Bazı kitaplar bazı günleri bekler

Bu tür kitapların önemi zamanla, yayınlandığı dönemle sınırlı değildir.
Kitaba ilgi duymamın nedeni, 27 Mayıs 1960 ihtilalini, askeri darbelerden daha farklı değerlendirmesi.
Ayrıca o ihtilali üniversite yıllarında yaşadığımdan, benim kuşağımın da düşüncelerini, bu ihtilale yaklaşımlarını biliyorum.
Altan Öymen’in bilgi, belge ve tanıklıklarla yazılmış kitabı, 27 Mayıs 1960 öncesini, o günleri ve sonrasını bütün tartışmalara malzeme sunacak zenginlikte.
Siyasal olayları, ihtilalleri, bir zaman geçtikten sonra yazmak daha soğukkanlı bir değerlendirmeyi mümkün kılıyor.
Öymen ihtilalin olduğu sırada yedek subay, imzasız yazılar da yazdığı için zaman zaman başına belalar geliyor.
Önsöz’de şöyle söylüyor: “Bu kitap 1955 yılındaki 6-7 Eylül Olaylarından, 1960 yılının 27 Mayısına kadarki beş yılı anlatıyor. O beş yıl içindeki kendi hayatımı ve gördüğüm, işittiğim, izlediğim olayları yazdım.
Şimdiye kadarki üç ‘anılı kitap’ta (Bir Dönem, Bir Çocuk - Değişim Yılları - Öfkeli Yıllar) 1930’ları, 40’ları ve 50’lilerin ilk yarısını yazmıştım.
Bu kitapla 1930-1960 arasındaki, yaklaşık 30 yılın hikâyesini tamamlamış oluyorum.”

* * *

27 MAYIS 1960 sabahı neler oldu, kime nasıl muamele edildi, o günü yaşayanların anılarından, kitaplarından seçmeleri de bu kitapta bulabilirsiniz.
Hiç kuşkusuz bu kitabın renkli sayfaları, siyasete ara verildiği zamanda yazılmış olanlar bana göre.
Bir evliliğin öyküsü, gazeteciliğin kayınpeder tarafından meslek sayılmaması, anıların böyle kitaplara bile lezzet kattığını gösteriyor.
Sonradan eşi olacak Aysel Öymen’e babası Tarık Asal, Altan Öymen’le birlikte gördüğü kızına, erkek arkadaşının mesleğini soruyor, kızı gazeteci dedikçe mesleği ne sorusunu tekrarlıyor...
İlk Ortadoğu Açılımı: Bağdat Paktı ile gerçekleşti. Bugün Ortadoğu politikaları konusunda olayları, gelişmeleri değerlendirmek istiyorsanız, Bağdat Paktı’nı ve ondan sonraki gelişmeleri bilmeniz gerekiyor.
6-7 Eylül’ün sonuçları bölümü, Türkiye’deki garip adalet düzenini yazıya getiriyor.
Her siyasal arkası olan olayda, daima solcu-komünist bilinenler tutuklanırdı. Çünkü devlete göre her türlü aykırılık onların başından çıkıyordu.
Kitaptaki Vedat Türkali’nin evinin duvarında asılı bir tablo, o günlerin acı anılarını ölümsüzleştirmiş.
Hiç ilgileri olmadığı halde, her yerde birden patlak veren yağmacılığın gerekçesini hükümet şöyle sunmuştu:
“Dün gece İstanbul ve memleket, esas itibariyle bir komünist tertip ve tahrikine ve ağır bir darbesine maruz kalmıştır.”
Yağmayı, Rum cemaatine yapılanları görenler, bilenler, bu uydurma açıklamaya kahkahalarla gülmüşlerdir.
Herhalde, o zaman bunu görenler caddelerde Aziz Nesin’in, Kemal Tahir’in, Vedat Türkali’nin Beyoğlu mağazalarından çaldıkları metrelerce kumaşı sürüklerken(!) görmüşlerdir.
Basına, basın özgürlüğüne iktidarların bakışının hiç değişmediğini o günleri okuyarak da öğreneceksiniz.
Vatan Cephesi olayı neydi?
Her akşam radyoda bu cepheye katılımlar ilan edilirdi, bütün bunlar 27 Mayıs 1960’a adım adım gelişin belgeleri...

* * *

İHTİLALLERİ, darbeleri nedenleriyle, sonuçlarıyla öğrenerek bir siyasal harita çıkarmak isteyenler için gerekli bir kitap.

(*) ...Ve İhtilal, Altan Öymen, Doğan Kitap