyunca epey yekûn tutan pek çok alandaki yazı çalışmaları sayesinde, S. Coşar’dan öğrendiğimize göre, öldüğü zaman karikatürist Necmi Rıza tarafından hatırasına ağlayan bir dolma kalem çizimiyle uğurlanmıştır.”

Maliye Nazırı Cavit Bey’in oğlu olan Şiar Yalçın (25 Ekim 1924-19 Ekim 2010), İzmir suikastı dolayısıyla babasının idam edilmesinden sonra Hüseyin Cahit Yalçın’ın himayesinde büyümüştür. Onun kaleminden Hüseyin Cahit Yalçın:

“Son derece mütevazı bir insandı. Hiçbir iddiası ve büyüklük kompleksi yoktu. Siyasî hayatındaki hatalarını teşrih (açıklamak) ve itiraf etmekten zevk alırdı. Kendisini Garp âleminin tarihî ve muasır şöhretlerini teşkil eden siyasî mütefekkirleri, hürriyet mücahitleri ile mukayeseye teşebbüs ettiğimiz zaman, o olgun başaklar gibi boynunu eğerek onların ‘tırnağına dahi benzemediğini’ samimi olarak itiraf ederdi. Hiçbir zaman mevki, şan, şöhret ve iktidar peşinde koşmadı.”

Ötüken Yayınevi
248 sayfa
21 TL

Yazı ustalığının büyüleyici örnekleri

Prof. Dr. Cemil Koçak’ın yazısı, Yalçın’ın portreleri üzerine okunması gereken dipnotlarıdır:

“Hüseyin Cahit Yalçın, uzun yaşamının çok önemli bir kısmını siyasetin içinde geçirdi. Doğu’da bunun bir şans mı, yoksa bir talihsizlik mi olduğu sorulmaya değer bir sorudur. Ancak yanıtlanması kolay değildir. Gazetecidir ama gazeteciliğin nerede bitip, siyasetin nerede başladığının pek belli ol(a)madığı, aradaki sınırın belli belirsiz kaldığı bir geleneğin iyi bir örneğidir. Gençlik yıllarını bir edebiyatçı olarak tamamladığı söylenebilir. Kendisinin ve döneminin edebiyat yaşamını, ilk kez 1935 yılında yayımlanan, ‘Edebî Hatıralar’ kitabında canlandırmıştır.” (Bu kitap Rauf Mutluay tarafından günümüz Türkçesine uyarlanarak ‘Edebiyat Anıları’ başlığı altında yayımlanmıştır.)

Koçak’ın notları, ‘Tanıdıklarım’ı daha nesnel bir gözle okumamızı sağlamaktadır. Siyaset adamlarını betimlemeleri gerçekten yazı ustalığının büyüleyici örneklerindendir. Zaman zaman ince bir alay, zaman zaman da sert bir gönderme anıları okutuyor.

Başlangıçta umduklarını bulamayınca düşüncesinde, inancında ısrar eden birinin yorumlarını okuduğumda doğruluk ölçütüne bakmayıp edebi lezzetine bakıyorum. Böyle bencil bir eleştirmen hatası...

Bazı adları salık vereceğim:
* Salâh Cimcoz
* Enver Paşa
* Şükrü Kaya
* Karasu Efendi
* Ziya Gökalp
* Ahmet Rıza Bey
* Sait Halim Paşa
* Cemal Paşa
* Küçük Sait Paşa
* Musa Kâzım Efendi
* Ağaoğlu Ahmet
* Ahmet Nesimi
* Babanzade İsmail Hakkı
* Talât Paşa
* İlk Meclisten Bazı Simalar

20’yi aşkın portreyi okumanızı salık veririm. Hem siyasi hem edebi açıdan tat alacaksınız.