‘Türkiyeli’

Bunun Kürt milliyetçiliğine çare olacağını sanmak için çok fazla saf olmak lazımdır. İki sebepten:

- Hiçbir etnik rengi olmayan ve hatta altı asır süreyle yerleşmiş ve benimsenmiş olan “Osmanlı” kavramı, milliyetçilik akımları ortaya çıkınca bırakın Hıristiyan ulusları, Müslüman Arnavutları bile birlikte tutmaya yetmedi... ‘Türkiyeli’ kavramı ise yapay, kâğıt üzerinde uydurma bir kavramdır, hiçbir birleştirici etkisi olmaz.

- İkincisi, Kürt milliyetçiliğinin davası Kürt kimliğiyle ilgilidir. Ayrı devlet, federasyon, özerklik ya da kültürel haklar gibi çok değişik eğilimleri vardır, fakat hepsinin motivasyonu Kürtlüktür. Türkiyeli veya Türkiye milleti gibi yapay kavramlar Kürt milliyetçiliğinin bu taleplerini değiştirmeyecektir; “Iraklılık” kavramı neyi değiştirdi ki...

Osmanlı kimliği

Balkanlarda milliyetçilikler ortaya çıktığında, Osmanlılığı benimsemeyi sürdüren Arnavutlar, Yanya ve bilhassa İşkodra’da kahramanca savaştılar. Fakat Arnavut milliyetçiliğine bağlananlar, Osmanlı’nın en sıkıntılı anında, o ölümcül Balkan Savaşı sırasında ayrı devlet ilan ettiler, Osmanlı ordusundan silahlarını alıp gittiler.

Yanya’daki mağlubiyetin sebeplerinden biri budur. Arnavutların çoğunlukta olduğu Yanya vilayeti bu yüzden 1913’te Yunanistan’ın eline geçti.

Burada ayrıntıya girmiyorum; yeni çıkan Rumeli’ye Elveda adlı kitabımda Balkan milliyetçilikleri ve Osmanlılık konusunda ayrıntılar vardır.

Ziya Gökalp de Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak adlı kitabında, 1901’de Diyarbakır’dan ilk defa İstanbul’a geldiğinde karşılaştığı bir Arnavut doktor örneğiyle Arnavutlarda milliyetçilik duygusunun nasıl ortaya çıktığını, Türklerin kendilerine Türk demeyişlerinin bunu önlemediğini anlatır.

Kanada, Belçika, Irak

Fransa ve Almanya’dan bahsetmiyorum. Kanada ve Belçika coğrafi isimlerdir. Fakat Kanada’da Fransızca konuşan federe Quebeck eyaletinde kuvvetli bir ayrılıkçı milliyetçilik akımı vardır... Belçika’da Flaman ve Valon milliyetçilikleri gittikçe ayrılmaya doğru yol alıyorlar! Irak da öyle...

Tarihi derinliğe sahip Osmanlı unvanı da, Kanadalılık, Belçikalılık ve Iraklılık gibi adlar da etnik milliyetçilik akımları üzerinde birleştirici olamadı.

Türk yerine tamamen yapay ‘Türkiyeli’ terimini kabul edersek Kürt milliyetçiliğinin kendi iddialarından vazgeçeceğini sanmak da yanlıştır.

Vatandaş tanımı

Millet adının Türk milleti, bayrak adının Türk bayrağı olması, bu toprakların bin yıllık tarihinin reddedilemez ve tabii sonucudur. “Türk” kavramını millet ve bayrak adı olmaktan çıkarıp “etnik gruplardan biri” haline getirmenin yol açacağı ağır kimlik krizlerini, sosyal bunalımları düşünmek bile istemiyorum.

Böyle bir şey nasıl bin yıllık tarihi temelin reddi şeklinde feci bir hata olursa, kendisini kültürel kimlikçe farklı hisseden vatandaşlarımıza “Sen Türk’sün” diye dayatmayı sürdürmek de öylesine yanlıştır. Tecrübeler de göstermiştir ki bu, karşı milliyetçilik duygularını körüklemiştir. Kürt milliyetçiliğini besleyen yayınlarda bunu gördüğümüz gibi, Celal Bayar da 1936’da Atatürk’e sunduğu Doğu Raporu’nda bu yönde gözlemlerini yazmıştı.

Yeni anayasa hazırlanırken “etnik kimliksiz anayasa” söylemiyle “Türk milleti” kavramına hiç yer vermemek de öbür uçta, “Her vatandaş Türk’tür” hükmünde ısrar etmek de Türkiye için ve Türkiye’deki herkesin geleceği için çok yanlış olur.

Yarın devam edeceğim.